لەیمۆنێ ڕێژەیەکا زۆرا دژە ئۆکسانێ تێدایە و بەردەوام پسپۆڕێن بیاڤێ ساخلەمیێ ئامۆژگاریان دکەن کو د سپیدەهیان دا و ب زکێ برسی و بەرى خوارنا سپێدێ، بەرداخەکا لەیمۆنێ و ئاڤا گەرم ڤەخوت، لێ مفایێ وێ چییە؟
وەک د ڤەکۆلینێن زانستی دا ھاتیە، ھەر جورە خوارنەکێ تایبەتمەندی و مفایێ خۆ بۆ لەشێ مرۆڤی ھەیە ، شارەزایێن خوارنان بەحسا ھندەک خوارنان کریە کو بۆ ئارامیا مەژی و دەروون و چالاکیا سێکسی ب مفانە.
ل گورى ڤەکۆلینەکا نۆژدارى دکارن ب رێیا بهێنکرنێ جگارەکێشانێ بهێلن.
میدیایێن جیهانی بەڵاڤکریە، دیگۆ ئەرماندۆ مەرادۆنا یاریزانێ ب ناڤوبانگێ دیرۆکا تۆپا پێی و ئەرجەنتین د تەمەنێ ٦٠ ساڵیێ دا ب جەڵتەیا دڵی ژیانا خۆ ژ دەستدا
هونەرمەد حەسەن شەریف نووترین سترانا خۆ کو ژ شیعرا مەلایێ جزیریە ب ناڤێ "Dil Yeke ٢٠٢٠"ێ بەلاڤکر.
بۆ بدەستڤە ئینانا تەرکیزەکا زێدەتر وجێبجێکرنا کارێن رۆژانە ب باشی، هەلبژارتنا جورەکێ خوارنێ یێ سپێدێ یێن گرنگ، جورێ خوارنێ باندورى لسەر ساخلەمیا لەشی هەیە.
نوژداران ئاماژە ب کۆمەکا نیشانەیان کریە کو ئاماژەن بۆ بلندبوونا رێژا شەکرێ دخوینێ دا، لێ گەلەک کەس گرنگیێ ب ڤان نیشانەیان نادەن و پشتگوێ دهاڤێژن.
کێمخۆینی یان ژی کێمبوونا ئاسن یەکە ژ ئاریشێن بەربەلاڤ یێن لەشی و زێدە ئاریشێن دی یێن ساخلەمیێ دووڤدا دھێن.
گومان تێدا نینە کو ئاڤ گرنگترین پێدڤیێن ژیانا مروڤی و لەشێ مروڤی بۆ بجهێلانا پتریا ئەرکێن روژانە پێدڤی ب ئاڤێ هەیە ژبەر کو پاراستنا ساخلەمیا لەشی دکەت.
د دەما ژ پێیان ڤە ئاڤێ ڤەدخۆ، دبیتە ئەگەرێ تووشبوونا ئاریشەیێن ساخلەمی یێن زێدە، بسپورێن ساخلەمیێ رێنمایان ب خەلکی دکەن کو ددەما ڤەخوارنا ئاڤێ یان هەر تشتەکێ شل دا روونن.
یەک ژ بەربەلاڤترین پرسیارێن دەربارەی سێکسی کو چەندین کەسان بەرسڤێن شاش د مێشکێ خۆ دا هەلگرتینە، ئەوە کو ئەرێ زۆر سێکسکرنێ زیان بۆ ساخلەمیێ هەنە یان نە؟
ژبەر کو هێک یا زەنگینە ب ماددەیێن خوراکى و ب مفا، مەترسیا کورەبوونێ د دەما ب سالڤەچوونێ دا کێم دکەت.
پتریا کەسان وەها فێربوونە کو د سپێدەهیان دا چایێ یان قەهوێ ڤەدخون، لێ نوژدار ئاموژگاریا خەلکى دکەن کو ئاڤا گەرم ڤەخون و مفایەکێ باش ب ساخلەمیێ دگەهینیت.
گەلەک کەس بۆ کێمکرنا کێشا لەشێ خۆ خوارنا شیڤێ ناخون، لێ نۆژدار دبێژن نەخوارنا یەک ژ ژەمێن خوارنێ زەرەر بۆ ساخلەمیێ هەیە.
ل ئەڵمانیا ب ئامانجا پەرەپێدانا مێشکەکێ زیرەك و پێشکەفتی ، زانایان د بزاڤەکا نوی دا جینا مرۆڤان بۆ مێشکێ زارۆیەکێ مەیمونێ زێدەکر.
نڤستن پشکەکا سەرەکیە ژ ژیانا ڕۆژانە و ژ گرنگترین پێدڤیێن ژیانێ یە بۆ مرۆڤى، هەرتێکچونا وێ ژى ژ سیستەمێ خەوێ باندور لسەر ساخلەمی و ستایلێ ژیانێ هەیە و دبیت ببیتە ئەگەرێ توشبۆن ب نەخوشیان و ئاریشێن ساخل
نەخۆشیا شەکرێ ب بکوژا هێدێ بەرنیاسە، دەمەکێ دەم درێژ دڤێت هەیا کو گەشەیێ بکەت، بێێ وێ یەکێ کو چ نیشانەیێن دیارهەبن، هەر ژبەر وێ یەکێ یە کو پێدڤیە بلەزترین دەم ئەو نەخۆشی بهێتە دەستنیشانکرن.
