بۆ سێیەم هەفتە لەسەر یەک؛ بانکی ناوەندی زیاتر لە ملیاریک دۆلار فرۆشی هەبووە
بانکی ناوەندیی عێراق رایگەیاند، لە ماوەی چوار رۆژی خستنەڕووی دۆلاری کاش و حەواڵە بۆ گەشتیاران و بازرگانانی ناوخۆ و دەرەکی زیاتر لە یەک ملیار دۆلار فرۆشراوە و لەو رێژەیەش ٩٦.٥٧٪ بەشێوەی حەواڵەی دەرەکی بووە. هاوکات یەکەم جارە بانکی ناوەندی لە چوار رۆژدا زیاتر لە ملیاریک دۆلار بخاتەڕوو.
بەڕێوەبەرایەتی هاتوچۆی کۆیە رایگەیاند، ئێوارەی ئەمڕۆ لە نزیک بەنداوی سماقوڵی ئۆتۆمبێلێکی تایبەت کۆنتڕۆڵی لەدەستدا و وەرگەڕا، بەهۆیەوە کەسێک گیانی لەدەستدا. هاوکات پەیامنێری ئێن ئاڕ تی ئاماژەی بەوە کرد، لە دەربەندی شەقڵاوە بە هۆی رووداوێکی هاتوچۆوە شەش کەس بریندار بوون.
نوێنەری گشتیی وانەبێژانی هەرێم رایگەیاند، وەک مامۆستایانی وانەبێژ کە ژمارەیان ٣٧ هەزار وانەبێژە داوای سەرەتایترین مافی خۆیان دەکەن کە دامەزراندنە و ئەگەر دەسەڵاتدارانی هەرێم وەڵامیان نەدەنەوە دووبارە خۆپیشاندان دەکەن لەبەردەم ئەنجوومەنی وەزیران. دەشڵێت، " سوپاسی فراکسیۆنی نەوەی نوێ دەکەین کە دیدار و کۆبوونەوەیەکیان بۆ رێکخستین لەگەڵ وەزیری دارایی عێراق سەبارەت بە دامەزراندنی وانەبێژانی هەرێم".
لە ئەنجامی شەپۆلی بارانبارینەوە لە گەڕەکی شۆراوی کەرکوک لافاو دروستبوو بەهۆیەوە ئاو چووە نێو ماڵەکان و زیانێکی زۆری بە ماڵەکان گەیاند. ناوەندی کەشناسی کەرکوکیش رایگەیاند، ئەمشەو جارێکی دیکە شەپۆلی بارانبارین دەست پێدەکاتەوە و بەهۆیەوە دووبارە لافاو لە دروست دەبێتەوە هەربۆیە داوا لە هاوڵاتیان دەکەن بۆ کاری زۆر پێویست نەبێت لە ماڵەکانیان نەچنە دەرەوە.
دوای ئەوەی لە رۆژانی رابردوودا نرخی دۆلار گۆڕانکاری زۆری بەخۆیەوە بینی، ئەمڕۆ جارێکی دیکە نرخی دۆلار لە خوار ١٤٦ هەزار دینارەوە جێگیر بووە و لەکاتی داخستنی بازاڕی دراوەکانی هەرێم ١٠٠ دۆلار بە ١٤٥ هەزار و ٨٥٠ دینار مامەڵەی پێوە کرا.
رێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی رایگەیاند، پێویستە دەستبەجێ بەرپرسانی هەرێم کۆتایی بە هێرشەکانیان بۆ سەر ئازادی رۆژنامەگەریی و ئازادی رادەربڕین و دەستگیرکردن و لێدان و دادگایکردنی نادادپەروەرانەی رۆژنامەنووسان بهێنن. دەشڵێت، " سەرەڕای چەندین هۆشداری بەڵام بەرپرسانی هەرێم هێشتا بەردەوامن لە رێگەگرتن لە رۆژنامەنووسان و ئەشکەنجەدانیان کە ئەوەش پێچەوانەی یاساکانی مافی مرۆڤ و رۆژنامەنووسانە".
وەزارەتی تەندروستی حکومەتی کاربەڕێکەر رایگەیاند، دوای بەدواچوونەکانی وەزارەتی تەندروستی و لیژنەکانی تەندروستی چەندین جۆری خواردنەوەی وزەبەخش کە بە نایاسایی هاتوونەتە هەرێم و تۆمارنەکراون بڕیاری قەدەغەکردنیان بۆ دەرچووە. دەشڵێت، " لەنێویاندا رێد بۆڵ و تایگەر دوو خواردنەوەی وزەبەخشن کە قەدەغەکراون".
