توێژینەوەیەکی نوێی ئەمریکی ئاشکرایکردووە کە پەیوەندییەکی توندوتۆڵ هەیە لە نێوان بۆیە و قژ خاوکەرەوە کیمیاییەکان و شێرپەنجەی مەمکدا کە پێویستە کچان و ژنان ئاگاداری بن.
توێژەرانی بواری تەندروستیی بەم دواییانە ئاشکرایانکردووە، ئەو ماندوێتییەی کە لە وەرزی زستاندا هەستی پێدەکرێت، بەهۆی ئەوەیە کە رۆژ کورتە و شەو درێژە، هەروەها بەگشتی کەش سارد و تاریك و تەماوییە.
زاناکان هۆشیاری دەدەن، کەرەستە پلاستیکییەکانی چێشتخانە کە ڕۆژانە بەکاریان دەهێنیت لەوانەیە زیان بە جگەر و ڕژێنەکانت بگەیەنێت.
پسپۆڕان رێنماییان داوە بەوەی لەدوای تێپەڕاندنی تەمەنی نیوەی بیستەکان دەبێت پشکنین بۆ کۆلیسترۆڵ بکرێت چونکە دەکرێت لەرێگەیەوە پێشبینی هەندێك نەخۆشی مەترسیدار بکرێت.
نوسینگەی فیدراڵی لە بەریتانیا چەند رێنماییەکی بڵاوکردووەتەوە بۆ پارێزگارییکردن لە مەترسییەکانی تیشکی زیانبەخشی مۆبایلە زیرەکەکان کە باشتر وایە بیانزانن.
هەندێك لە جۆرەکانی شێرپەنجە بە ئاسانی دیاری ناکرێن، ئەمەش وادەکات بەنهێنی لەناو جەستەدا گەشە بکەن و لە دواتردا چارەسەریان قورس بێت.
شەکر یەکێکە لەو ماددە خۆراکییانەی کە زۆرینەی خەڵك رۆژانە دەیخۆن و هەندێك کەس زیادەڕۆیی لە خواردنیدا دەکەن کە ئەمەش مەترسیی لەسەر تەندروستییان زیاتر دەکات.
چا یەکێکە لەو خواردنەوانەی لە کۆنەوە تا ئێستا خەڵکێکی زۆر ئارەزووی خواردنەوەی دەکەن، زانیارییەکانیش دەربارەی چا بەنێو خەڵکیدا بڵاوبوونەتەوە کە هەندێکیان هەڵەن و زانیاریی ورد و باوەڕپێکراونین.
توێژینەوەیەکی نوێ دەریدەخات کە خەونی ناخۆش لە شەودا لەوانەیە لە ژیانی ڕاستیدا یارمەتیمان بدات بەسەر حاڵەتە ناخۆشەکاندا زاڵ ببین.
خواردنەوە گازییەکان لە جیهان و هەرێمی کوردستانیشدا خواستێکی زۆریان لەسەرە، بەڵام توێژینەوەیەکی نوێ پەیوەندییەکی خواردنەوە گازییەکان و شکانی ئێسکی حەوز لە ژناندا ئاشکرا دەکات.
ڤیتامین دی هۆکارە بۆ بەهێزکردنی ئێسک و جەستە لە چەندین نەخۆشی جۆراوجۆر دەپارێزێت، بەڵام ڕێژەی ئەو ڤیتامینە بەپێی بەرکەوتنی تیشکی خۆر بە لەش دەگۆڕێت، بەتایبەت لە زستاندا ڕێژەکەی کەمدەبێتەوە.
ئایدز واتە نەخۆشی دابەزین و داروخانی سیستمی بەرگریی جەستە، هەندێک لە پسپۆڕانی پزیشکیی بە مۆتەکەی سەردەم ناوی دەبەن کە بەهۆی ڤایرۆسی ئێچ ئای ڤیەوە مرۆڤ توشی دەبێت، ئێچ ئای ڤی واتە Human immunodeficienc
زۆر کەس لە بەیانیاندا واڕاهاتوون چا و قاوە بخۆنەوە، بەڵام پزیشکان ئامۆژگاری خەڵکی دەکەن خواردنەوەی ئاوی گەرم سوودی زیاترە و جەستە بە تەندروستیی دەهێڵێتەوە.
پاش تێپەڕبوونی زیاتر لە ٢٠ ساڵ توێژینەوە بۆ بەرهەمهێنانی میوەیەک بەبێ تێكچوون، ئەو خەونە هاتەدی و ئێستا سێوێک کە بە "سێوی خەونەکان" ناوی دەبەن، لە بازاڕەکانی ئەمریکادایه.
وەزیرى تەندروستى حکومەتى هەرێم رایگەیاند، لەمساڵدا ٤۱حاڵەتی نەخۆشی ئایدز تۆمارکراوە، لەگەڵ ئەوەشدا رێوشوێنى پێویستیان گرتووەتەبەر.
هێلکە خواردنێکی ئێجگار بەربڵاوە لە هەرێمی کوردستان و جیهاندا، بە تایبەت لە ژەمی بەیانیاندا. سوودێکی زۆری بۆ تەندروستی مرۆڤ هەیە بەهۆی بوونی ڕێژەیەکی باش لە ڤیتامین وکانزاکان و پرۆتین و چەوری بەسوود.
زۆرکەس وشکبوونەوەی چاوەکانیان بە ئاسایی دەبینن و گرنگی زۆری پێنادەن، ئەگەر تۆش یەکێکیت لەمانە، ئەوا وریابە لەوانەیە لە هەڵەیەکی گەورەدا بیت، چونکە ئەگەر وشکی چاو چارەسەر نەکرێت دەکرێت چەندین کێشەی تەن
ئەگەرچی خواردنەوەی ئاو سوود بە جەستە دەگەیەنێت و پزیشکانیش بەردەوام ئاماژەیان بە گرنگی خواردنەوەی ئاو کردووە، لەگەڵ ئەوەشدا زیادەڕەویکردن لە خواردنەوەی ئاودا زیانی تەندروستیی دەبێت.
زانایانی ئەڵمانیا بڕی خواردنەوەی کهولیان دیاریکرد، کە کەمترین مەترسیی بۆسەر تەندروستی هەبێت، بڕەکەش بریتییە لەوەی پیاوان ٢٤ گرام و ئافرەتان ١٢ گرام بێت.
لە توێژینەوەیەکی نوێدا ئاماژە بە خواردنەوەی چوار کوپ قاوە کراوە، کە یارمەتیدەرە لە کەمکردنەوەی مەترسییەکانی توشبوون بە نەخۆشییەکانی بەرزە پەستانی خوێن و شەکرە و قەڵەوی.