کۆمپانیای پیگاسۆسی تورکی رایگەیاند، ماوەی راگرتنی گەشتەکانیان بۆ هەریەک لە عێراق و ئێران و ئوردون درێژ کردووەتەوە.

شەوی رابردوو ئێران بە ١٨٠ مووشەی بالیستی هێرشێکی بەرفراوانی بۆ سەر ئیسرائیل ئەنجامدا و رایانگەیاند، ئامانجەکانیان لە خاکی ئیسرائیل پێکاوە و هۆشداری ئەوەشی بە ئیسرائیلدا کە ئەگەر تۆڵە بکەنەوە دیسانەوە تاران وەڵامێکی توندتری دەبێت.

ئێوارەی ئەمڕۆ، ئێران لە رێگەی سەدان مووشەکەوە هێرشی کردە سەر ئیسرائیل، وتەبێژی سوپای ئیسرائیلیش رایگەیاند، هیچ کەسێک بەهۆی هێرشە مووشەکییەکانەوە گیانی لەدەست نەداوە.مەسعود پزیشکیانی سەرۆک کۆماری ئێرانیش رایگەیاند، وڵاتەکەیان بەدوای شەڕەوە نییە، بەڵام وەڵامی هەر هەڕەشەیەک دەدەنەوە کە رووبەڕوویان دەبێتەوە.

میدیا جیهانییەکان بڵاویان کردەوە، ئێران لەڕێگەی زیاتر لە ١٠٠ مووشەکەوە هێرشی کردە سەر ئیسرائیل. وەزیری گواستنەوەی عێراقیش دەڵێت، لە ئێستادا ئاسمانی عێراق بە رووی سەرجەم گەشتە ئاسامانییەکاندا داخراوە.

سوپای ئیسرائیل بڵاوی کردووەتەوە، ئیسرائیل ئامادەکاری تەواوی کردووە بۆ جێگیرکردنی هێزەکانی لە لوبنان دەست دەکات بە ئۆپراسیۆنی زەمینی بۆسەر ئەو وڵاتە.

ئاژانسی فرانس پرێس بڵاوی کردەوە، بەهۆی نقومبوونی بەلەمەکەیانەوە ١٢ کۆچبەر لە کەناراوەکانی دورکەی جیربا لە باشووری تونس گیانیان لەدەست داوە و ٢٩ کۆچبەریش رزگار کراون.

سه‌رۆكی ئه‌مریكا داوادەکات، وڵاتانی ناوچه‌كه‌ دوور بكه‌ونه‌وه‌ له‌ شه‌ڕێكی سه‌رتاسه‌ری له‌ رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا.

بەرپرسێکی ئەمریکی بە میدیا جیهانییەکانی راگەیاندووە، ئیسرائیل دەیەوێت پێگەکانی حزبوڵڵا لە نزیک سنورەکانی خاپور بکات، بۆ ئەو مەبەستەش ڕەنگە لە پاڵ هێرشە ئاسمانییەکان، بەم نزیکانە ئۆپراسیۆنێکی زەمینى سنوردار لە ناو خاکی لوبنان ئەنجام بدات.

کەمێک لەمەوبەر، حزبوڵای لوبنان لە راگەیەنراوێکدا کوژرانی حەسەن نەسروڵای ئەمینداری گشتیی حزبەکەیان پشتڕاست کردەوە.

دوای هێرشەکەی شەوی رابردوو بۆ سەر هێزەکانی ئەمریکا لە سوریا، لە ئێستادا هێزەکانی ئەمریکا لە سوریا و عێراق کەوتوونەتە ئەوپەڕی حاڵەتی ئامادەباشی بۆ رووبەڕووبوونەوەی هێرشە درۆنییەکان.

دوێنێ کانێکی خەڵوز لە باشووری ئێران تەقییەوە و بەهۆیەوە تاوەکو ئێستا ٥١ کەس گیانیان لەدەستدا و ٢٠ کەسی دیکەش بریندار بوون.

بەهۆی تەقینەوەی کانێکی خەڵوزەوە لە باشووری ئێران ٣٠ کەس گیانیان لەدەستدا و ژمارەیەکیش بریندار بوون.

هێڵی ئاسمانیی قەتەر رایگەیاندووە، هەڵگرتنی ئامێرەکانی پەیوەندیکردنی بێتەل هاوشێوەی پەیجەر لە گەشتەکاندا قەدەغەیە و نابێت هیچ سەرنشینێک ئەو ئامێرانە هەڵبگرێت لەکاتی گەشتەکاندا.

رۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵی ئەمریکی لە زاری كۆمپانیای (لۆبك ئینتەرناشیۆناڵ) تایبەت بە ئاسایش بڵاویكردۆتەوە، ئامێرەكان بەر لەوەی بهێنرێنە لوبنان، لە قۆناغی بەرهەمهێناندا لەلایەن دەزگای مۆسادی ئیسڕائیلەوە دەستکاریکراون، ئەوەش بە دانانی پرۆگرامێکی ڤایرۆسی كە سەرەتا ئامێرەکانی گەرم کردووە و دواتر گەرمییەکەى زیادیکردووە و پاترییەکانی تەقاندووەتەوە.

ئاژانسی رۆیتەرز بڵاوی کردووتەوە، چەندان ئامێری بێتەلی پەیوەندی لە لوبنان تەقیونەتەوە. بەپێی زانیارییەکانیش ١٠٠ کەس برینداربوون و سێ کەس گیانیان لەدەستدا.

دوای تەقینەوەی سەدان ئامێری پەیوەندی کە بە 'پەیجەر' ناسراون لە لوبنان و زیادبوونی گرژییەکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، دەیان کۆمپانیای فڕۆکەوانیی وڵاتانی ئەوروپا گەشتەکانیان بۆ ئیسرائیل راگرت.

وەزارەتی تەندروستی لوبنان رایگەیاند، لە ئەنجامی تەقینەوەی ئامێرەکانی پەیوەندی 'پەیجەر' لە وڵاتەکەدا، هەشت کەس گیانیان لەدەستدا و نزیکەی دوو هەزار و ٨٠٠ کەسیش بریندار بوون کە ٢٠٠ کەسیان برینەکانیان سەختە.

دوای ئەوەی لە رابردوودا عێراق لە ریزبەندی کڕینی موڵک لە تورکیا لە پێشەوە بوو، بەڵام لە مانگی ئابدا پلەیەکی دیکە دابەزی و ئێستا لە پلەی پێنجەمی ریزبەندییەکەدایە.

سەرۆک کۆماری ئێران رایگەیاند، وڵاتەکەی لەگەڵ عێراق خاوەنی سنوور و پەیوەندییەکی بەهێزە و جەخت لەسەر هێشتنەوەی ئەو پەیوەندییە بەهێزە دەکەنەوە.

لەسەر بانگێشتنامەی سەرۆک وەزیرانی عێراق، سەرۆک کۆماری نوێی ئێران، سبەی لەگەڵ شاندێکی وەزارەتەکانی ئابووریی و دەرەوەی ئێران سەردانی عێراق دەکات، بڕیارە لەگەڵ پارێزگاری بانکی ناوەندی عێراقیش، لە بارەی رێککەوتنی ئابووری کۆ ببێتەوە.

بەیانی ئەمڕۆ هەڵبژاردنەکانی ئوردن دەستی پێکرد، زیاتر لە پێنج ملیۆن ئوردنی مافی دەنگدانیان هەیە بۆ هەڵبژاردنی ١٣٨ ئەندامی نوێی پەرلەمان و بەپێی میدیاکانی وڵاتەکە ئاستی بەشداری کردن لەم هەڵبژاردنەدا زیادی کردووە.

وەزارەتی ناوخۆی مەغریب رایگەیاند، لە باشووری وڵاتەکە لافاو روویداوە و بەهۆیەوە ١٨ کەس گیانیان لەدەستداوە و چوار کەسی دیکەش تا ئێستا بێ سەروشوێنن.

ئەمڕۆ لە جەزائیر هەڵبژاردنی سەرۆکێکی نوێ بۆ وڵاتەکە دەستی پێکرد و ئەو جەزائیریانەی لە دەرەوەی وڵاتەکە دەژین چوونە سەر سندوقەکان و دەنگیان دا.

بەڕێوەبەرایەتی دارایی و گەشتیاریی دوبەی رایگەیاند، لە حەوت مانگی ئەمساڵدا ١٠ ملیۆن ٦٢ هەزار گەشتیار سەردانی ئەو وڵاتەی کردووە.

کوژرانى شەش بارمتە لە غەززە شەقامی ئیسرائیلی پڕکردووە لە خۆپیشاندەر و فشارەکانى لەسەر حکومەتى ئەو وڵاتە زیادکردووە بۆ وەستانی جەنگ و گەڕاندنەوەی بارمتەکان، ئەمریکاش هێشتا هیواى گەیشتن بە ئاگربەستى لەدەست نەداوە.

لە ئیسرائیل خۆپیشاندانێکی بەرفراوان بۆ راگرتنی شەڕ و هێنانەوەی بارمتەکانیان لە غەززە دەستیپێکرد.

سەرۆک کۆماری ئێران لە چاوپێکەوتنێکی تەلەڤزیۆنیدا رایگەیاند، کاردەکەن بۆ گەیشتن بەڕێژەی ٨٪ لەگەشەی ئابووری، بەڵام بۆ ئەو مەبەستە پێویستان بە وەبەرهێنان هەیە بەبەهای ٢٠٠ ملیار دۆلار، ئەوەش پەیوەستە بە پەیوەندی ئێران لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ و جیهان.

گروپە چەکدارەکانی یەمەن رایانگەیاند، لەڕێگەی مووشەکەوە کەشتییەکی بازرگانیان لە دەریای سووردا کردووەتە ئامانج.

وەزارەتی تەندروستیی فەڵەستین بڵاوی کردەوە، لە ماوەی ٤٨ کاتژمێری رابردوودا ٨٩ کەس لە کەرتی غەززە گیانیان لەدەستداوە. دەشڵێت، لە ٧ـی تشرینی یەکەمی ساڵی رابردووەوە تا ئێستا، ٤٠ هەزار و ٦٩١ کەس لە غەززە گیانیان لەدەستداوە.

بەهۆی شەپۆلێکی بارانی بەخوڕ لە سعودیە لافاو لە چەند شوێنێکى ئەو وڵاتە دروست بوو، کەشناسی سعودیەش دەڵێت، پێشبینى دەکرێت ئەمڕۆ شەپۆلەکە شاری مەدینە و دەوروبەری بگرێتەوە.

پیاوێکی سووری کە نەخۆشی داونی هەیە، دۆخی نەخۆشییەکەی و ماندوبوونی کارکردن رێگری لێنەکرد بۆ پڕۆسەی هاوسەرگیری و دواجار منداڵەکەشی بووە پزیشک.

سوپای ئیسرائیل رایگەیاند، دوای مانگێک لە دەستپێکردنی هێرشیک بۆ سەر تونێلەکان و سەرەوەی ناوچەکانی خان یونس و دێر بەلاح، شەش تونێلیان تێکداوە و ٢٥٠ چەکداریشیان کوشتووە.