میدیایێن ئیرانێ ڤیدیۆیەک بەلاڤکرنە و تێدا، دزەک ل باژاڕێ نەهاوەندێ وی ولاتی بزاڤا بڕینا مالەکێ کریە، لێ ژبەر کو د بوڕیا موبەریدێ دا چوویە تەقەتەق کریە، خودانێ مالێ پۆلیس هایدارکرنە و هەر د ناڤ بوڕیێ د
نەهاتنا خەوێ د شەڤێ دا یەک ژ وان حالەتانە یێن بنە ئەگەری بێزاریێ، هەروەسا دبیتە ئەگەر کو د رۆژێ دا ژى تە شیانێن کارکرنی نەبن و لەشێ تە لاواز ببیت.
بشێوازێ تایبەتمەندێ ستۆریێ سناپچات کو بۆ ئینستاگرام و فەیسبووکێ ژی زێدەکریە، کۆمپانیا تویتەر راگەهاندیە کو تایبەتمەندیا بەڵاڤکرنا ستۆری دێ زێدەکەت کو پشتی ٢٤ دەمژمێران نامینیت.
دەما کو زەلام دخوازن شیانێن خۆ یێن سێکسی زێدەبکەن پەنایێ دبەنە بەر چەندین دەرمانێن جۆر ب جۆر کو چێدبیت هندەک ژ وان باندۆریا نەرێنی لسەر ساخلەمیێ هەبن، ب گشتی باشترە ب ڕێیا خوارنێن سروشتی وێ ئاریشەیێ چ
د پێشانگەهێ دا زێدەتری ٢٠٠ ناڤەند و دەزگەهێن بەلاڤکرن و چاپەمەنیێ، ل ١٨ ولاتێن جودا جودا پشکداریێ تێدا دکەن و بابەتێ پەرتوکێن پێشانگەهێ د هەمەڕەنگن.
لگۆری ڤەکۆلینێن زانستی پێدڤیە هەرکەسەکێ ئاسایی و پێگەهشتی هەشت بۆ نەهـ دەمژمێران بنڤیت، لێ ئەگەر دەمێن نڤستنێ ژ وێ رێژێ کێمتربوو وی دەمی باندۆر دێ لسەر ساخلەمیا لەشی هەبیت.
هەژمارا وان کالۆرییان کو مرۆڤ د دەما سێکسکرن یا ڕاکرنێ د سوژینیت دەمەکە بوویە جهێ گۆتگۆتکێن خەلکی،نووترین ڤەکۆلینەکا کەنەدی ئەڤ بابەتە یەکئالی کریە.
پیربوونا پیستی حالەتەکە کو نکارین رێگریێ ژێ بکەین، لێ دکارین پاشدابخەین و هەیا ڕادەیەکی بهێتە سنوردارکرن، ئەو ژی برێیا کێمکرنا وان فاکتەران کو دبنە سەدەمێ پیربوونا پیستی.
پشکەک ژ خەلکى ل پشتى ژ خەو ڕادبن هەست ب ئێشانا سەرى و گرانبوونا سەر و چاڤان دکەن، ڤێ یەکێ ژى ئەگەرێن خۆ یێن ڕۆژانە هەنە هەیا توش وێ ڕەوشێ ببن.
د موزایدەیەکا ئاشکرا دا ب رێیا ئۆنلاینێ وەلاتیەکێ چینی کۆترەکا بەلجیکی ب بهایێ ١.٦ ملیۆن یۆرۆیان کو دکەتە ١.٩ ملیۆن دۆلار کڕی.
ئاڤ یەکە ژ پێدڤیێن هەرە گرنگ و دەستپێکێن ژیانا ڕۆژانەیا مرۆڤی و پێدڤیە هەموو کەسەک ژی ڕۆژانە هەری کێم هەشت گلاسێن ئاڤێ ڤەخۆت، دەمێ ڤەخوارنا وێ ژی باندۆری لسەر زێدەبوونا مفایێن وێ دبیت.
کارکەرەکی زاڕۆکەکێ ساڤا دیت کو ب ساخی د یەک ژ زەڤیێن باژێڕێ خاتیما هیندستانێ هاتبوو بن ئاخکرن.
خارنا نانێ سپێدەهیان گرنگیەگا زێدە بۆ لەشی هەیە، خۆراکی و هێزێ بۆ لەشی دابین دکەت کو ب درێژاهیا ڕۆژێ پێدڤی پێیە، د گەل وێ یەکێ دا ژی کێشا لەشی کێم دکەت، باشترە خارنا سپێدەهیان یا زەنگین بیت ب شۆفانێ و
زانایێن ئەمریکا بۆ یەکمجار ل مەها ئادارا ئەڤسالە دوو ستێنگێن بکوژ ل ئەمریکا ڤەدیتن کو ل ئاسیا چووینە وی ولاتی و هەر زوو هاتنە ژناڤبرن، لێ د نها دا شانەیەکا وی جۆرێ ستێنگێ هاتیە ڤەدیتن کو ٢٠٠ شاهژن ل خ
بھایێ بەرمیلەکا نەفتا خاڤا برێنت د بازاڕێن جیھانێ دا ب ٤٢ دۆلار و ٨٧ سەنتایە و بھایێ بەرمیلەکا نەفتا خاڤا ئەمریکی ژی ب ٤٠ دۆلار و ٣٨ سەنتانە.
رێجیما خوارنا نەهەڤسەنگ ئەگەر هەیە خەلکى بکوژیت، د نها دا هەژمارەکا زوور یا خەلکە جگاران دکێشن، لێ زانایان ئاشکراکریە کو نەبوونا هندەک پێکهاتێن خوارکی زیانێ ب ساخلەمیێ دگەهینن، هەروەسا ب هەبوونا هندەک
ڤەخوارنا ئاڤێ سەدەمە بۆ پاراستنا لەشى ژ هشکبوون و نەمانا هەستێ تێهنى بوونێ، لێ پێتڤیە گرنگیێ ب دەم و رێژەیا ئاڤ ڤەخوارنێ بهێتەدان هەیا کو مفایێ زێدەتر ب لەشى بگەهینیت.
