توێژینەوەیەک دەریخستووە ئەو خووە ناشرینانەی کە منداڵان لە دایک و باوکیانەوە فێری دەبن بریتین لە گاڵتەجاڕی و بێ تاقەتی و مانەوە تا درەنگانی شەو.
گازگرتنی نینۆک یەکێکە لەو خووە خراپانەی منداڵان ئەنجامی دەدەن، لەوانەیە ببێتە هۆی تێکچوونی شانەکانی دەوروبەری نینۆک و پێست، هەروەها لەوانەیە منداڵەکەت تووشی هەندێک ئازار بێت و نینۆکەکانی نائاسایی بن.
کۆرپەلە لە نێوان هەفتەی ١٦ بۆ ٢٢ی دووگیانیدا دەست دەکات بە بیستنی دەنگی نزم لە ناو جەستەی دایکدا، وەک ئەو دەنگانەی کە بەهۆی هەناسەدان و لێدانی دڵ و هەرسکردنەوە دروست دەبن، ئەم دەنگانە لەگەڵ گەشەکردنی توانای بیستنی کۆرپەدا بەرزتر دەبنەوە.
پەتاتەی سوورکراوەی قوتوو لەلایەن خەڵکەوە بە چپس ناسراوە، یەکێکە لە خواردنە دڵخوازەکانی مرۆڤ بەتایبەتی منداڵانی بچووک، بە یەکێک لەو تەمەنان دادەنرێن کە زۆرترین خواردنی ئەم ماددە خۆراکیە بەکاردەهێنن.
هەموو منداڵێک بەبێ جیاوازی هەڵسوکەوتی خراپ دەکات، لە هاوارکردن و توڕەیی تا دەگاتە سەرپێچییەکی گشتی، ئەم رەفتارانەش هەندێک جار دایک و باوک شەرمیان لێدەکەن بەڵام ئاسایین و بەشێکن لە گەشەکردنیان.
منداڵان دەبێت بزانن چ هەنگاوێک بنێن ئەگەر لە دایک و باوکیان جیا ببنەوە، لە خواردنگەیەک بێت یان لە گەشتێکدا بۆ پارکێک، گرنگە منداڵ لە تەمەنێکی کەمەوە فێری خۆپاراستن بکرێت و چاو کراوە بێت.
سەندیکای پزیشکی منداڵانی سوید رێنمایی نوێی بڵاوکردەوە و تیایدا ئاماژە بەوە دەکات، هەرگیز نابێت رێگە بە منداڵانی خوار تەمەنی دوو ساڵ بدرێت مۆبایل و تابلێت و شاشەی تەلەفزیۆن بەکاربهێنن.
هەموو دایكێک ئارەزوو دەكات كەسایەتی منداڵەكەی بەهێز بێت، متمانەی بەخۆی هەبێت و كەسێک بێت پشت بە خۆی ببەستێت.
دایکان و باوکان هەوڵدەدەن بۆ ئەوەی منداڵەکانیان میهرەبان، زیرەک و لێهاتوو بن، باشترین رێگەش بۆ ئەم کارە ئەوەیە کە ستایشی ئەنجامی کارەکانیان بکەن لەبری ئەوەی رەخنەیان لێبگرن لەسەر هەڵەکانیان، با منداڵەکەت گەورە، دڵخۆش، هاوسەنگ و سەربەخۆ بێت.
خۆراکی منداڵەکەت کاریگەرییەکی بەرچاوی هەیە لەسەر گەشەکردنی تواناکانی و باشترکردنی توانا دەروونییەکانی، بۆیە پێویستە گرنگی بەو خۆراکانە بدەیت کە تەندروستن بۆ باشترکردنی مێشکی.
جۆره‌کانی خواردن و سیستمی خۆراکی ته‌ندروست ڕۆڵێکی گه‌وره‌ی هه‌یه له گه‌شه‌ی مێشک و کۆئه‌ندامی ده‌مار و پاراستنی ته‌ندروستی مێشک، لێکۆڵینه‌وه زانستیه‌کان ده‌ریان خستووه که کۆمه‌ڵێک خواردن کاریگه‌ری خراپی هه‌یه بۆ مێشکی مناڵان و ئاستی زیره‌کی و توانای بیرکردنه‌وه به تایبه‌ت بۆ مناڵانی که‌متر له شه‌ش ساڵ.
ئەو هەستەی لەگەڵ لەدایکبوونی یەکەم منداڵ لات دروست دەبێت بەهیچ جۆرێک گوزارشتی لێ ناکرێت چەندە تایبەتە، بەڵام مامەڵەکردن و گەورەکردنی یەکەم منداڵت کارێکی ئاسان و سادە نابێت، پێویستە وریای چەند خاڵێکی گرنگ بیت.
خەوتن بنەمایەکی بنەڕەتییە بۆ تەندروستی دەروونی و جەستەیی منداڵ، بەو پێیەی لێکۆڵینەوەکان دەریانخستووە ئەو منداڵانەی بە شێوەیەکی رێک و پێک و پێویست دەخەون، لە رووی توانای فێربوون، یادەوەری، رەفتار و تەرکیزەوە باشترن.
بۆ دروستکردنی کەسایەتی و مێشکێکی بەهێز لە منداڵدا، پێویستە دایک و باوک لە هەندێک رەفتار و شێوازی پەروەردەکردن دووربکەونەوە.
پسپۆڕێکی تایبەت بە نەخۆشییەکانی منداڵان کۆمەڵێک هۆکاری خستووەتەڕوو کە دەریدەخەن نابێت چپسی پەتاتە بدرێت بە منداڵ، چونکە مەترسی تووشبوون بە نەخۆشییەکانی دڵ و کلۆربوونی ددانی لێدەکەوێتەوە.
لەدایکبوونی منداڵ چەندین هەستی جۆراوجۆر دەدات لە خۆشییەوە تا ترس و دڵەڕاوکێ، بەڵام دەتوانێت ببێتە هۆی شتێک کە رەنگە چاوەڕێی نەکەیت ئەویش خەمۆکیە، لە ماوەی دوو یان سێ رۆژ دوای منداڵبوون دەست پێدەکات و لەوانەیە بۆ ماوەی هەفتە بۆ مانگ بەردەوام بێت.
خواردن کاریگەری ئەرێنی لەسەر تەندروستی بە گشتی هەیە، بە پێچەوانەوە تێکچوونی خواردن دەبێتە هۆی قەڵەوی یان و کاریگەری نەرێنی لەسەر تەندروستی جەستە دروست دەکات.
منداڵ پێویستی بە شتی سادە هەیە بۆ ئەوەی هەست بە دڵخۆشی بکات، خواردنی دروست، خەوتن بۆ ماوەیەکی پێویست و گۆڕینی جل و بەرگ بە شێوەیەکی رێکوپێک ئەنجامی باشی لێدەکەوێتەوە، دایک دەتوانێت هەوڵی زیاتر بدات بۆ دڵخۆشکردنی کۆرپەکەی.
دایک و باوکان هەمیشە بە دوای ئەو خۆراکانەدا دەگەرێن کە یارمەتی به‌هێزکردنی بیرەوەری منداڵاکانیان دەکەن.
سک ئێشە لە منداڵدا نیشانەی خۆی هەیە و لە کاتی هەستکردن پێیان پێویستە چارەسەری منداڵەکە بکرێت.