سكرتێری گشتی رێكخراوی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان داوای ڕاگرتنی ده‌ستبه‌جێی ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی ئیسرائیلی له‌ كه‌ناری ڕۆژئاوا لە فەلەستین كرد.

سندوقی دانیشتوانی نەتەوە یەکگرتووەکان لە یەمەن رایگەیاند، بەهۆی لافاو و بارانەوە لە وڵاتەکە ٢٤ کەس گیانیان لەدەستداوە.

رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان رایگەیاند ئۆپراسیۆنەکانی ئیسرائیل لە کەناری رۆژئاوا دەبنە هەڕەشە بۆ خراپتربوونی دۆخەکە لە خاکی فەڵەستین.

ئاژانسی رۆیتەرز بڵاویکردەوە، دانوستانەکانی ئاگربەستی غەززە لە دەوحە لەنێوان شاندی قەتەر و میسر و ئەمریکا و ئیسرائیل بەردەوام بۆ دۆزینەوەی رێگەچارەیەک بۆ ئاگربەستی جەنگ.

قەتەر، وڵاتە دەوڵەمەند و خۆشگوزەرانەکەى کەنداو، ئەو وڵاتەی گۆڕینی دەسەڵات لە وڵاتێکی دواکەوتوەوە کردی بە وڵاتێکى دەوڵەمەند و خۆشگوزەران، بەجۆرێک داهاتی ساڵانەی تاک گەیشتوەتە ٩٠ هەزار دۆلار و خەڵکەکەى لە خێر و خۆشیدا دەژین.

رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان رایگەیاند، بەهۆی ئاگادارکردنەوەی ئیسرائیل بۆ چۆڵکردنی ناوچەی دیر ئەلبلح لە ناوەڕاستی غەززە رێکخراوەکە ناچار بووە هاوکارییە مرۆییەکانی لە غززە رابگرێت.

پاش ئەوەی دوو هەفتە لەمەوبەر هەوڵەکان بۆ ئاگربەستی حەماس و ئیسرائیل بە نێوەندگیری ئەمریکا و قەتەر و میسر لە دەوحەی پایتەختی قەتەر شکستی هێنا، هیواکان لەسەر گەڕی دووەمی دانوساندنەکان هەڵچنران و کۆبوونەوەکانیش لە دەوحەوە گواسترانەوە بۆ قاهیرە، بەڵام هیواکان پوکانەوە و شاندەکانی حەماس و ئیسرائیل بەبێ رێککەوتن میسریان بەجێهێشت.

شاندی حەماس لە کۆبوونەوەکانی گەڕی دووەمی دانوستانەکان لە قاهیرە بۆ راگەیاندنى ئاگربەستی غەززە کشایەوە. دەشڵین، "ئیسرائیل مەرجى نوێى زیاد کردووە".

سەرۆکی حزبوڵای لوبنان رایگەیاند، بەشێوازی خۆی وەڵامی کوشتنی بەرپرسێکی حزبوڵایان داوەتەوە کە لەلایەن ئیسرائیلەوە کوژرا. دەشڵێت، لە ئێستادا وەڵامدانەوەی ئیسرائیل لەبەرامبەر کوشتنی ئەو بەرپرسەدا کۆتایی هاتووە.

میدیا عەرەبییەکان بڵاویان کردەوە، گەڕی دووەمی دانوستانەکان بۆ پێکهێنانی ئاگربەستی غەززە لە قاهیرە کۆتایی هات و دیارترین خاڵەکانی مشتومڕ لە دانوستانەکەدا بریتیبووە لە مانەوەی ئیسرائیل لە کەرتی غەززە دوای ئەوەی ئاگربەست پێکهێنرا.

وەزیری بەرگریی ئیسرائیل رایگەیاند، لەگەڵ وەزیری بەرگری ئەمریکا باسیان لە گرنگی دوورکەوتنەوە لە پەرەسەندنەکانی ناوچەکە و کارکردن بۆ سەقامگیری کردووە.

حزبوڵای لوبنان رایگەیاند، لەڕێگەی زیاتر لە ٣٠٠ مووشەکەوە هێرشێکی بەرفراوانیان کردووەتە سەر ئیسرائیل، ئەوەش لە وەڵامی کوژرانی سەرکردەیەکی سەربازی گروپەکەیان کە لە هێرشێکی ئیسرائیل لە باشووری بەیروت کوژرا. هاوکات بەهۆی هێرشەکانەوە بۆ ماوەی ٤٨ کاتژمێر باری لەناکاو لە ئیسرائیل راگەیەنرا.

دواى قەتەر، دانوستانى نوێ بۆ ئاگربەست لەبارەى غەززەوە لە میسر بەڕێوەدەچێت، ئیسرائیل و حەماس نەرمیان نواندووە و ئەمریکاش پشتیوانى رێککەوتن و خامۆشکردنى ئاگرى جەنگەکە دەکات. هەرچەندە ئیسرائیل جارێکى دیکە باشوورى لوبنان و چەند ناوچەیەکى سووریاى بۆردوومان کردەوە.

میدیا عەرەبییەکان بڵاویان کردەوە، لە چەند هێرشێکی ئاسمانی ئیسڕائیلدا بۆ سەر ناوەڕاست و باشووری کەرتی غەززە، ٣٧ کەس گیانیان لەدەستدا و دەیان کەسیش بریندار بوون.

حزبوڵای لوبنان رایگەیاند، بەرەبەیانی ئەمڕۆ ئیسرائیل لەڕێگەی دەیان مووشەکەوە هێرشی کردووەتە سەر ناوچەکانی باشووری لوبنان و بەهۆیەوە حەوت ئەندامی گروپەکەیان گیانیان لەدەستداوە.

رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان رایگەیاند، لەدوای فەرمانەکانی ئیسرائیل لە رۆژی ٧ـی تشرینی یەکەمی ساڵی رابردووەوە، بەڕێژەی ٩٠٪ـی دانیشتوانی فەڵەستین کە بە ژمارە دوو ملیۆن و ١٠٠ هەزار کەسە ئاوارە بوون.

وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاند، حکومەتی نوێی وڵاتەکە کاردەکات بۆ کەمکردنەوەی ململانێکان لەگەڵ ئەمریکا و رێکخستنی پەیوەندییەکان لەگەڵ ئەوروپادا.

دوای سێ مانگ ئەمڕۆ حکومەتی ئێران کۆتایی بە لێکۆڵینەوە لە رووداوی کەوتنەخوارەوەی هێلیکۆپتەرەکەی ئیبراهیم رەئیسی هێنا و رایگەیاند، هێلیکۆپتەرەکە بەهۆی زۆری ژمارەی سەرنشینەکان کە دوو کەس زیاتر لەو ژمارەیەی بۆی دانرابوو هەڵگرتبوو، هەروەها بەهۆی نالەباری دۆخی کەشوهەوا خۆی بە شاخێکدا کێشاوە و کەوتووەتە خوارەوە.

پەرلەمانى ئێران متمانەى بە کابینە وزارییەکەى مەسعود پزیشکیانی سەرۆک کۆمارى ئەو وڵاتە دا کە لە ١٩ وەزیر پێکهاتوون و عەباس عێراقچى بوو بە وەزیرى دەرەوە.

سوپای ئیسرائیل رایگەیاند، داوا لە دانیشتوانی شاری دێر بەلاح لە ناوەڕاستی کەرتی غەززە دەکەن کە دەستبەجێ شارەکە چۆڵ بکەن، چونکە بەردەوامن لە هێرشەکان لە هەموو ناوچەکانی غەززە.

وەزیری دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، لە چەند رۆژی داهاتوودا، هەموو کارێک دەکەن تا لەگەڵ حەماس بگەنە رێککەوتن تا ئاگربەست لە غەززە رابگەیەنرێت و پڕۆسەی ئاڵوگۆڕکردنی بارمتەکان دەست پێبکات.

میدیا جیهانییەکان بڵاویان کردەوە، حزبوڵای لوبنان لەڕێگەی ٨٠ مووشەکەوە هێرشی کردووەتە سەر ژمارەیەک لە بنکە سەربازییەکانی باکووری ئیسرائیل، بەشێک لە مووشەکەکان خراونەتە خوارەوە و بەشێکیشیان لە سنووری دوور لە ئاوەدانی کەوتوونەتە خوارەوە.

لە چوارچێوەی هەوڵەکانی قەتەر و ئەمریکا و میسڕ بۆ ئەنجامدانی ئاگربەست لە غەززە، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا دوای کۆتایی هێنان بە سەردانەکەی لە تەلئەبیب گەیشتە قاهیرەی پایتەختی میسر.

رێکخراوی یونسێف رایگەیاند، ٧٧ ملیۆن منداڵ لە ئەفریقا و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەهۆی ئەو قەیرانانەی روویان لە ناوچەکە کردووە بەدەست بەدخۆراکییەوە دەناڵێنن.

وەزیری دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، ئیسرائیل رازی بووە بە پێشنیاری ئەمریکا بۆ ئاگربەست لە غەززە.

دەستەی پەخشی ئیسڕائیل بڵاوی کردەوە، بەهۆی مەترسی فراوانبوونی گرژییەکانی ناوچەکە، کۆمپانیایەکی فڕۆکەوانیی ئەمریکا سەرجەم گەشتەکانی بۆ ئیسڕائیل تاوەکو مانگی نیسانی ساڵی ٢٠٢٥ راگرت.

تەندروستیی غەززە رایگەیاند، لە بۆردومانێکی ئیسرائیلدا بۆ سەر کەرتی غەززە، ١٩ کەس گیانیان لەدەستداوە. دەشڵێت، لە ماوەی ٢٤ کاتژمێردا، ٢٥ کەس گیانیان لەدەستداوە و ٧٢ کەسی تریش بریندار بوون.

وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، بە مەبەستی پێشخستنی ئاگربەست لە غەززە، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بەرەو رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەڕێکەوت.

دوای ٤٨ کاتژمێر لە دانوستانەکانی ئەمریکا و میسر و قەتەر لەگەڵ ئیسڕائیل بەبێ بەشداری حەماس بۆ پێکهێنانی ئاگربەست لە غەززە، هەریەکە لە وڵاتانی ناوبژیوان بڵاویان کردەوە، لە ئێستادا رێگا خۆش بووە بۆ پێکهێنانی ئاگربەست و پێش کۆتایی هەفتەی داهاتوو جارێکی دیکە بەرپرسانی باڵای میسر و قەتەر و ئەمریکا و ئیسڕائیل لە قاهیرە لەبارەی ئاگربەستی غەززەوە کۆدەبنەوە.

دەزگای بومەلەرزەزانی ئوردن بڵاوی کردەوە، کاتژمێر ١:١٥ خولەکی ئەمڕۆ لە شاری حەمای سوریا بومەلەرزەیەک بو گوڕی ٥.١ پلەی رێختەر روویدا.