وەکە دیار د هەر چ وەرزێ سالێ دا بیت، هند کەس هەنە کو لەشێ وان ب تایبەت بن ملێن وان خوهـ دگریت و بێهنەکا نەخۆش لێ دهێت، کو دبیتە جهێ بێزاربوونا کەسی و بەرامبەرێ وی.
کۆما نەخوشیێن دلی ل ئەمریکا ئەنجامێن ڤەکولینەکێ بەلاڤکرینە، کو تێدا پەیوەندیا ناڤبەرا جەلتەیا دلی و داکەتنا پلەیێن گەرمێ ل زڤستانێ دەردکەفیت .
گرنگیدان ب هەستێن هەڤدوو و دووبارەکرنا پەیڤا حەژێکرنێ ژ وان ڕێیانە کو دبیتە سەدەما تۆکمەکرن و پاراستنا پەیوەندیێن هەڤژینان.
خوارنا فێقیان، هەموو دەمەکێ ژ بۆ لەشێ مرۆڤان مفادارە و ژ بەر زێدەبوونا ڤیتامینان، ساخلەمیا مرۆڤان دپارێزە.
وەک د ڤەکۆلینێن زانستی دا ھاتیە، ھەر جورە خوارنەکێ تایبەتی و مفایێ خۆ بۆ لەشێ مرۆڤی ھەیە ، شارەزایێن خوارنان بەحسا ھندەک خوارنان کریە کو بۆ ئارامیا مەژی و دەروون و چالاکیا سێکسی ب مفانە.
بۆ زانایان دەرکەفتیە، ل وی دەمێ مرۆڤ گەلەک مژیل دبیت ب کارەکێ ڤە یان گەلەک هزر دکەت شیانێن بێهنکرنێ بۆ دەمەکێ ژ دەست ددەت.
ژن و زەلامەک کو ل ویلایەتا میشیگانا ئەمریکا دژین، ل داویێ و پشتی ١٤ کوڕان بوونە خودان کچەک.
چەند نیشانەیەک ئاشکرا دکەن کو گولچیسک ب باشی کارناکەن و پێدڤیە ب زووترین دەم بهێنە چارەسەکرن.
د ناڤ دەریایا ئاڤێلا ل ویلایەتا کالیفۆرنیا ئەمریکا، نەهنگەک ب یەکجار بەلەمەکێ و دوو سەرنشینێن وێ دادعیریت.
د ژیانا رۆژانە دا چەندین پرسیار دروست دبن دبیت بەرسڤا هندەکان نەزانى، ئەم دێ د ڤى بابەتى دا بەرسڤا چەند پرسیارەکان دەین.
لێڤ ژبەر بەرکەفتنا تیشکا ڕۆژێ و کارتێکەرێن دەرەکی زێدەتری زێدەتری جیهێن دی یێن پستی توشی شەقبوونێ دبیت، دکاری ب چەند ڕێیان لێڤا خۆ چارەسەر بکەی.
ڤەکۆلینەکا نوو ئاشکرا کریە کو خوارنا گۆشتێ سپی و ب تایبەت مریشک باندۆریا نەرێنی لسەر دلی هەیە هەڤ ئاوایێ گۆشتێ سوور.
ڕێڤەبەرێ پەیمانگەها پاستۆر یا فرەنسی کو تایبەتە ب ڤەکۆلینێن نەخۆشیێن ڤەگوهاستی ڕاگەهاند، جۆرەکێ مرۆڤان هەنە کو هەیا نها توشی ڤایرۆسێ کۆرۆنایێ نە بووینە د دەمەکی دا مامەلە د گەل تەشبویان دا هەبوویە.
مە هەمیان هەر ژ کەڤن گوهلێ بوویە کو دبێژن پێدڤیە بەرى تێشتا سپێدێ کەفچکەکێ زەیتا زەیتونان بخوین، لێ چێدبیت مە مفایێن وێ نەزانی بن.
ل دەما هەستکرن ب ئێشنا ماسولکێن ملی و کوخکا بەردەوام و بێهیزیا لەشی، ئەگەرن بۆ هەبوونا ئاریشەیەکا ساخلەمیێ د سییان دا، د هەمبوونا ڤان حالەتان دا پێدڤیە سەرەدانا نوژدارەکێ بسپۆر ب سییان بکەى.
جوانی و سەرنجڕاکێشی لگۆڕەی هزرا کەسان دهێتە گۆهڕین، لێ بگشتی هەبوونا کۆمەکا تایبەتمەندیان د مرۆڤان دا وەسادکەت زێدەتر بالکێشتر(سەرنجڕاکێشتر) بن د چاڤێ کەسێن دی دا.
لەش بۆ مانەڤەیێ پێتڤی ب ڤیتامین و کانزایێن جودایە، ژ وان ژی ڤیتامین سی کو ڕۆلەکێ گرنگ هەیە بۆ پاراستنا لەشی ژ نەخۆشیێن جیاواز.
ل ناڤا پرانیا خەلکی وەسایە کو دڤێت پشتی سێکسێ دەملدەست میزێ بکەی، هەندەک خەلک ڤێ شیرەتێ جیبجێ دکەن، هندەکێن دی ژی جیبجێ ناکەن، ئەرێ پشتگوێ هاڤێتنا وی کاری مەترسیدارە؟
د چەندین شیرەتێن جودا دا کو دایک و باب ب زارۆکێن خۆ ددەن، شیرەتەکا تایبەت هەیە کو کێم کەس هەنە هاژێ نەبووبیت، ئەو ژی ل نێزیک سەحنەکە تەلەفزیۆنێ، ئەرێ ڤی کاری چ زەرەرەک بۆ چاڤان هەیە؟
کێمیا ڤیتامین B12 ژبلى نیشانێن سەرەکى سێ نیشانێن لاوەکى هەنە کو کێمتر هەست پێ دهێتە کرن، ب زانینا وان هاریکار دبیت ل زوو چارەسەرکرنا وێ ڤیتامینێ ، ژبەرکو کێمبوونا ڤیتامین بى ١٢ زەرەر بۆ ساخلەمیێ هەنە.