بەهۆی بارانبارینەوە لە بەشێکی زۆری شەقامەکانی هەولێر لافاو دروست بووە و بەهۆیەوە ئاستەنگی هاتوچۆ دروست بووە و لەبازاڕی سورچیان لە پشت بینای پارێزگای هەولێر ئاو چووەتە نێو بەشێک لە دوکانەکان.
پەیامنێری ئێن ئاڕ تی رایگەیاند، بەهۆی بارانبارینی زۆرەوە لەسەر رێگای نێوان کەرکوک -هەولێر ئاوێکی زۆر کۆبووەتەوە و ئاستەنگی هاتوچۆ بۆ شۆفێران دروست بووە.
نرخی زێڕ لە بازاڕەکانی هەرێم بەراورد بە دوێنێ چوار بۆ پێنج هەزار دینار بەرزبوونەوەی بەخۆیەوە بینیوە. لە بازاڕەکانی جیهانیش، ئۆنسەیەک لەو کانزا زەردە بە دوو هەزار و ٣٠٢ دۆلار مامەڵەی پێوە دەکرێت.
قائیمقامییەتی سلێمانی راگەیانراوێکی بڵاوکردووەتەوە و تیایدا هاتووە، پێویستە سەرجەم فرۆشگەکان کۆگایەک یان شوێنێکی جیاواز لە دوکان و مارکێتەکانیاندا جیابکەنەوە بۆ خواردنی بەسەرچوو و لێی بنووسرێت بۆ فرۆشتن نییە، بەپێچەوانەوە رێکاری یاساییان بەرامبەر دەگیرێتەبەر.
تیمێک لە زانایانی زانکۆکانی کامبریدج و لیڤەرپوڵ توانیان وێنەی روخساری ژنێکی ٤٠ ساڵەی نیاندەرتاڵ دروستبکەنەوە و بەپێی پێشبینییەکان نزیکەی ٧٥ هەزار ساڵ پێش ئێستا لە ئەشکەوتی شانەدەر لە هەرێم ژیاوە.
میدیا عێراقییەکان بڵاویان کردەوە، بانکی ناوەندی لەلایەن لیژنەی هاوبەشی بانکەکە و دەستەی راگەیاندن و پەیوەندییەکانەوە راسپێردراوە بۆ دانانی چەند میکانیزمێک بۆ بەڕێوەبەرایەتییە حکومییەکان لەپێناو رێکخستنی پارەی ئەلیکترۆنی و لەرێگەی ئەو میکانیزمانەوە دەستەی دەستپاکی چاودێری کاری بەڕێوەبەرایەتییەکان بکات.
سەرۆکی فراکسیۆنی نەوەی نوێ لە پەرلەمانی عێراق بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، لەگەڵ نوێنەری وانەبێژان سەردانی وەزیری داراییان کردووە و پێی وتوون، کێشەی وانەبێژان لە لایەن هەرێمەوەیە. دەشڵێت، "بەڵێنمان لە وەزیری دارایی عێراق وەرگرتووە بۆ دامەزراندنی وانەبێژان".
نوسینگەی راگەیاندنی سەرۆک وەزیرانی عێراق بڵاوی کردەوە، بە بڕیاری سەرۆک وەزیران، حەوت لیژنە بە مەبەستی بەدواداچوون بۆ رێککەوتنەکانی نێوان عێراق و تورکیا پێکهێنراون.
کارەبای سلێمانی رایگەیاند، بە رەچاوکردنی نرخی سوتەمەنی لە بازاڕەکاندا، نرخی ئەمپێری کارەبای مۆلیدەیان بۆ مانگی نیسان دیاری کردووە و لە ناو شاری سلێمانیدا نرخی هەر ئەمپێرێک لە نێوان حەوت هەزار و ٥٠٠ بۆ هەشت هەزار و ٥٠٠ دیناردا دەبێت و خشتەی کارکردنی مۆلیدەکان بۆ ئەم مانگە دەگۆڕێت.
نوێنەری گشتیی وانەبێژانی هەرێم بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، لە کۆبوونەوەی لەگەڵ وەزیری دارایی عێراق کە فراکسیۆنی نەوەی نوێ لە پەرلەمانی عێراق بۆیان رێک خستبوو، وەزیری دارایی عێراق پێی راگەیاندووە، هیچ لیستێکی وانەبێژانی هەرێم رەوانەی وەزارەتەکەیان نەکراوە. لەکاتێکدا ماوەی نزیکەی مانگێکە حکومەتی کاربەڕێکەر دەڵێت، لیستی وانەبێژانیان رەوانەی بەغدا کردووە.