دوێنێ گەڕێکی دیکەی گرفتوگۆکانی ئاگربەست لەنێوان شاندی میسر و قەتەر و ئەمریکا و ئیسرائیلدا دەستی پێکرد و دوای حەوت کاتژمیر لە گفتوگۆکردن، ئەمڕۆش گفتوگۆکان بەردەوام دەبن.

١٠ مانگ لە جەنگی غەززە، زیاتر لە ٤٠ هەزار فەڵەستینی بەهۆی جەنگەکەوە گیانیان لەدەستداوە و هەزار و ٢٠٠ ئیسرائیلیش گیانیان لەدەستداوە، لە بۆردوومانەکانی لوبنانیشدا ٥٣٠ کەس گیانیان لەدەستداوە.

شاندێکی عێراق بە سەرۆکایەتی وەزیری دەرەوەی وڵاتەکە بۆ تاوتوێکردنی چەند پرسێک کە دیارترینیان پرسی ئەمنییە گەیشتنە تورکیا .

ئەمڕۆ لە دەوحەی پایتەختی قەتەر، خولێکی نوێی دانوستانەکان لەبارەی پێکهێنانی ئاگربەست لە غەززە بە نوێنەرایەتیی ئەمریکا و میسر و قەتەر و ئیسڕائیل بەڕێوە دەچێت. لە بەرامبەریشدا، حەماس بڕیاری داوە بەشداری دانوستانەکە نەکات.

میدیاکانی ئیسرائیل بڵاویان کردەوە، لە رێگەی دەیان مووشەک لە باشووری لوبنانەوە، هێرش کراوەتە سەر چەند ناوچەیەکی ئیسرائیل.

ماڵپەڕێکی ئەمریکی لە زاری چەند بەرپرسێکی باڵای وڵاتەکەوە بڵاوی کردەوە، بڕیار بوو وەزیری دەرەوەی ئەمریکا سەردانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بکات، بەڵام بەهۆی دڵنیا نەبوون لە دۆخی ئەمنیی ناوچەکە، سەردانەکەی هەڵوەشاندووەتەوە.

باڵی سەربازیی بزووتنەوەی حەماس رایگەیاند، لە رێگەی دوو مووشەکەوە، بۆردوومانی تەلئەبیبی پایتەختی ئیسرائیلیان کردووە.

میدیاکانی لوبنان بڵاویان کردەوە، بە دەیان مووشەک لە لوبنانەوە هێرش کراوەتە سەر چەند ناوچەیەکی باکووری ئیسڕائیل. دوابەدوای هێرشەکەش، گروپی مقاوەمەی ئیسلامی لوبنان بەرپرسیارێتییەکەی گرتە ئەستۆ.

میدیاکانی ئێران بڵاویان کردەوە، جێگری سەرۆک کۆماری ئێران بۆ کاروباری ستراتیجی بڕیاری دەستلەکارکێشانەوەی داوە و نامەی دەستلەکارکێشانەوەکەی خۆی پێشکەش بە سەرۆک کۆماری ئێران کردووە.

ناوەندیی ئامارەکانی فەڵەستین بڵاوی کردەوە، بەڕێژەی ٢٤٪ـی ئەو کەسانەی لە کەرتی غەززە لەسەرەتای جەنگەکەوە گیانیان لەدەستداوە توێژی گەنجانن. دەشڵێت، رێژەی لەدایکبوون لە غەززە کەمی کردووە.

بەهۆی هێرشێک بۆسەر هێزەکانی ئەمریکا و هاوپەیمانان لە سوریا ژمارەیەک سەربازیان بریندار بووە و بەرپرسانی هێزەکەش دەڵێن، برینەکان سوکن و سەخت نین.

میدیاکانی فەڵەستین بڵاویان کردەوە، لە ئەنجامى بۆردوومانێک بۆسەر خوێندنگەیەکى تایبەت بە شوێنى مانەوەى ئاوارەکان لە خۆرهەڵاتى غەززە زیاتر لە ١٠٠ کەس گیانیان لەدەستدا و دەیانى دیکەش بریندار بوون.

بە مەبەستی دەستپێكردنەوەی دانوستانەكان لەگەڵ بزوتنەوەی حەماس، ئیسرائیل بە داوایەکی ئەمریكا و قەتەر و میسڕ بۆ راگەیاندنی ئاگربەست لەبەرامبەر ئازادکردنی بارمتەکان قایل بووە و ئامادەیە شاندێکى دانوستانکار بۆ ئەو مەبەستە رەوانەى دەوحە یان قاهیرە بکات.

٣٦ ساڵ بەسەر کۆتاییهاتنی جەنگی عێراق-ئێراندا تێپەڕى، کە بەهۆیەوە نزیکەى ٢٥٠ هەزار سەربازی عێراقى و ٣٥٠ هەزار سەربازی ئێرانى گیانیان لەدەستدا و زیانێکى گەورەى مرۆیی و مادى بەر هەردوولا کەوت.

سەرۆکی ئێران لە پەیوەندییەکی تەلەفونیدا لەگەڵ هاوتا فەرەنسییەکەی ئاماژەی بەوە کرد، وڵاتەکەی بێدەنگ نابێت لە پێشێلکردنی سەروەری و ئاسایشی و کوشتنی سەرۆکی مەکتەبی سیاسی حەماس لە خاکەکەیدا.

وەزارەتی تەندروستیی فەڵەستین بڵاوی کردەوە، لە ماوەی ٢٤ کاتژمێری رابردوودا ٢٤ کەس لە غەززر گیانیان لەدەستداوە و لەسەرەتای جەنگی حەماس و ئیسرائیلەوە ٣٩ هەزار و ٦٧٧ کەس گیانیان لەدەستداوە.

وەزیری بەرگریی ئەمریكا رایگەیاند، لە هیچ هێرشێك خۆشنابن كە بکرێتە سەر هێزەکانیان لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و وەڵامی توندیان دەبێت.

پاش کوژرانی ئیسماعیل هەنیەی سەرۆکی مەکتەبی سیاسیی بزووتنەوەی حەماس لە هەفتەی رابردوو لە تارانی پایتەختی ئێران، بزووتنەوەکە رایگەیاند، یەحیا سینواری سەرۆکی بزووتنەوەکەیان لە غەززە، وەک جێگرەوەی ئیسماعیل هەنیە و سەرۆکی نوێی مەکتەبی سیاسی دیاری کردووە.

فەرماندەیی ناوەندیی هێزەکانی ئەمریکا ناسراو بە "سێنتکۆم" رایگەیاند، توانیویانە دوو مووشەکی بالیستی و فڕۆکەیەکی بێ فڕۆکەوان "درۆن"ـی حوسییەکان تێکبشکێنن.

لە دوای کوژرانی ئیسماعیل هەنیەی سەرۆکی پێشووی مەکتەبی سیاسیی بزووتنەوەی حەماس، بزوتنەوەکە رایگەیاند، یەحیا سینواریان وەک سەرۆکی مەکتەبی سیاسی بزوتنەوەکەیان دیاری کردووە.

میدیاکانی ئیسرائیل بڵاویان کردەوە، حزبوڵڵای لوبنان بۆردوومانی ناوچەیەکی باکووری ئیسرائیلی کردووە، بەوهۆیەوە دوو کەس بریندار بوون کە برینی یەکێکیان سەختە.هەر بەهۆی بۆردوومانەکانیشەوە، لە چەند ناوچەیەک ئاگر کەوتووەتەوە.

میدیا جیهانییەکان بڵاویانکردەوە، شەوی رابردوو لوبنان بە زیاتر لە ٥٠ موشەک هێرشیکردە سەر ئیسرائیل و بەهۆیەوە زەنگی ئاگادارکردنەوە لە باکووری ئیسرائیلدا لێدرا.

حزبوڵڵای لوبنان رایگەیاند، پێنج ناوچەی سەربازیی ئیسرائیلیان لە باکووری وڵاتەکە بۆردوومان کردووە.

بەهۆی دەنگۆی هێرشکردنە سەر وڵاتەکە، لە ئێستادا ئاسمانی ئیسرائیل بە رووی گەشتە ئاسمانییەکاندا داخراوە و بڕیارە لە چەند خولەکێکی داهاتوودا تەنها یەک فڕۆکە لە ئیسرائیل بنیشێتەوە.

نوسینگەی سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل رایگەیاند، لە دوو رۆژی داهاتوودا شاندێکی ئیسرائیل سەردانی قاهیرەی پایتەختی میسر دەکات بە مەبەستی تاوتوێکردنی ئاگربەست لە غەززە و ئازادکردنی بارمتەکان.

تەرمی سەرۆکی مەکتەبی سیاسی حەماس و پاسەوانەکەی دوێنێ دوای ئەوەی لەلایەن گەلی ئێرانەوە نوێژی لەسەرکرا گەیشتە دەوحەی پایتەختی قەتەر و ئەمڕۆ لە رێورەسمێکدا نوێژی لەسەر کرا و بەخاک سپێردرا.

کەشناسی ئێران رایگەیاند، لە ١٨ ناوچەی ئەو وڵاتە مەترسی روودانی بارانی بە خوڕ و لافاو هەیە و هۆشداری دەدەنە دانیشوانانیان.

شەوی رابردوو، حزبوڵڵای لوبنان دەیان مووشەکی ئاڕاستەی باکووری ئیسرائیل کرد و سەرۆکی ئەمریکاش لە پەیوەندییەکی تەلەفونیدا پابەندی وڵاتەکەی بە هاوکاریکردنی ئیسرائیلەوە دووپاتکردەوە.

بەشێک لە میدیا جیهانییەکان بڵاویان کردەوە، حزبوڵڵای لوبنان دەیان مووشەکی ئاڕاستەی باکووری ئیسرائیل کرد.

ئەمریکا رایگەیاند، ١٢ کەشتی جەنگی و چوار هەزار سەرباز رەوانەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەکات، بەمەبەستی رێگەنەدان بە پەرەسەندنی گرژییەکانی ناوچەکە، کە ئەگەری هەیە لەدوای کوژرانی ئیسماعیل هەنیەوە سەرهەڵبدات.

سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل رایگەیاند، وڵاتەکەی ئامادەیە بۆ هەر سیناریۆیەکی بەرگریکردن یاخود هێرشکردن. دەشڵێت، "ئەنجامدانی هەر کردەوەیەکی شەڕەنگێزانە دژی ئێمە لەلایەن هەر کەسێکەوە بێت، باجێکی قورسی دەبێت".

رۆژنامەی نیویۆرک تایمز بڵاویکردەوە، سەرۆکی مەکتەبی سیاسی حەماس لە بۆردوومانی مووشەکدا گیانی لەدەست نەداوە، بەڵکو بەهۆی تەقینەوەی بۆمبەوە گیانی لەدەستداوە.

لەدوای کوژرانی ئیسماعیل هەنیەی بەرپرسی مەکتەبی سیاسی حەماس، رەنگە رووداوەکە ببێتە هۆی تێکدانی ئەو چانسەی کە زیاتر لە ١٠ مانگە هەوڵی بۆ دەدرێت بۆ گەیشتن بە ئاگربەست لە غەززە.