سەدەما زوو توشبوون ب نەخۆشیێن ڤایرۆسی و زوو سارێژنەبوونا برینان ژبەر کێمبوونا ڤیتامین (دی)یە د لەشی دا.
یەک ژ وان پسیارێن گەلەک دھێتە کرن دەربارەی سێکسی، ئەوە کو گەلو گەلەک سێکس کرنێ زەرەر بۆ ساخلەمیێ ھەیە یان ژی نە؟
لگۆری تازەترین ڤەکۆلین هەبوونا مووچەیەکێ باش کەسی ژ نەخۆشیێن دلی و جەلتەیا مەژی دپارێزیت، هەڤدەم، ئەوێن مووچەیێن وان زۆرن ڕێژەیا توشبوون ب نەخۆشیان یا کێمە.
خوارنا نانێ سپێدەھیان ب گرنگترین و مفاترین دانێ خوارنێ دھێتە دانان، لێ ژ ھەمیان گرنگتر ئەوە بزانی د سپێدەھیان دا دێ چ جۆرە خوارنەکێ خۆی.
نوژدارێن بیاڤێ نەخۆشیێن هناڤان لیستەکا خوارنێ دیارکریە کو هاریکارن بۆ باشترکرنا کارێ هناڤان و دووبارە درۆستبوونا ناڤپۆشا هناڤان.
پرانیا کڕیاران وەسا دزانن کو ئایفۆن ١١ گەلەک باشترە ژ ئایفۆن ١٢ێ و ئەو ژی ژبەر تایبەتمەندیێن وێ و گونجایی و باشیا وێ.
هندەک ژنان د بن ئەرزینکا وان دا مییێت ڕەق گەشەیێ دکەت کو ب " میێت زەلامان" هاتیە ناسین و پێ دلگران دبن، وێ یەکێ ژی وانا نەچار دکەت ڕێکێن جودا بکاربینن بۆ ژناڤبرنا وان میێن زێدە.
ڕووپەلا برایتساید بەحسا هندەک نیشانەیێن پێشوەختێن کێمیا ڤیتامین سی کریە، کو گرنگە هەموو کەس لسەر ئاگەهدار بیت، ژ وان ژی:
پسپۆڕێن بیاڤێن نۆژداری ل نەخۆشخانەیا مایۆ ل ویلایەتا ئاریزۆنا یا ئەمەریکا ئاشکرا کرنە، ماددەیێن خوارنێ شیان هەنە ساخلەمیا دەروونی یا مرۆڤان باشتر بکەن.
زێدەباری وێ یەکێ کو مۆبایلێن زیرەک بەرگریا ئاڤێ هەیە وکێمتر ئاڤ دچیتێ، لێ دگەل وێ یەکێ ژی دا، دەمێ مۆبایلاتە دکەڤیتە دناڤ ئاڤێ دا، پێدڤیە هندەک رێکارێن پێدڤێ و بلەز جیبجی بکەی، هەیا کو نەشەوتیت یان زر
دروستبوونا قەبزیێ ژبەر تێکچوون یان کێمبوونا لڤینا ڕێڤیکا و مانەڤا پیساتیێ د ڕیڤیکان دا پەیدادبیت، کو یەکە ژی ئاریشەیێن ساخلەمیێ یێن دیار د جیهانێ دا.
ئەو زەلامێ هیندیێ کو ڕاگەهاندبوو، پەرستنا دۆنالد ترەمپ سەرۆکێ ئەمریکا دکەت ب جەلتەیا دلی وەغەرا داویێ کر.
جەلتەیا مەژی یەکە ژ سەدەمێن مرنێ د جیھانێ دا، کو گەلەک جاران ژبەر قەلەوی و جگارەکێشان و دەرمانێن ڕێگریکرن ژ دووگیانێ ڕووددەت.
ئێک ژ وان ئاریشەیێن ڕیبری زۆر کەسان دبیت وەریانا پرچێیە، کو خەلکی نەچار دکەت لدیف چارەسەریێ بگەرن، چ چارەسەریا کیمیایی بیت یان ژی سرۆشتی.
هەمی کچ بۆ هەلبژارتنا شاهێ خەونێن خۆ تایبەتمەندیێن دیارکر هەنە، پرانیا کچان ژی بزاڤا وان زەلامان دکەن ئەوێن کو گونجایی بن و بکارن هەموو ژیانا خۆ ب هەڤڕا دەربازبکەن.
پشتی چەند رۆژان پشتی ژ دایکبوونێ لسەر دەم و چاڤێن زارۆکان پرسکێن سپی دەردکەڤن، هندەک جاران ژی دەم و چاڤێن وان سوور دبن، کۆمەکا سەدەمان ل پشت درۆستبوونا وان پرسکانە یەک ژ وان تێکچوونا هۆڕمانێن دایکێ
لگۆری گرتە ڤیدیۆیەکێ ل ولاتێ سعودیێ دوکاندارەکێ دوکانەکا مۆبایلان کو مژیلی چێکرنەڤا مۆبایلەکێیە د دەستان دا دپەقیت.
پشتی وەرزشکرنێ لەشێ مرۆڤی هەست ب ماندیبوونێ دکەت، ئەو ژی ب سەدەما بکارئینانا وزەیا لەشی ب ئاوایەکێ زێدە، چەند جۆرێن خارنێ جهێ وزەیێ ژ ناڤچوونا لەشی ڤەدگرن و چالاکیێن زێدەتر بۆ لەشی ڤەدگەرینن.