لە ئێستادا لە بازاڕەکانی دراو لە هەرێم ١٠٠ دۆلار بەرامبەر بە ١٤٥ هەزار و ٧٠٠ دینار مامەڵەی پێوە دەکرێت، ئەوەش بەراورد بە دوێنێ کاتی کردنەوەی بازاڕی دراوەکان، نرخی دۆلار دابەزینی بەخۆیەوە بینیوە.
چاوگێک لە وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێم بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، ئەو گرفتەی لە دەرخستەی کۆتایی مانگی سێدا هەبوو چارەسەر کراوە، بۆیە چاوەڕوان دەکەن ئەمڕۆ وەزیری دارایی عێراق واژۆی لەسەر بکات.
وەزارەتی دارایی و ئابووری عێراق رایگەیاند، دەست بە دابەشکردنی مووچەی مانگی پێنجی خانەنشینانی شارستانی و سەربازی دەکەن.
کەشناسیی هەرێم پێشبینییەکانی کەشوهەوای ئەمڕۆ و سبەی بڵاو کردەوە و رایگەیاند، ئاسمان لە زۆرینەی کاتەکان هەوری تەواو دەبێت. دەشڵێت، "لە دوانیوەڕۆی ئەمڕۆوە لێزمەباران لە زۆرینەی ناوچەکان دەبارێت".
هەفتەیەک تێپەڕ بووە بەسەر بڕیارەکەى حکومەتى کاربەرێکەر بۆ رادەستکردنى داهاتى ناوخۆ، بەڵام تا ئێستا هیچ بڕە پارەیەک نەخراوەتە سەر هەژماری بانکیى بەغدا، ئەوەش یەکێکە لە گرێکوێرەکانى نەناردنى مووچە و بەپێى دەستور و بڕیارەکەى دادگاى فیدراڵیش، دەبێت هەرێم داهاتى ناوخۆ رادەستى بەغدا بکات، بەڵام ٢١ ساڵە یەکێتى و پارتى یەک دیناریان رادەستى عێراق نەکردووە.
بەهۆی دۆخی کەشوهەوا و شەپۆلی بارانبارینەوە پارێزگای هەولێر راگەیانراوێکی بڵاوکردەوە و داوا دەکات هاوڵاتییان سەردانی ناوچە شاخاوییەکان نەکەن.
بە گوێرەی بازاڕی پێنوێنی جیهانیی نەوت، لە ئێستادا یەک بەرمیل نەوتی برێنت بە ٨٣ دۆلار و ٩٨ سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت، بەمەش بەراورد بە دوێنێ نزیکەی چوار دۆلار لە نرخەکەی دابەزیوە.
جارێکی دیکە یەکێتی و پارتی لە هەوڵدان هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان بۆ جاری پێنجەم دوا بخەن، رۆیشتنی نێچیرڤان بارزانیش بۆ بەغدا و مانەوەی بۆ سێ رۆژ، بە ئامانجی ئەوە بووە لایەنە عێراقی و نێودەوڵەتییەکان لەسەر دواخستنی هەڵبژاردنەکە رازی بکات.
لە رۆژی جیهانیی کرێکاراندا، ٩٠ کرێکار لە کێڵگەی نەوتی تەق تەق لە کارەکانیان دوورخرانەوە، بەشێک لەو کرێکارانەش بە ئێن ئاڕ تییان راگەیاند، ماوەی چەندین ساڵە لەو کێڵگەیە کار دەکەن و بە بیانووی ئەوەی کار نەماوە، لە کارەکانیان دەرکراون.
پارێزگای میسان رایگەیاند، بەهۆی نالەباری دۆخی کەشوهەواوە سبەی پێنجشەممە لە سەرجەم فەرمانگە حکومییەکان و قوتابخانەکانی پارێزگای میسان پشووی فەرمی دەبێت.
سەرۆکی سەنتەری ستراتیژی بۆ مافەکانی مرۆڤ لە عێراق رایگەیاند، بەهۆی گۆڕانی کەشوهەواوە لە ساڵی ٢٠١٦ـەوە تاوەکو ئێستا زیاتر لە ١٠٠ هەزار کەس لە ناوچە جیاجیاکانی عێراق کۆچیان کردووە.
بەپێی زانیارییەکانی ئێن ئاڕ تی، ماوەی زیاتر لە مانگێكە هێزەکانی هاوپەیمانان چەندین کەلوپەلی تایبەتی سەربازییان بۆ هێزەکانی پشتیوانی دووی پێشمەرگە ناردووە، بەڵام وەزارەتی پێشمەرگە دەستی بەسەر ئەو کەلوپەلانەدا گرتووە و دابەشی ناکات.
وەزارەتی کارەبای حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێم رایگەیاند، لە ٢٤ کاتژمێری داهاتوودا هەرسێ وێستگەی کارەباى هەولێر و سلێمانی و بازیان دەکەونە کار.