نیویۆرک تایمز بڵاویکردووەتەوە، رێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران فەرمانی کردووە لە وەڵامی کوشتنی سەرۆکی مەکتەبی سیاسی حەماس لە وڵاتەکەیدا، ئێران هێرش بکاتە سەر ئیسرائیل.

بەهۆی گرژییەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوە،چەندین هێڵی ئاسمانی نێودەوڵەتی گەشتەکانیان بۆ ئیسرائیل راگرت.

کوشتن و شێوازی بەئامانجگرتنی بەرپرسی مەکتەبی سیاسی حەماس لەناو جەرگەی تاران، پرسیاری زۆری، چونکە لەناو باڵەخانەیەکی سەر بە سوپای پاسداراندا دەمایەوە. بەپێی وتەی شڕۆڤەکارانی سیاسی و سەربازی، رەنگە بریکاری مۆسادی ئیسرائیلی لە ناوخۆی تاراندا هەبووبێت، کە پێش بە ئامانجگرتنی هەنیە بەدواداچوونیان بۆ جموجۆڵەکانی کردووە.

سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل رایگەیاند، جەنگی درێژە دەکێشێت و ئامادەن بۆ هەموو ئەو سیناریۆ و هەڕەشانەی رووبەڕوویان دەبێتەوە. وتیشی، "ئێمە حسابی خۆمان لەگەڵ هەموو ئەو کەسانە یەکلا دەکەینەوە کە زیانیان بە ئیسرائیل گەیاندووە".

سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل رایگەیاند، هەموو بەرپرسەکانی وڵاتەکەی ئاگاردار کردووەتەوە لەوەی نابێت هیچ لێدوانێک لەبارەی کوشتنی سەرۆکی مەکتەبی سیاسی حەماسەوە بدەن و وەک حکومەتی ئیسرائیل بێدەنگی هەڵدەبژێرن.

کوژرانی ئیسماعیل هەنیەی سەرۆکی مەکتەبی سیاسیی حەماس کاردانەوەی نێودەوڵەتی بەدوای خۆیدا هێنا، وەزیری بەرگریی ئەمریکا رایگەیاند، پێشبینی ناکەن هیچ جەنگێکی نوێ لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دروست ببێت. جێگری وەزیری دەرەوەی رووسیاش دەڵێت، "کوشتنی هەنیە تیرۆرێکی سیاسی قبوڵنەکراوە".

بەرەبەیانی ئەمڕۆ، بزوتنەوەی حەماس لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بەوە کرد، ئیسماعیل هەنیە کە بۆ ماوەی زیاتر لە حەوت ساڵ سەرۆکی مەکتەبی سیاسیی بزوتنەوەکەیان بوو، لە تارانی پایتەختی ئێران کوژراوە.

تۆڕی هەواڵیی سی ئێن ئێنی ئەمریکی لە زاری بەرپرسێکی باڵای سەربازی ئیسرائیلەوە بڵاوی کردەوە، لە ئێستادا ئامادە نین هیچ لێدوانێک لەبارەی رووداوی کوژرانی ئیسماعیل هەنیەی سەرۆکی مەکتەبی سیاسیی حەماسەوە بدەن. میدیاکانی ئیسرائیلیش دەڵێن، بنیامین ناتانیاهۆی سەرۆک وەزیرانی ئەو وڵاتە، سەرجەم بەرپرس و وەزیرەکانی ئاگادار کردووەتەوە کە هیچ لێدوانێک لەبارەی ئەو رووداوەوە نەدەن.

بزوتنەوەی حەماس رایگەیاند، ئیسماعیل هەنیەی سەرۆکی مەکتەبی سیاسیی بزوتنەوەکەیان لە تارانی پایتەختی ئێران کوژراوە. سوپای پاسدارانیش دەڵێت، "لێکۆڵینەوە لە رووداوەکە دەکەین و ئەنجامەکانی لێکۆڵینەوەکانمان لە دواتردا بڵاو دەکەینەوە".

پەرلەمانی تورکیا یاسایەکی پەسەند کرد تایبەت بە سەگی بێلانە، بە جۆرێک سەرجەم سەگە بیلانەکانی وڵاتەکە کۆدەکرێنەوە و یاساکە بە ملیۆنان سەگی بێلانە دەگرێتەوە، ئەوەش ناڕەزایەتی ئاژەڵدۆستانی لێکەوتووەتەوە.

بڕیارە ئەمڕۆ، سەرۆک کۆماری نوێی ئێران لە رێورەسمێکدا لەنێو پەرلەمانی وڵاتەکەیدا بە بەشداری شاندی وڵاتان دەستبەکار بێت.

لە دوای جەژنی قوربانەوە هیچ ئاگربەستێک لەنێوان حەماس و ئیسرائیلدا نەکراوە و لە نوێترین پێشهاتیشدا گروپی چەکداری حەماس رایگەیاند، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل هۆکاری دواکەوتنی ئاگربەستەکانە و مەرجی نوێی بۆ رێککەوتنەکان زیاد کردووە. ئیسرائیلیش راگەیاندراوەکەی حەماسی رەتکردەوە.

ئەنجومەنی بچووککراوەى وەزیرانی ئیسرائیل، دەسەڵاتی وەڵامدانەوەی هێرشەکەی سەر جۆلانی دا بە سەرۆک وەزیران و وەزیرى بەرگرى وڵاتەکە، وەزیرى دەرەوەى لوبنانیش باس لەوەدەکەن، وەڵامەکەی ئیسرائیل سنووردار دەبێت.

سوپای ئەمریکا فرۆکەی بی ٥٢ـی ڕەوانەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کرد، بەرپرسانی فەرماندەی ناوەندی ئەمریکاش دەڵێن، ناردنی فرۆکەکان بۆ پارێزگاری کردنە لە هەریەک لە سعودیە و ئوردن و بەشداری کردنی مانۆرێک بووە لەناوچەکەدا.

لە دوای هێرشێکی مووشەکی بۆسەر ناوچەی جۆلان لە سوریا نزیک لە سنووری لوبنان کە بووە هۆی گیان لەدەستدانی ١٢ کەس، وەزیری دەرەوەی لوبنان رایگەیاند، هەر هێرشێک بۆ سەر لوبنان دەبێتە هۆی دروستبوونی جەنگی ناوچەیی و سەرجەم وڵاتانی ئەو ناوچەیە زیانیان پێ دەگات.

ئاژانسی سکای نیوزی عەرەبی بڵاویکردەوە، بەرەبەیانی ئەمڕۆ ئیسرائیل هێرشی ئاسمانی بۆ سەر چەند ناوچەیەکی باشووری لوبنان ئەنجام داوە، ئەوەش وەک وەڵامدانەوەیەک بۆ ئەو هێرشەی رۆژی رابردوو کە کرایە سەر ناوچەی جۆلان و تێیدا ١٢ هاوڵاتی ئیسرائیلی گیانیان لەدەستدا. لەکاتێکدا گروپە چەکدارەکانی لوبنان رەتیان کردەوە کە دەستیان لەو هێرشەدا هەبووبێت.

ئەم هەفتەیە شاندێکی ئیسڕائیل دەگاتە رۆماى پایتەختی ئیتاڵیا تا بە نێوەندگریی میسر و قەتەر و ئەمریکا دانوستان لەبارەی کۆتاییهێنان بە جەنگی غەززە و ئازادکردنی بارمتە ئیسڕائیلییەکان بکرێت، لەو چوارچێوەیەدا وەزیرێکی ئیسڕائیل پێی وایە دوو هەفتەی داهاتووچارەنوسساز دەبن، کە رەنگە تیایدا جەنگیش رابگیرێت.

میدیا جیهانییەکان بڵاویان کردەوە، بەهۆی کەوتنە خوارەوەی مووشەکێک لە یاریگایەکدا لە ناوچەی جۆلان ١٠ هاوڵاتی ئیسرائیلی گیانیان لەدەستدا و دەیان کەسی دیکەش بریندار بوون. لە بەرامبەریشدا گروپە چەکدارەکانی لوبنان رەتی دەکەنەوە کە دەستیان لەو هێرشەدا هەبێت.

بەرپرسانی باڵای ئیسرائیل رایانگەیاند، ئامادەن بۆ دەستپێکردنی هێرشی زەمینی لە لوبنان و بۆ ئەو مەبەستەش سوپای ئیسرائیل سەرجەم ئامادەکارییەکانی تەواو کردووە.

دوای تێپەڕبوونی زیاتر لە نۆ مانگ بەسەر جەنگی غەززەدا، تەندروستیی غەززە رایگەیاند، بەهۆی بۆردوومانەکانی ئیسرائیلەوە نزیکەی ٤٠ هەزار کەس گیانیان لەدەستداوە.

ئاژانسی هەواڵی ئیرنا رایگەیاند، هێزە دەریاییەکانی ئێران دەستیان بەسەر کەشتییەکی بارهەڵگری نەوتدا گرتووە کە یەک ملیۆن و ٥٠٠ هەزار لیتر نەوتی تێدابووە و بەرەو ئیمارات رۆیشتووە.

خان یونس کە شارێکی باشووری کەرتی غەززەیە لە ماوەی جەنگدا بووەتە دۆزەخێک بۆ فەڵەستینییە ئاوارەکان و ناوەندی پزیشکی خان یونس بە دیجیتاڵ میدیای ئێن ئاڕ تی راگەیاند، لەماوەی ٢٤ کاتژمێری رابردوودا بەهۆی بۆردوومانە لەسەریەکەکانی ئیسرائیل ٧٠ کەس گیانیان لەدەستداوە دەشڵێت، "مەترسییەکان لە ناوچەکەمان زیادی کردووە و ژیان سەختتر بووە."

چاوگێک لە کەرتی تەندروستی غەززە رایگەیاند، ژمارەی گیان لەدەستدان لە غەززە گەیشتووەتە زیاتر لە ٤٠ هەزار کەس یونسێفیش هۆشداری دەدات لە توشبوونی منداڵان بە نەخۆشی پێست.

چاوگێک لە گروپی چەکداری حوسییەکان رایگەیاند، چوار فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و مووشەکێکیان ئاڕاستەی پێنج ئامانج لە تەل ئەبیبی پایتەختی ئیسرائیل کردووە.

لە کاتێکدایە زۆرێک لە وڵاتانی جیهان کە ئەمریکا یەکێکیانە پشتگیریی لە پێکهێنانی دەوڵەتێک بۆ فەڵەستینییەکان دەکەن و پێیان وایە هەنگاوێکی پێویستە بۆ کۆتاییهێنان بە ململانێ و ناکۆکییەکان، پەرلەمانى ئیسڕائیل بە پەسەندکردنى پڕۆژەیاسایەک پێکهێنانی دەوڵەتێکى بۆ فەڵەستینییەکان رەتکردەوە.