هەژمارەکا زانایێن بەریتانی د ڤەکۆلینەکێ دا دیارکرن، نڤستنا بشەڤکێمتر ژ پێنج دەمژمێران و زێدەتر ژ حەفت دەمژمێران زرارێن زێدە بۆ مێشکی هەیە.
د سپێدەهیان دا بەری خوارنا نانێ سپێدێ ب گەدەیێ بەتال ڤەخوارنا ئاڤێ سەدەمە ژبۆ شێدارکرنا لەشی و باشترکرنا کریارا هەرسێ و نەمانا غازاتێن زکی.
تیشکا ڕۆژا ب ژێدەرێن سەرەکیێن ڤیتامین D دهێتە دانان، لێ ژبەر قەدەغەیا هاتن و چوونێ و داخستنا جهێن گشتی کێمتر هاتن و چوون و بەرکەفتن دگەل تیشکا رۆژێ دبیت، ژبەر هندێ دڤیت رێکێن دی بگرنەبەر بۆ وەرگرتنا ڤ
ل ولاتێ ژاپۆن یەک ژ وان ڕێکێن بۆ کێمکرنا کێشا لەشی دهێتە بکارئینان، زێدە ڤەخارنا ئاڤێ و پەیرەوکرنا هندەک رێکارێن ب ساناهییە.
کرمێ ناڤ زکی یان هناڤان ئەو جورێ کرمیە کو تووشی کۆئەندامێ هەرسکرنێ دبیت کو دبیت ب سەدەما چەندین هۆکارێن جوودا وەک خوارنا خراب بیت.
کۆمپانیا ئەپل ڕۆژا سێشەمبیا دەربازبوویی دەما بەلاڤکرنا "ئایفۆن ١٢" بۆ حەژێکەرێن خۆ ڕاگەهاند.
ژبلی جوانی و لسەر خۆیێ هندەک لڤین د ژنان دا بالا زەلامان ڕادکێشن و حەژێ دکەن، هەروەسا گەلەک جاران بۆ دروستکرنا پەیوەندیا حەژێکرنێ ئەو لڤین باندۆریێ لسەر هەستێ زەلامان دروست دکەن.
ڕووپەلا برایتساید بەحسا هندەک نیشانەیێن پێشوەختێن کێمیا ڤیتامین سی کریە، کو باندۆریەکا ڕاستەوخۆ لسەر ساخلەمیێ پەیدا دکەت و گرنگە هەموو کەس لسەر ئاگەهدار بیت، ژ وان ژی:
موزیکژەنان د خۆنیشاندانێ دا ب هەڤڕا موزیک دژەنین و داخوازا هەلگرتن و ساناهیکرنا رێکارێن بەرهەنگاربوونا کۆرۆنایێ دکرن.
سێکسکرن یەک ژ کارێن بهێز د ناڤبەرا ژن و زەلامان دا و باندۆریێن مەزن یێن ساخلەمیێ و بارێ دەرونی لسەر مرۆڤان هەیە، ژبەر هندێ پێدڤیە هەموو کەسەکی زانیاریێن تەمام لسەر ڤی بابەتی هەبن.
ماندیبوون و کێمبوونا ئاڤێ د لەشی دا ژ وان سەدەمانە کو کەسی توشی سەرئێشێ دکەن، لێ ل جھێ دەرمانێن ئێش کێمکرنێ دکارن مفای ژ خارنان وەرگرن.
سپێدەهیان پشتى ژ خەو رابوونێ کۆمەکا رەفتاران وەکى خۆشووشتن ب ئاڤا گەرم و خرابیا دەمێن نڤستنێ زرارێ ب ساخلەمى و دەروونى دگەهینن.
فلادیمێر گریتسینکۆ شارەزایێ د بیاڤێ تەکنولوجیایێ دا ڕاگەهاندیە، " کو وایرێ شەحنێ" یێ سەرەکی (ئەسلی) بیت مۆبایلاتە دێ یا پاراستی بیت و ژ گەلەک ئاریشەیان دێ دیرئێخیت، لێ ئەگەر یا عادی بیت دێ ئەگەرێ پەقی
دبیت هند یا بساناهی نەبیت کەسەکی ب هەلبژێری بۆ ژیانا هەڤژینیێ، ب تایبەت کو رێزێ ل دەیک و بابێن تە بگریت و حەش تە بکەت، ئەگەر کۆمەکا ڤان نیشانان تێدابوون رامان ئەوە ئەو کەسە یا گونجایە و پرۆسەیا هەڤژین
زانایێن سوێدی دیار دکەن کو ڤەخوارنا چایێ مفایەکێ زۆر بۆ ھەموویان ھەیە و ب تایبەتی بۆ ژنان.
ھەچەند وەسا ڕاھاتبی کو تیڤلێ چەند کەسکاتی و فێقی یێن جوودا پاڤێژی ژبەر کو ھەموو کەسس وەسا دکەن ، لێ تیڤلێ پیڤازێ ھند ب مفایە ، وەسا لتە دکەت کو جارەک دی نەھاڤێژی.
دبیت نەساخیا دلی کارەکێ ب ساناهی نەبیت ئەگەر بەری نها سەرەدانا نوژداری نەکربیت، لێ دەرکەتنا چەند نیشانەیان دیاردکەن دل ب باشی کارنەکەت، وەکی پەیدابوونا ئێشانەکا زوور د سینگی دا و کوخکەکا بەردەوام و هە
فلفلا تیژ ژ بلی کو تاما خارنێ خوش دکەت چەندین مفایێن جیاواز د گەهینیتە لەشی، ئەگەر رۆژانە ب بەردەوامی بخۆی دێ لەشێ تە ژ کومەکا نەخوشیان هێتە پاراستن.
ڕووپەلا روسیا تودەی ڤیدیۆیەک بەلاڤکر تێدا دەردکەڤیت، کورەک دچیت د ناڤ بەلەمەکێ دا داخوازا هەڤژینیێ ژ کچەکێ دکەت، لێ دەما ب بەلەمەکا دی لێ نێزیک دبیت کچک تووشی مەندەهۆشیێ دبیت، دخوازیت کورکی ل باوەش بگ
چەند نیشانەیەک ئاشکرا دکەن کو گولچیسک ب باشی کارناکەن و پێدڤیە ب زووترین دەم بھێنە چارەسەکرن.
جگارە و توتنێ چەندین باندۆریێن خراب هەنە ژ روویێ ساخلەمیێ و دەروونی و کومەلایەتیڤە، چار باندۆریێن مەزن ژی لسەر سێکسی هەنە.
ئیسلام دوویەم مەزنترین ئایینە لسەر رویێ عەردی پشتی مەسیحیەتێ، نێزیکی ١ بلیۆن و نیڤ بوسلمان هەنە، کو د گەهیتە نێزیکی یەک لسەر چارا ئاکنجیێن عەردی.
خوارنا خوێ یەکە ژ بابەتێن ئاریشە لەسەر د بیاڤێ ساخلەمیێ دا، زۆرن ئەو کەسێن کو نزانن ڕۆژانە دێ چەند خوێ خۆن، لێ چەند نیشانیەک هەنە کو تە ئاگەهداردکەن کا تە ڕێژەیا ئاسای دەربازکریە یان نە.
ڕاستە پارە دشێتن کاریگەریەکا باش هەبیتن لسەر کوالێتیا ژیانێ، لێ چەندین تشت هەنە ب پارە ناهێنە کڕین.
ئاڤ و لیمۆ جھگرێن فەخارنێن گازیێن وزە بەخشن، لێ چێدبیت ئەو ڤەخارنا سحری نەبە کو ھزر لێدکەی.
میدیایێن چینێ بەلاڤکر، ئاگرەکێ مەزن ل بالەخانەیاکا تاقیگەها کۆمپانیەکا هەواوی یا تایبەت ب ئینتەرنێتا نفشێ پێنجێ کەفت و ب وێ سەدەمێ ژی سی کەسان ژیانا خۆ ژ دەستدایە. هەڤدەم هەیا نها سەدەمێ چێبوونا ئاگری
مە هەمیان هەر ژ کەڤن گوهلێ بوویە کو دبێژن پێدڤیە بەرى تێشتا سپێدێ کەفچکەکێ زەیتا زەیتونێ بخۆین، لێ چێدبیت مە مفایێن وێ نەزانی بن.
فێقی رێژەیەکا زێدەیا ڤیتامین و مادەیێن کانزایی تێدانە، کو هاریکارن بۆ بهێزکرنا لەشی، خوانا فێقی ژی ب مەعیدێ بەتال چەند مفایێن خۆ بۆ لەشی هەنە.
د ڤەکولینەکێ دا کو ل کوریا باشور هاتیه ئەنجامدان و دیارکریه، مەترسیا توشبون ب ژبیرڤەچوونێ زێدەتره ژ وان کەسانێن جگارا دکێشن، لێ ب هێلانا جگاران ئەڤ مەترسیە کێم دبیت .
هەوركرن (ئينتهابا) پیان بگشتى دەرئەنجامێ نەپاقژکرنا ددانا توش پەیدا دبیت، نیشانێن سەرەکی یێن ئینتهابا پیا پیکدهێن ژ سوربوون و هاتنا خوینێ ژ پیانە دەمێ ئینتهابا ددانانە.
ژبەر کو هێک یا زەنگینە ب ماددەیێن خوراکى و ب مفا، مەترسیا کورەبوونێ د دەما ب سالڤەچوونێ دا کەم دکەت.
ل باژاڕێ مەکسیکۆیێ پایتەختێ مەکسیکێ، جرجەک ب قەبارەیێ تڕۆمبێلەکێ د بۆڕیەکا ئاڤێ یا وی باژاڕی دا هاتە دیتن و هەرچەندە وەک گیانەوەرەکێ ڕاستیە، لێ دیڤدا دەرکەفت بوکەکا دەستچێکری یا هۆلۆوین و د بوویەرەکێ
کۆچکا مەزنا تاج مەحەل کو ب شینوارەکێ دیرۆکی دهێتەدانان، ل باژاڕێ ئاگرەیێ ویلایەتا ئوتار پرادێشیێ هیندستانێیە.
د نووترین ڤەکۆلینا زانستی دا زانایێن سویسرا د پێنگاڤەکا جودا ب تاقیکرنا دەرمانەکی بناڤێ " ئێکسیری ژیان" بەهەرم ئینایە کو باندۆریا بەرۆڤاژی لسەر کریارا دەرکەفتنێن نیشانا پیریێ هەیە، د هەنار و توو یێ دا
زەلامەکێ خەلکێ هیندستانێ کو بابێ پێنج کچانە زکێ هەڤژینا خۆ یا دووگیان شەقکریە، ژبۆ کو ڕەگەزێ زارۆکێ خۆ یێ نوو بزانیت.
د رۆژا ماموستایان دا ژ وەلاتێ چینێ دکەڤیتە ١٠ێ ئیلۆنا هەمی سالەکێ، ماموستایەکێ سەرەتای ل باژێرۆکەکێ سەر ب هەرێما سیچوانی یا باشورێ رۆژئاڤایێ چینێ، ژبەر نە بەرسڤدانا دوو پرسیاران قوتابەیەک سزا دا، ئەو
جەلتەیا دلی دەمەکێ ڕووددەت کو چوونا خوینێ بۆ دلی دهێتە ڕاگرتن، لێ زانایان چەند نیشانەیێن دی یێن جەلتەیا دلی دەستنیشانکرنە.