دوای تێپەڕبوونی زیاتر لە نۆ مانگ بەسەر جەنگی غەززەدا وەزیری بەرگری ئیسرائیل رایگەیاند، ئۆپراسیۆنی سەربازی غەززە بەردەوام دەبێت چونکە هاوکارە بۆ گەڕاندنەوەی دیلەکان.

بەرپرسی خۆبەخشانی کۆمەڵەی مانگی سووری فەڵەستینیش بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، لەماوەی ٢٨٥ رۆژی رابردوودا بەهۆی رووماڵی گواستنەوەی رووداوەکانی پەیوەست بە غەززە، ١٦٠ رۆژنامەنوس گیانیان لەدەستداوە.

ماوەی زیاتر لە ٢٧٠ رۆژە گرژی و ئاڵۆزییەکان لە غەززە بەردوامی هەیە، ئەوەش بووەتە هۆی رووخانی زیاتر لە ١٠٠ هەزار باڵەخانە کە کۆکردنەوەی پاشماوەکانیان پێویستی بە زیاتر لە ١٥ ساڵ هەیە و کەرتی تەندروستی گەڕاوەتەوە بۆ ساڵی ١٩٨٠.

دوای ئەوەی شەوی رابردوو ناوچەی مەواسی بۆردوومانکرا، بەرپرسێکی حەماس بە ئاژانسی هەواڵی فرانس پررێسی راگەیاند، کە نایانەوێت ئاگربەست ئەنجامبدەن، لەبەرامبەریشدا بزوتنەوەکە ئەو لێدوانەی رەتکردەوە و دەڵێن، ئامادەی ئەنجامدانی ئاگربەستن.

سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، ئیسڕائیل و حەماس رێککەوتوون لەسەر چۆنیەتی گرتنەبەری ئەو هەنگاوانەی پێویستن بۆ پێکهێنانی ئاگربەست لە غەززە و ئازادکردنی بارمتەکان.

٢٧٩ رۆژە جەنگی حەماس و ئیسرائیل بەردەوامە و بەپێی نوێترین ئامارەکانی وەزارەتی تەندروستیی فەڵەستین، ژمارەی گیانلەدەستدان گەیشتووەتە زیاتر لە ٣٨ هەزار و ٣٠٠ کەس و ژمارەی بریندارەکانیش بۆ نزیکەی ٨٨ هەزار و ٣٠٠ کەس بەرز بووەتەوە.

میدیاکانی ئیسڕائیل بڵاویان کردەوە، بۆ پێکهێنانی ئاگربەست دانوستانی نێوان ئیسڕائیل و حەماس لە قەتەر دەستی پێکردووە و مەرجی ئیسڕائیل بۆ کردنەوەی دەروازەی رەفەح نەگەڕانەوەی حەماسە بۆ دەروازەکە.

شەڕ و بۆردوومان لە غەززە بەردەوامە و دانیشتوانانی ئەو شارە بۆ باکووری شارەکە هەڵهاتوون و گروپی چەکداری حەماسیش دەڵێت، کۆتایی بە گفتوگۆکانی ئاگربەست دەهێنێت. لە کاتێکدایە ئەمڕۆ٤٠ کەس بەهۆی بۆردوومانەکانەوە گیانیان لەدەستداوە کە زۆرینەیان ژن و منداڵن.

بەرەبەیانی ئەمڕۆ هێزەکانی ئیسرائیل بۆردوومانی شاری غەززەیان کرد و تانکەکانی هێزەکانی ئیسرائیل لەچەند ئاڕاستەیەکی جیاوازەوە چوونە ناو ناوەندی شارەکەوە، بە وتەی دانیشتوانی ئیسرائیلیش، ئەم هێرشە یەکێکە لە توندترین هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر غەززە لەدەستپێکی جەنگەکەوە.

ئیسڕائیل مەرجەکانی سەرۆک وەزیرانی ئەو وڵاتەی بۆ ئاگربەست راگەیاند و ئاماژەی بەوە کرد، پێویستە رێگە بە ئیسڕائیل بدرێت تاوەکو کاتی تەواوبوونی دانوستان و راگەیاندنی ئاگربەست؛ بەردەوام بێت لە شەڕ و ئامانجەکانی بەدەستبهێنێت.

مەسعود پزیشكیان لە هەڵبژاردنی خولی ١٤ـیەمینی سەرۆکایەتی ئێراندا توانی بە بەدەستهێنانی ٥١.١٪ـی دەنگەکان ببێتە سەرۆک کۆماری نۆیەمی ئێران.

٢٧٣ رۆژ بەسەر جەنگی غەززە تێپەڕ دەبێت و بەپێی دوایین ئامارەکانی وەزارەتی تەندروستیی فەڵەستین، بەهۆی بەردەوامی جەنگەوە، ژمارەی گیانلەدەستدان لە کەرتی غەززە ٣٨ هەزار کەسی تێپەڕاندووە.

دوای تێپەڕبوونی زیاتر لە ٢٧٠ رۆژ بەسەر جەنگی غەززەدا، بۆ سێیەم جار شاندی دانوستانکاری حەماس و ئیسرائیل کۆدەبنەوە و بە گوێرەی میدیا جیهانییەکانیش، گفتوگۆ لەبارەی راگەیاندنی ئاگربەستەوە دەکرێت. نوێنەرانی چەند کەمپێکی غەززەش بە ئێن ئاڕ تی راگەیاند، دۆخی مرۆیی ناوچەکە لە مەترسیدایە و پێویستە بە زوویی ئاگربەست رابگەیەنرێت.

سبەینێ خولى دووەمى هەڵبژاردنى سەرۆکایەتى ئێران بەڕێوەدەچێت و تیایدا مەسعود پزیشکیان و سەعید جەلیلى کێبڕکێى بوون بە سەرۆک کۆمارى ئەو وڵاتە دەکەن.

وتەبێژی چەکدارە حوسییەکان رایگەیاند، لە چوار سنوری ئاوی چوار کەشتی بازرگانی ئەمریکا، بەریتانیا، ئیسرائیلیان بە ئامانج گرتووە و ئەوەش وەک دروستکردنی فشار بۆ کۆتایی هێنان بە جەنگی غەززە.

لە چێشتخانەیەکی شاری ئیزمیری تورکیا هێڵێکی غازی سروشتی تەقییەوە و سەرۆکی شارەوانی ئیزمیریش رایگەیاند، بەهۆی رووداوەکەوە پێنج کەس گیانیان لەدەستداوە و ٦٣ کەسیش بریندار بوون.

بە کۆی دەنگ ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی بڕیارنامەیەکی پەسەند کرد کە تێیدا داوا دەکرێت دەستبەجێ هەموو هێرشەکانی حوسییەکان بۆ سەر کەشتییە بازرگانییەکان لە دەریای سوور و عەرەبی و کەنداوی عەدەن و زەریای هیندی رابگیرێت.

وەزارەتی تەندروستیی فەڵەستین رایگەیاند، دوای تێپەڕینی ٢٦٥ رۆژ بەسەر دروستبوونی جەنگی غەززە، ژمارەی گیانلەدەستدان گەیشتووەتە ٣٧ هەزار و ٧٦٥. هاوکات، سوپای ئیسڕائیل ئاماژەی بەوە کرد، لە سەرەتای جەنگەکەوە تا ئێستا ٦٦٧ سەرباز و ئەفسەری سوپای ئیسڕائیل گیانیان لەدەستداوە.

بانکی ناوەندیی ئێران رایگەیاند، بە مەبەستی پڕکردنەوەی کورتهێنانی ئابووری ناوخۆی وڵاتەکە، هەستاون بە دروستکردنی دراوێکی دیجیتاڵی نوێ بەناوی ریاڵ دیجیتاڵ. ئەوەش هاتووە، "لە ئێستادا ئەو گەشتیارانەی روو لە دورگەی کیش دەکەن دەتوانن بەو دراوە دیجیتاڵیە مامەڵە بکەن".

وڵاتانی کەنداو کاردەکەن بۆ ئەوەی ئابووریەکانیان لە پشتبەستن بە داهاتی نەوت دوور بخەنەوە و داهاتەکانیان فرەچەشن بکەن، هەر یەک لە سعودیە و ئیمارات و عێراق داهاتى نانەوتییان بەڕێژەیەکى بەرچاو زیاد کردووە.

لە ئەنجامی شەڕی نێوان حەماس و ئیسرائیل نەبوونی خۆراک و بەدخۆراکییەکی سەخت رووی لە دانیشتوانی کەرتی غەززە کردووە و بەپێی راپۆرتە جیهانییەکان نزیکەی تەواوی دانیشتوانی کەرتی غەززە لەو کەسانەن کە رووبەڕووی برسێتی دەبنەوە و زۆرینەیان منداڵن و لە کۆی ١٠ منداڵ لە غەززە کە تەمەنیان لە نێوان شەش مانگ بۆ دوو ساڵدایە، نۆ منداڵیان لە بە دەست نەبوونی خۆراکەوە دەناڵێنن.

وەزیری تەندروستیی سعودیە رایگەیاند، لە وەرزی حەجی ئەمساڵدا زیاتر لە هەزار و ٣٠٠ حاجی لەکاتی ئەنجامدانی رێوڕەسمی حەج گیانیان لەدەستداوە.

ئەنجومەنی هەناردەکارانی تورکیا رایگەیاند، لە پێنج مانگی سەرەتای ئەمساڵدا ئەنقەرە بەبەهای زیاتر لە چوار ملیار دۆلار کاڵای هەناردەی عێراق و هەرێمی کوردستان کردووە.

ئاژانسی فرانس پرێس بڵاوی کردەوە، بەپێی داتای نزیکەی ١٠ وڵات لە وەرزی حەجی ئەمساڵدا لە سعودیە زیاتر لە هەزار حاجی گیانیان لەدەستداوە، هەروەها ئاژانسی بی بی سی لە زاری بەرپرسان و حاجییانەوە هۆکاری گیانلەدەستدانی حاجییان بۆ چەند خاڵێک دەگەڕێنێتەوە.

گروپی چەکداریی حەماس رایگەیاند، پەیوەندییەکانی گروپەکە لەگەڵ وڵاتی قەتەردا باشە، ئەو وڵاتە بەهۆی رێکنەکەوتن لەسەر ئاگربەست سزای بەسەر حەماسدا نەسەپاندووە و گفتوگۆکان بەردەوامن.

کەناڵی ١٢ـی ئیسرائیل بڵاویکردەوە، بەهۆی ئەوەی وەزارەتی کشتوکاڵی ئیسرائیل رێگەی نەداوە ١٠٠ کیلۆ خورمای ئیماراتی کە بۆ باڵیۆزی ئیمارات لەو وڵاتە نێردرابوو لە سنوورەکان تێبپەڕێت کێشە لەنیوان ئەو دوو وڵاتەدا دروست بوو.

سەرۆکی کۆمەڵەی هەناردەکارانی دانەوێڵەی تورکیا ڕایگەیاند، عێراق لەماوەی پێنج مانگی رابردوودا، لە ڕیزبەندی یەکەمی ئەو وڵاتانە بووە کە زۆرترین دانەوێڵە و پاقلەمەنییان لەو وڵاتەوە هاوردە کردووە و بەراورد بە ساڵی ڕابردوو بە ڕێژەی ٩.٢٪زیادیکردووە.

باڵیۆزی ئێران لە عێراق رایگەیاند، بۆ هەڵبژاردنی خولی چواردەیەمین سەرۆکایەتی ئێران سندوقی دەنگدان لە بەشێک لە پارێزگاکانی عێراق و هەرێم دادەنرێت.

میدیاکانی ئیسڕائیل بڵاویان کردەوە، سەرۆک وەزیرانی وڵاتەکە بڕیاریدا بە هەڵوەشاندنەوەی ئەنجومەنی جەنگیی ئیسڕائیل و پێکهێنانی ئەنجومەنێکی سیاسی بچووک بۆ کاری راوێژی هەستیار.

فەرماندەیی ناوەندیی ئەمریکا ڕایگەیاند، تیمی کەشتییەکی یۆنانییان لە دەریای سور ڕزگار کردووە، لای خۆشیانەوە گروپە چەکدارەکانی یەمەن بەرپرسیارێتی هێرشەکەی سەر ئەو کەشتییەیان گرتە ئەستۆ.

سوپای ئیسرائیل رایگەیاند، بەمەبەستی گەیاندنی هاوکاری مرۆیی بە هاوڵاتیان غەززە چالاکییە سەربازییەکانیان لە چەند ناوچەیەکی غەززە راگرتووە.

هەموو ساڵێک زیاتر لە ملیۆنێک موسوڵمان دەچنە سەر کێوی عەرەفات لە سعودیە تا گرنگترین روکنەکانی مەراسیمی حەج ئەنجام بدەن، بۆ ئەمساڵیش چوار هەزار و ٦٨٥ هاوڵاتی هەرێمی کوردستان بۆ ئەنجامدانی فەریزەی حەج، روویان لەو وڵاتە کردووە.

دوای تێپەڕینی ٢٥٠ رۆژ بەسەر هەڵگیرسانی شەڕی نێوان حەماس و ئیسرائیل، وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین رایگەیاند، لەماوەی ٢٤ کاتژمێردا ٣٨ کەس لە کەرتی غەززە گیانیان لەدەستداوە و لەسەرەتای شەڕەکەشەوە ٣٧ هەزار و ٢٠٢ کەس گیانیان لەدەستداوە.

میدیا عەرەبییەکان رایانگەیاندووە، لە کوەیت ئاگر لە باڵەخانەیەکدا کەوتووەتەوە و بەهۆیەوە ٣٩ کەس گیانیان لەدەستداوە و بە دەیان کەسی دیکەش لە باڵەخانەکەدا گیریان خواردووە.

رێکخراوی کۆچی نێودەوڵەتی بڵاوی کردەوە، بەهۆی ژێرئاوکەوتنی بەلەمێکی کۆچبەران لە کەناراوەکانی باشووری یەمەن ٤٩ کۆچبەر گیانیان لەدەستدا و ١٤٠ کۆچبەریش بێسەروشوێنن.

دوای ئەوەی لەلایەن سەرۆکی ئەمریکاوە پێشنیارێک بۆ پێکهێنانی ئاگربەست لە کەرتی غەززە بە سێ قۆناغ و گواستنەوەی بۆ ئاگربەستی هەمیشەیی کرا، ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی رەشنووسی ئەو یاسایەی پەسەندکرد کە پێشنیارەکەی سەرۆکی ئەمریکای لەخۆگرتبوو.

وەزیرێکی کابینەی جەنگی ئیسرائیل دەستى لە حکومەتی فریاگوزاریی کێشایەوە و داواشى لە سەرۆک وەزیران کرد وادەیەک بۆ هەڵبژاردن دیاری بکات.

وەزارەتی تەندروستیی فەڵەستین بڵاوی کردەوە، ژمارەی گیانلەدەستدان لە کەرتی غەززە لە سەرەتای شەڕی نێوان حەماس و ئیسڕائیلەوە بەرزبووەتەوە بۆ ٣٦ هەزار و ٨٠١ کەس.

بەهۆی ئەو زیانانەی بەر منداڵانی کەرتی غەززە کەوتوون لە ئەنجامی هێرشەکانی ئیسڕائیل، سکرتێری گشتی نەتەوەیەکگرتووەکان بڕیاریدا ئیسڕائیل بخاتە ناو لیستی رەشی ئەو وڵاتانەی زیان بە منداڵان دەگەیەنن.

لەگەڵ هەوڵەکانى ئاشتەواییدا بۆ کوژانەوەى ئاگرى شەڕى غەزە، پلانێکى ئیسرائیل لە میدیاکانى جیهانەوە بڵاو کرایەوە، کە کەرتى غەززە دابەش دەکات بۆ دوو بەش، بەشێکیان ئەوانەن کە لایەنگرى حەماسن، ئەوەى تریش کۆمەڵگەیەکى نیشتەجێبوونە بۆ ئەوانەى دژ بە شەڕ و توندوتیژین.

وەزیری بەرگری ئیسرائیل رایگەیاند، رازی نابن بە حکومکردنی حەماس لە کەرتی غەززە دوای کۆتاییهاتنی شەڕ و پێویستە هێزێکی نوێ لە ناوچەکە دابنرێت بۆ پێکهێنانی حکومەت.

ئاژانسی میهری ئێران رایگەیاند، تاوەکو ئێستا ١٧ کەس وەک کاندید خۆیان بۆ پۆستی سەرۆکی ئێران لە کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکان تۆمار کردووە.

سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، ئیسڕائیل پێشنیارێکی خستووەتە روو بۆ پێکهێنانی ئاگربەست لە غەززە بە سێ قۆناغ، کە لە قۆناغی یەکەمدا ئیسڕائیل و حەماس گفتوگۆ دەکەن بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕ و لە قۆناغی دووەمیشدا دیلەکان ئاڵوگۆڕ دەکرێن و سوپای ئیسرائیل دەکشێتەوە، هەروەها لە قۆناغی سێیەمدا دەست دەکرێت بە ئاوەدانکردنەوەی غەززە.

بە هۆی ناڕوونی لە ئەنجامەکانی هەڵبژاردنی شارەوانییەکانی تورکیا، سەرەتای هەفتەی داهاتوو لە حەوت ناوچەی باکووری کوردستان و تورکیا هەڵبژاردنی شارەوانییەکان دووبارە دەکرێتەوە.

دەرگای خۆپاڵاوتن بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار لە ئێران كرایەوە و دوای پەسەندكردنی ناوی كاندیدەكانیش ٢٨ی حوزەیران هەڵبژاردن بەڕێوەدەچێت.

ئیسپانیا و ئێرلەندا و نەرویج بە فەرمی رایانگەیاند، پشتگیریی لە پێکهێنانی دەوڵەتی فەڵەستین دەکەن کە پایتەختەکەی قودسی رۆژهەڵات بێت، لە بەرامبەریشدا ئیسڕائیل جەختی کردەوە هەر وڵاتێک ئەو هەنگاوە بنێت ئەوا پەیوەندییەکانی لەگەڵدا دەپچڕێنن.

پەرلەمانی ئێران ناسراو بە ئەنجومەنی شورای ئیسلامی بە زۆرینەی دەنگ محه‌مه‌د باقر قاڵیبافی به‌ سه‌رۆكی دوازده‌یه‌مین خولی پەرلەمانی وڵاتەکەیان هەڵبژارد.

ئێران مانگى داهاتوو بڕیارە هەڵبژاردن بۆ سەرۆک کۆمار بکات، چەند کاندیدێک نزیک لە رابەرى ئێران خۆیان بۆ بردنەوەى هەڵبژاردنەکە ئامادە دەکەن و بەرەى ریفۆرمخوازەکانیش هەوڵەکانیان چڕکردووەتەوە.

بەهۆی بۆردوومانکردنی کەمپێکی ئاوارەکان لە باکوری رۆژئاوای شاری رەفەح لە باشوری غەززە لەلایەن فڕۆکەکانى ئیسڕائیلەوە، زیاتر لە ٤٠ کەس گیانیان لەدەستدا و دەیانی تریش برینداربوون، دەسەڵاتدارانى غەززەش دەڵێن، ژمارەیەکى زۆر ژن و منداڵ لە ناو ئەو کەسانەن کە گیانیان لەدەستداوە.

بۆ یەکەمجار دوای چوار مانگ، لەلایەن چەکدارانی حەماسەوە هێرشێکی گەورەی مووشەکی کرایە سەر شاری تەلئەبیب لە ئیسڕائیل و لەوبارەیەشەوە میدیاکانی ئیسرائیل بڵاویان کردەوە، دەنگی ١٥ تەقینەوە لە تەلئەبیب بیستراوە.

وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین رایگەیاند، لە ماوەی ٢٤ کاتژمێری رابردوودا، هێزەکانی ئیسرائیل پێنج کۆمەڵکوژییان لە کەرتی غەززە ئەنجام داوە، ژمارەی گیانلەدەستدانیش لە سەرەتای دەستپێکردنی جەنگەکەوە تا ئێستا گەیشتووەتە ٣٥ هەزار و ٩٠٣ کەس.

دادگای دادی نێودەوڵەتی فەرمانی بە ئیسڕائیل کرد هێرشەکانی بۆ سەر ناوچەی رەفەح لە باشووری کەرتی غەززە رابگرێت و دەروازەی رەفەح بەڕووی گەیشتنی هاوکارییە مرۆییەکان بکاتەوە.

نووسینگەی میدیای حکومەتی فەڵەستین لە غەززە رایگەیاند، لە سەرەتای جەنگەکەوە ٣١ کەس بەهۆی بەدخۆراکی، ٤٣٩ کارمەندی تەندروستی، ٦٩ کارمەندی بەرگریی شارستانی و ١٤٧ رۆژنامەنووس گیانیان لەدەستداوە، لە حەوت گۆڕی بەکۆمەڵیشدا ٥٢٠ تەرمی هاووڵاتی فەڵەستینی دەرهێندراونەتەوە.

میدیاکانی تورکیا بڵاویان کردەوە، لە هێرشێکی چەکداریدا بۆ سەر قاوەخانەیەک لە ناوچەی ئوسکودار لە ئیستەنبوڵ، دوو کەس گیانیان لەدەستدا و شەش کەسی دیکەش بریندار بوون.

ئیسرائیل لە شاری جێنین بۆ دووەم رۆژە لەسەر یەک بەردەوامە لە روخاندن و بۆردوومانکردنی کەمپی ئاوارەکانی فەڵەستین کە لە ناوچەی جێنینن و بەهۆیەوە هەشت کەس گیانیان لەدەستداوە و زیاتر لە ٢٠ کەسی دیکەش برینداربوون.

بە ئامادەبوونی رابەری باڵای شۆرشی ئێران و هاوڵاتییان لە شاری تاران نوێژی مردوو لەسەر تەرمی سەرۆکی ئێران و وەزیری دەرەوەی وڵاتەکە و هاوەڵانییان کرا.