زانایێن ئوسترالیا د نووترین ڤەکۆلینێ دا بەحسا وێ یەکێ دکەن، ئەگەر چ خوارنا دانێ سپێدێ یەکە ژ دانێن سەرەکى و هاریکارە ب دانا هێزێ ب لەشى ، لێ رۆلەکا گرنگ نینە ژ کێمکرنا کێشا لەشى.
نڤستن بەشەکا سەرەکیە ژ ژیانا ڕۆژانە و ژ گرنگترین پێدڤیێن ژیانێ یە بۆ مرۆڤى، هەرتێکچونەکا وێ ژى باندور لسەر ساخلەمی و ستایلێ ژیانێ هەیە و دبیت ببیتە ئەگەرێ توشبۆن ب نەخوشیان و ئاریشێن دی لدیف خودا بینی
هەموو کەس ب بەردەوامی و ڕۆژانە گرنگیێ ب شوشتنا پرچێ و شەکرنێ ددەت، ژبلی ڤێ ژی خۆ شوشتن دچیتە قالبێ پاقژیێ و ژ پێدڤیانە، لێ ئەڤە بۆ زەلامەکێ دانعەمرێ ڤێتنامی ب تەمامی بەرڤاژییە.
د ڤیدیۆیەکێ دا کو د تۆڕێن جڤاکی دا هاتیە بەلاڤکرن، تێدا دەردکەڤیت ل باژاڕی پاریسا پایتەختێ فەڕەنسا کەسەک بسەر ئاڤاهیەکێ گەلەک بلند دا سەردکەڤیت بێ کو چ ئامیر و پێدڤیێن سەلامەتیێ بکاربینیت.
دوو زارۆک ب ئاوایەکێ سەیر ژ مرنێ ڕازگاربوون پشتی کو تڕۆمبێلەک بلەزاتیەکا زێدە ژ کۆنترۆلا شوفێری دەردکەڤیت دچیتە ناڤ مارکێتەکێ دا.
سپێدەهیا ئەڤرۆ لسەر جادەیا گشتییا قەزا کۆیە و ل تەنشت ڕێڤەبەریا ڤێتێرنەری، ب بوویەرەکا هاتن و چوونێ سەیەک مراربوویە و دیڤدا، هەڤالێن وی وەفاداریا خۆ بۆ نیشانددەن و دلنادەن دەردورا وی ڤالا بکەن و لاشەی
ژبلی کو ژبلی کو راهینان مفایێن زۆر بۆ لایەنێ ستخلەمی و دەروونی هەیە، باندۆریێن ئەرینیێن زۆر باش ژی لسەر سێکسێ هەیە. اهینانان مفایێن زۆر بۆ لایەنێ ستخلەمی و دەروونی هەیە، باندۆریێن ئەرینیێن زۆر باش
د ژیانا رۆژانەیا تە دا پێدڤیە ئاگەهداری گەلەک تشتان بی ب ئاوایەکێ کو نابیت هندەک ژ وان تشتان بۆ خەلکی بێژی، ژبەر کو د داهاتی دا دێ زەرەر بۆ کار و مالباتیاتە هەبیت و ئەگەر ژی هەیە تو ل سەرکەفتنێ دویربئ
بۆ چارەسەریا زەریا ددانان گرنگە چەند پێکهاتەیێن سروشتی بکاربینن و خۆ دوور بکەن ژ کەرستەیێن کیمایی، ژبەرکو هەموویا باندۆریێن نەرێنی زێدەترن ژ ئەرێنیان هەنە.
توشبوون ب نەخۆشیێن جۆر ب جۆر ڕێژەیا کۆمبینا ژەهرێ د خویندێ دا زێدە دکەت، کو باندۆریین نەرێنی لسەر ساخلەمیا لەشی بجی دهێلیت.
هەستیاریا بابەتێن شیری یان ئەنزیمێ لاکتوز، حالەتەکە تێدا لەشی شیانێن بەرهەمئینانا ئەنزیمێ لاکتوزی نینە کو بەرپرسە ژ داشکاندن و هەرسکرنا لاکتوزی کو شەکرەکا سرۆشتی د ناڤ پێکهاتێن شیری دا هەیە.
تێکچوونا دەمێن نڤستن و کێم نڤستن و زێدە نڤستن باندۆرا تەمام لسەر سرۆشتێ لەشى هەیە و هەر یەک ب شێوەیەکێ زرارێ ب ساخلەمیێ دگەهینیت.
ژن هەست نازکن و گەلەک ئاخافتن و رەفتار باندۆریێ لسەر وان دروست دکەن، ژبەرکو ئەون مالێ ڕێکدئێخن و بەشەکێ زۆرێ پەروەردەیا زارۆکان ژی لسەر ملێن وانە.
گریان بەرسڤدانەکا سرۆشییا مرۆڤیە بۆ چەند هەست و سۆزێن جودا، ژ وان خەم و توڕەی و تەنانەت بۆ دلخۆشیێ ژی.
ھۆرمۆنا ئەسترۆجین یەکە ژ ھۆرمۆنێن سەرەکە د لەشێ ژنان دا کو بەرپرسە ژ گەشە و کۆنترۆلا کۆئەندامێ زاوزێ ژنان و تایبەتمەندیا لەشێ خانمان دکەت.