دەستەی باڵای هەڵبژاردنەکانی ئێران رایگەیاند، رۆژی ٢٨ـی حوزەیرانی ئەمساڵیان دیاری کردووە بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماری ئێران.

وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، هاوخەمی ئێرانن لە گیان لەدەستدانی سەرۆک کۆمار و وەزیری دەرەوەی ئەو وڵاتە.

وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین لە غەززە رایگەیاند، لە ئاکامی ھێرشەکانی سوپای ئیسرائیلدا بۆسەر کەرتی غەززە کە ماوەی ٢٢٧ ڕۆژە بەردەوامن، ٣٥ ھەزار و ٥٦٢ کەس کوژراون و ٧٩ ھەزار و ٦٥٢ی دیکەش برینداربوون.

ئیبراهیم رەئیس ساداتی ناسراو بە ئیبراهیم رەئیسی، ئەو سەرۆککۆمارەی ئێران کە دوێنێ لە رووداوی کەوتنەخوارەوەی هێلیکۆپتەرەکەیدا گیانی لەدەستدا.

وتەبێژی ئەنجوومەنی باڵای گۆڕانکارییەکانی دەستووری ئێران رایگەیاندووە، دوای رەزامەندی رێبەری باڵای ئیسلامی ئێران، جێگرەکەی ئەرکی سەرۆکایەتی کۆمار دەگرێتە ئەستۆ و دەستبەکار دەبێت.

دوای ئەوەی حکومەتی ئێران بە فەرمی گیانلەدەستدانی سەرۆک کۆماری وڵاتەکە و وەزیری دەرەوە و تیمەکەی راگەیاند، دەستیان بە کۆبوونەوەی نائاسایی کرد.

میدیای فەرمی ئێران بڵاوی کردەوە، سەرۆک کۆماری ئێران و وەزیری دەرەوەی وڵاتەکە و سەرجەم سەرنشینانی ئەو هێلیکۆپتەرەی دوێنێ یەکشەممە بەهۆی نالەباری کەشوهەواوە لە ناوچەی دارستانی دیزمار لەنێوان گوندەکانی ئاوزی و پیرداوددا کەوتە خوارەوە، گیانیان لەدەستداوە.

ماوەی زیاتر لە ١٠ کاتژمێرە سەرۆک کۆماری ئێران و وەزیری دەرەوەی ئێران و شاندی یاوەریان بەهۆی کەوتنەخوارەوەی هێلیکۆپتەرەکەیان لە ئەنجامی نالەباری کەشوهەواوە ونبوون و تیمەکانی فریاگوزاریش بەردەوام سەرقاڵی گەڕانن بەدوایاندا و بەپێی میدیا جیهانییەکانیش، تاوەکو ئێستا چارەنووسیان نادیارە.

یاریدەدەری جێبەجێکاری سەرۆک کۆماری ئێران رایگەیاند، پەیوەندییان بە دوو کەسەوە کردووە کە لەناو هێلیکۆپتەرەکەی سەرۆک کۆماری ئێراندا بوون.تەلەفیزیۆنی فەرمی ئێرانیش بڵاوی کردەوە، هێشتا پاشماوەی هێلیکۆپتەرەکەیان نەدۆزیوەتەوە.

میدیاکانی ئێران بڵاویان کردەوە، ئەو هێلیکۆپتەرەی سەرۆک کۆماری ئێران و چەند بەرپرسێکی دیکەی تێدابوو لە ناوچەی دارستانی دیزمار لەنێوان گەندەکانی ئاوزی و پیرداوددا دیار نەماوە و تاوەکو ئێستا نەدۆزراوەتەوە. ئاژانسی فارسیش داوا لە هاوڵاتیانی ئێران دەکات نزا بۆ سەرۆک کۆمار بکەن.

میدیاکانی ئێران رایانگەیاند، لەکاتی گەشتێکدا بۆ پارێزگای تەبرێز، ئەو هەلیکۆپتەرەی کە سەرۆک کۆماری ئێرانی تێدا بووە دیار نەماوە.

بەرگری شارستانی لوبنان رایگەیاند، لەلایەن فڕۆکەکانی ئیسڕائیلەوە لە سنووری پارێزگای بقاع ئۆتۆمبێلێک کرایە ئامانج و تێیدا کەسێک گیانی لەدەستدا و دوو کەسی دیکەش بریندار بوون. لەوبارەیەشەوە، گروپی چەکداری حەماس بڵاوی کردەوە، ئەو کەسەی لە هێرشە ئاسمانییەکەی ئیسڕائیلدا گیانی لەدەستدا سەرکردەیەکی لیواکانی عزەدین قەسام باڵی سەربازی حەماس بووە.

وەزیری بەرگری ئیسڕائیل رایگەیاند، هێزی زیاتر رەوانەی رەفەح دەکەن و بەردەوام دەبن لە هێرشەکانیان بۆ سەر ناوچەکە و هێرشەکانیان چڕتر دەکەنەوە.

دادگای سزای قورسی تورکیا ٢٢ـەمین دانیشتنی ئەنجامدا لەبارەی دۆسیەی خۆپیشاندانەکانی ساڵی ٢٠١٤ـی کۆبانێ کە لەلایەن پارتە کوردییەکانەوە رێکخرا دژی بێ هەڵوێستی تورکیا بەرامبەر هێرشی چەکدارانی داعش بۆسەر کۆبانێ، لە دانیشتنەکەدا لەسەر ئەو دۆسیە و چەند دۆسیەیەکی دیکە دادگا بڕیاری دا بە سزادانی سەڵاحەدین دەمیرتاش سەرۆکی پێشووی هەدەپە بە ٤٢ ساڵ زیندانی کردن.

وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین رایاگەیاند، دوای ٢٢٢ رۆژ لە سەرهەڵدانی جەنگی نێوان حەماس و ئیسڕائیل، ژمارەی گیانلەدەستدان لە کەرتی غەززە بەرزبووەتەوە بۆ ٣٥ هەزار و ٢٧٢ کەس. دەشڵێت، لە ماوەی ٢٤ کاتژمێری رابردوودا ٣٩ کەس گیانیان لەدەستداوە.

وەزیری بەرگری ئیسرائیل رایگەیاند، رازی نابن بە حکومڕانی ئیسرائیل لە کەرتی غەززە لەدوای کۆتاییهاتنی حەماس لە ناوچەکە. وتیشی، داوای کردووە دەستەیەکی جێگرەوە لە جێی حەماس دیاری بکرێت بۆ حکومڕانیکردنی غەززە لەدوای کۆتاییهاتن بە شەڕ.

جێگری وتەبێژی رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان رایگەیاند، سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان پەرەسەندنە سەربازییەکانی ئیسرائیل ی لە ناوچەی رەفەح و دەروبەری بە ترسناک باس کردووە.

وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین رایگەیاند، لە رۆژی ٧ـی تشرینی یەکەمی ساڵی رابردووە کە دەکاتە سەرەتای دەستپێکی جەنگی نێوان حەماس و ئیسڕائیل تاوەکو ئێستا ٣٥ هەزار و ٣٤ کەس لە کەرتی غەززە گیانیان لەدەستداوە و ٧٨ هەزار و ٧٥٥ کەسیش بریندار بوون.

دوای ئەوەی فەڵەستین هەوڵەکانی بۆ بەدەستهێنانی ئەندامێتی تەواو لە نەتەوە یەکگرتووەکان چڕکردەوە، رێکخراوی گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان پێشنیازیکرد ئەنجوومەنی ئاسایش بە شێوەیەکی ئەرێنی چاو بە ئەندامێتی فەڵەستیندا لە رێکخراوەکە بخشێنێتەوە.

سەرەڕای هۆشدارییەکانی ئەمریکا و هۆشدارییە نێودەوڵەتییەکان سەبارەت بە لەشکرکێشی بۆ سەر رەفەح، کابینەی ئیسرائیل فراوانکردنی هێرشەکانی لە شاری رەفەح لە بەشی باشووری کەرتی غەززە پەسەند کرد.

وەزیری بەرگری ئەمریکا رایگەیاند، بە بڕیاری جۆو بایدنی سەرۆکی ئەمریکا، ناردنی چەکیان بۆ ئیسرائیل راگرتووە. بایدنیش رایگەیاند، "ئەو چەکانەی ناردوویانە بۆ ئیسرائیل خەڵکی سڤیلی پێ کوژراوە".

بەرپرسێکی ئیسرائیل رایگەیاند، تاوەکو ئێستا ئیسرائیل هیچ پێشکەوتنێکی لە دانوستانەکان بۆ پێکهێنانی ئاگربەست لەگەڵ حەماس و ئازادکردنی بارمتەکان نەبینیوە. دەشڵێت، چەند ناکۆکییەک هەیە لەبارەی رێککەوتنی ئاڵوگۆڕکردنی بارمتەکانەوە، هەربۆیە شاندی ئیسرائیل لە قاهیرە دەمێنێتەوە بۆ چارەسەرکردنی ئەو ناکۆکییانە.

رۆژنامەی نیویۆرک تایمزی ئەمریکی و دەستەی پەخشی ئیسڕائیل بڵاویان کردەوە، ناکۆکییەکانی نێوان حەماس و ئیسڕائیل سەبارەت بە ئاگربەست دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی حەماس ئاگربەستێکی هەمیشەیی و ئیسڕائیل ئاگربەستی کاتی دەوێت و حەماس دەیەوێت ئیسڕائیل هێزەکانی بکشێنێتەوە، بەڵام ئیسڕائیل ئامادە نییە، هەروەها حەماس دەیەوێت لە هەر هەفتەیەکدا سێ بارمتە ئازاد بکات، بەڵام ئیسڕائیل دەیەوێت لە هەر سێ رۆژێکدا سێ بارمتە ئازاد بکرێت.

میدیاکانی فەلەستین بڵاویان کردەوە، ئیسرائیل هێرشی بۆسەر رەفەح دەستپێکردووە و دەروازەی شارەکەیان کۆنتڕۆڵ کردووە.

بەپێی زانیارییەکانی ئێن ئاڕ تی، سەرۆک کۆماری ئێران داوای لە نێچیرڤان بارزانی کردووە رێگری بکات لەوەی ئیسرائیل و گروپەکانی دژ بە ئێران خاکی هەرێمی کوردستان بەکاربهێنن بۆ هێرش کردنە سەر تاران.

بزوتنەوەی حەماس رایگەیاند، بەرپرسی مەکتەبی سیاسی حەماس رەزامەندی خۆی دەربڕیوە سەبارەت بە پێشنیارەکانی میسر و قەتەر بۆ پێکهێنانی ئاگربەست. دەشڵێت، سبەی شاندی حەماس سەبارەت بە رێککەوتن بۆ پێکهێنانی ئاگربەست و تەواوکردنی دانوستانەکان دەچێتە قاهیرە.

سبەی هەشت مانگ بەسەر جەنگی غەززەدا تێدەپەڕێت و لە نوێترین ئاماریشدا، وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین رایگەیاند، بەهۆی بۆردومان و هێرشەکانی ئیسڕائیل بۆ سەر کەرتی غەززە لە ماوەی ٢٤ کاتژمێری رابردوودا ٥٢ کەس گیانیان لەدەستدا و ٩٠ کەسیش بریندار بوون. دەشڵێت، لە رۆژی ٧ـی تشرینی یەکەمی ساڵی رابردووەوە، تاوەکو ئێستا ٣٤ هەزار و ٧٣٥ کەس لە کەرتی غەززە گیانیان لەدەستداوە.

بەرپرسی مەکتەبی سیاسی حەماس رایگەیاند، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل هەوڵەکان بۆ پێکهێنانی ئاگربەست دوادەخات و هەمیشە دەیەوێت پاساو بهێنێتەوە بۆ بەردەوامبوون لە هێرشکردن بۆ سەر کەرتی غەززە و هەوڵی ئەوەش دەدات ململانێکان فراوان بکات. دەشڵێت، "گفتووگۆکانمان لە قاهیرە لەگەڵ ئیسرائیل کۆتایی هات."

لە رۆژی جیهانی ئازادی رۆژنامەگەرییدا میدیا جیهانییەکان بڵاویان کردەوە، لە رۆژی ٧ـی تشرینی یەکەمەوە لە سەرەتای دەستپێکی جەنگی نێوان حەماس و ئیسڕائیلەوە تاوەکو ئێستا بەهۆی بۆردومانەکانی ئیسڕائیلەوە لە کەرتی غەززە ١٤١ رۆژنامەنووس گیانیان لەدەستداوە و ٧٠ رۆژنامەنووسی دیکەش بریندار بوون.

رێکخراوی هاوکاری نەوەتەوەیەکگرتووەکان لەبارەی دۆخی غەززەوە رایگەیاند، غەززە لە ئێستادا وێرانکارییەکی گەورەی بەسەردا هاتووە و دووبارە بنیادنانەوە و گەڕاندنەوەی بۆ پێش دۆخی گرژی و ئاڵۆزییەکان پێویستی بە ٨٠ ساڵ هەیە. دەشڵێت، " ئەگەر کارەکان بەخێرای ئەنجامبدرێن و پێنج هێندە دەستی کار خێراتر بکرێت دەکرێت تا ساڵی ٢٠٤٠ غەززە بنیاند بنێتەوە".

وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین رایگەیاند، ژمارەی گیانلەدەستدان بەهۆی جەنگی نێوان حەماس و ئیسرائیلەوە بۆ ٣٤ هەزار و ٥٩٦ کەس بەرزبووەتەوە. دەشڵێت، " لە ٢٤ کاتژمێری رابردوودا ٢٨ گیانلەدەستدانی نوێ تۆمارکراون".

لە ساڵی رابردووەوە گرژیی و ئاڵۆزییەکانی دەریای سور بەردەوامن و لە نوێترین پێشهاتیشدا فەرماندەیی ناوەندی هێزەکانی ئەمریکا رایگەیاند، لەلایەن گروپە چەکدارەکانی یەمەنەوە لە رێگەی سێ مووشەکی بالیستی و سێ فڕۆکەی بێ فڕۆکەوانەوە کەشتییەکی بازرگانی لە دەریای سوردا کراوەتە ئامانج.

وەزیری دەرەوەی میسر رایگەیاند، وڵاتەکەی گەشبینە سەبارەت رێککەوتنی حەماس و ئیسرائیل بۆ پێکهێنانی ئاگربەست لە کەرتی غەززە و لە ئێستادا چاوەڕوانی وەڵامی ئیەڕائیل و حەماسن سەبارەت بە پێکهێنانی ئاگربەست.

میدیا ئیسرائیلییەکان بڵاویان کردەوە، لەماوەی ٤٨ کاتژمێری داهاتوودا ئیسرائیل وەڵامێک لە حەماسەوە وەردەگرێت سەبارەت بە رێککەوتنی ئاڵوگۆڕی دیلەکان. ئاژانسی رۆیتەرزیش بڵاوی کردەوە، سبەی شاندێکی حەماس بۆ ئەنجامدانی گفتوگۆ لەبارەی پێکهێنانی ئاگربەست لە غەززە سەردانی قاهیرە دەکات.

وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین رایگەیاند، بەهۆی بۆردومان و هێرشەکانی ئیسڕائیل بۆ سەر کەرتی غەززە تاوەکو ئێستا ٣٤ هەزار و ٣٨٨ کەس گیانیان لەدەستداوە و ٧٧ هەزار و ٤٣٧ کەسیش بریندار بوون. دەشڵێت، لە ماوەی ٢٤ کاتژمێری رابردوودا ٣٢ کەس گیانیان لەدەستداوە و ٦٩ کەسیش بریندار بوون.

وەزارەتی دەرەوەی یەمەن رایگەیاند، بە توندی ئیدانەی هێرشکردنە سەر کێڵگەی غازی کۆرمۆر لە هەرێمی کوردستان دەکەن کە بەهۆیەوە چوار کارمەندی یەمەنی گیانیان لەدەستدا و چەند کەسێکی دیکەش بریندار بوون، هاوکات سەرەخۆشی و هاوخەمی خۆیان ئاڕاستەی کەسوکاری ئەو کەسانە دەکەن.

فەرماندەیی ناوەندیی هێزەکانی ئەمریکا رایگەیاند، لەلایەن گروپە چەکدارەکانی یەمەنەوە، لە دەریای سوور هێرش کراوەتە سەر کەشتییەکی نەوتهەڵگری بەریتانیا.

سوپای ئیسرائیل هێزێکی سەربازیی گەورەی ئامادە کردووە تا هێرش بکەنە سەر شاری رەفەح لە کەرتی غەززە کە بە دوایین پێگەی گروپە چەکدارەکانی فەڵەستین ناوی دەبەن، هاوکات حکومەتی قاهیرە و هێزە نێودەوڵەتییەکان هۆشداری دەدەن بە ئیسرائیل کە ئەو کارە نەکات و میسریش ترسی هەیە بەهۆی هێرشەکانەوە دەیان هەزار فەڵەستینی لە کەرتی غەزەوە ئاوارەى میسر ببن.

فەرماندەیی ناوەندیی هێزەکانی ئەمریکا بڵاوی کردەوە، رۆژی رابردوو لەلایەن گروپە چەکدارەکانی یەمەن مووشەکێکی بالیستی ئاڕاستەی کەشتیەکی ئەمریکا کرا و لە وەڵامیشدا هێزەکانی ئەمریکا کەشتییەک و فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی ئەو گروپەیان تێکشکاندووە.

بانکی ناوەندی عێراق رایگەیاند، هەر هاوڵاتییەک بەرپرسە لە بەکارهێنانی کارتە بانکییەکەی لە هەر مامەڵەیەکدا و لە ئەگەری بەکارهێنانی هەژماری بانکی و کارتی ئەلیکترۆنی کە رێگەخۆشکەر بێت بۆ پارەسپیکردنەوە رووبەرووی رێکاری یاسایی دەکرێتەوە، بەتایبەت ئەو هەژمارە بانکیانەی کە لەدەرەوەی وڵات کراونەتەوە.

وەزارەتی دەرەوەی فەڕەنسا رایگەیاند، دژی هەر هێرشێکی ئیسرائیلن بۆ سەر ناوچەی رەفەح لە کەرتی غەززە، چونکە دەبێتە هۆی فراوانبوونی ململانێکان.

ئاژانسی رۆیتەرز بڵاوی کردەوە، بنکەی عەین ئەسەد لە ئەنبار کە هێزەکانی ئەمریکای تێدایە لە رێگەی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانەوە کرایە ئامانج.

دوای نۆ ساڵ، ئەمڕۆ بۆ یەکەمجار گەشتی عەمرە لە ئێرانەوە بۆ سعودیە دەستپێدەکاتەوە و یەکەم کاروان بەڕێدەکەون.

وەزارەتی تەندروستی سعودیە رایگەیاند، ئەو حاجیانەی نەخۆشی درێژخایەنیان هەیە پێویستە لەلایەن وڵاتەکانیانەوە بارودۆخی تەندروستییان لەبەرچاو بگیرێت پاشان رەوانەی سعودیە بکرێن و لەکاتی حەجیشدا دەبێت دەرمانی پێویستیان پێبێت، هاوکات چەند رێنماییەکی لەبارەی ئەو کەسانەوە بڵاوکردەوە کە ناتوانن بەشداری حەجی ئەمساڵ بکەن.

وەزارەتی تەندروستیی فەڵەستین رایگەیاند، لە ماوەی ٢٤ کاتژمێری رابردوودا بەهۆی هێرش و بۆردومانەکانی ئیسڕائیلەوە بۆ سەر کەرتی غەززە، ٣٧ کەس گیانیان لەدەستداوە. دەشڵێت، "لە ٧ـی تشرینی یەکەمی ساڵی رابردووەوە تاوەکو ئێستا ٣٤ هەزار و ٤٩ کەس لە کەرتی غەززە گیانیان لەدەستداوە و ٧٦ هەزار و ٩٠١ کەسیش بریندار بوون".

حاکمی دوبەی رایگەیاند، دروستبوونی لافاو قەدەری خودایە، بەڵام نابێت بکرێتە بەهانە بۆ خۆدزینەوە لە بەرپرسیارێتی. دەشڵێت، "هەر کەسێک بەهۆی لافاوەوە زیانی پێگەیشتبێت، قەرەبوو دەکرێتەوە".

وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین رایگەیاند، ژمارەی گیانلەدەستدان بەهۆی بەردەوامی هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر کەرتی غەززە ٣٤ هەزار کەسی تێپەڕاندووە، ژمارەی بریندارەکانیش گەیشتووەتە ٧٦ هەزار و ٨٣٣ کەس.

ئەمینداری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان رایگەیاند، پێویستە تۆڵەسەندنەوەکان لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا رابگیرێن. دەشڵێت، ئەگەر تۆڵەسەندنەوەکان بەردەوام بن، ململانێیەکی هەمەلایەنەی ناوچەیی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا سەرهەڵدەدات.

وەزیری دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، بەهیچ شێوەیەک ئەمریکا نایەوێت گرژی و ئاڵۆزییەکانی نێوان ئیسرائیل و ئێران فراوانتر ببێت و بۆ ئەو مەبەستەش داوایان کردووە هەردوولا پابەندی یاساکانی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی بن.

سەرۆکی گروپەچەکدارەکانی حەماس لە یەمەن رایگەیاند، لە سەرەتای دروستبوونی گرژی و ئاڵۆزییەکان لە غەززە نزیکی ١٠٠ کەشتی بازرگانی و سەربازی کە پەیوەستبوون بە ئیسرائیلەوە کردووەتە ئامانج. دەشڵێت، "هەڕەشەو فشارە سەربازییەکانمان بۆ ئەوەیە بەهۆی هێڵی بازرگانییەوە گرژی وئاڵۆزییەکانی غەززە رابگیرێت".