وەک د ڤەکۆلینێن زانستی دا ھاتیە، ھەر جورە خوارنەکێ تایبەتی و مفایێ خۆ بۆ لەشێ مرۆڤی ھەیە ، شارەزایێن خوارنان بەحسا ھندەک خوارنان کریە کو بۆ ئارامیا مەژی و دەروون و چالاکیا سێکسی ب مفانە
زانایان د ڤەکۆلینەکێ دا ل زانینگەها Lund یا سویدی ئەشکەرا کریە، هنگڤینی دژە ئۆکسانا سروشتی تێدایە، دگەل سیرێ کاردکەت بۆ رێگریکرن ژ گەشەکرنا خانەیێن پەنجەشێرێ.
د ئەنجاما لێکۆلینەکێ دا کو دەربارێ ئەنجاما پێکئینانا هەڤژینیێ د گەل خزمان دا هاتیە کرن دەرکەت، پرانیا دایک و بابێن کو زارۆکێن وان نەخوەشن، پسمام و دۆتمام یان کچا خاڵ و کورێ خالێ هەڤدوو نە و ل پرانیا و
هەبوونا سیستەمەکێ خۆراکیێ ساخلەم و هەڤسەنگ هەڤکارە بۆ نەماما ئاریشەیێن کێمبوونا ڤیتامینان د لەشی دا، کو دگەل کێمبوونا ڤیتامینان کۆمەکا نیشانەیان د لەشی دا دەردکەڤن.
جەلتەیا مەژی یەکە ژ سەدەمێن مرنێ د جیهانێ دا، کو گەلەک جاران ژبەر قەلەوی و جگارەکێشان و دەرمانێن ڕێگریکرن ژ دووگیانێ ڕووددەت.
هێک خوارنەکا گەلەک بەربەلاڤە ل هەرێما کوردستانێ و جیهانێ، ب تایبەت د تێشتێن سپێدەهیان دا. مفایەکێ زێدە بۆ ساخلەمیا مرۆڤان هەیە، ژبەر هەبوونا ڕێژەیەکا باش یا ڤیتامین، کانزا، پڕۆتین و ڕوونێ ب مفا.
چاوا بزانم ئەو حەژ من دکەت؟ ئەڤە پرسیارەکە کو پرانیا کچان د قۆناغەکا ژیانێ دا ژ خۆ دکەن، ب تایبەت کو دەما کەسەک ژ وان نێزیک دبیت، یان گرنگیێ پێ بدەت.
ئەگەر تە ئاریشەیەکا بچیک ژی د شیانێن سێکسی دا هەیە، پێدڤی ناکەت گەلەک خۆ ماندوو بکەی و دوو دلیێ دروست بکەی، ژبەرکو دکاری هەر د لێنانگەها مالا خۆ دا چارەسەر بکەی.
پتریا کەسان رۆژانە پشتی دانێن خۆارنێ هەیا دگەل خوارنێ ژى چایێ ڤەدخون، دبێژنە ڤێ ژى ڤەخوارنا بەردەوام، کو باندوریا نەرێنی لسەر ساخلەمیێ هەیە.
ل باژاڕێ شیرازا پارێزگەها فارسا ئیرانێ زەلامەک چوویە سەر مالا برایێ خۆ و گازێ پێدا دکەت و ئاگر بەردایێ و گرتەیا ڤیدیۆیا وێ بوویەرێ ژی هاتیە بەلاڤکرن.
بسپورەکێ خوارنێ ل هەرێما کوردستانێ ڕاگەهاند، خوارنا برنج و ئافکا فاسولیان پێکڤە مفایەکی زوور بۆ لەشى هەیە و رێژەیا کاربوهیدراتا د ناڤ برنجی دا کێم دکەت.
ئەڤرۆ چارشەمبیێ تەلەفزیۆنا فەرمیا ولاتێ تورکمانستانێ ڤیدیۆیەکا قوربان گولی بێردی محەمەدۆف سەرۆکێ ولاتی بەلاڤکریە و تێدا، ب بەرھەڤبوونا بەرپرسێن سەربازی چەند جۆرێن چەکا تاقی دکەت و تەقەیێ دکەت و ل ئارم
مۆز یەکە ژ وان فێقیێن چەندین مفایێن گرنگ ب لەشی دگەھینیت ، ژبەر کو زەنگینە ب ماددەیێن خوراکی کو بۆ لەشی پێدڤینە.
ئەڤرۆ ٣٦مین سالڕۆژا وەگەرکرنا سینەمایێ بناڤودەنگێ کورد یەڵماز گونەییە، کو خودانێ ١٧ خەڵاتێن سینەمایە و ب بابێ سینەمایا کوردى دهێتە دانان.
د روژەکا وەکی ئەڤرۆ دا هوزانڤانێ بناڤودەنگێ کورد مه‌لا ئه‌حمه‌دێ نالبه‌ند یێ به‌رنیاس ب (مخلص) وەغەرا داویێ کر.
خوارنا دانێ سپێدێ ئێکە ژ دانێن گرنگ یێن خوارنێ کو لەش یێ پێدڤیە بۆ دووبارە چالاکبوون و وەرگرتنا هێزا پێدڤى، ژ وان خوارنێن لەش د سپێدەهیاندا مفاى ژێ وەردگریت، هێک و زەبەش و جەند جورێن دى.
د ڤەکۆلینەکێ دا ئاشکرا کریە، هەشت دەمژمێرێن نڤستنا رۆژانە بەشەکا گرنگ یا ساخلەمیەکا باشە، هەروەسا کێمیا نڤستنێ باندۆرەکا مەزنه لسەر دەروون و لەشێ مرۆڤ دێ هەبیت، لێ پرانیا خەلکى هایدارى مەترسیان نینن.
مارک گۆرمان رۆژنامەڤانێ بناڤودەنگ راگەھاند، کۆمپانیا ئەپل ل حەفتیا داھاتی دێ نووترین جۆرێن مۆبایلێن خۆ ئاشکرا کەت.
هندەک جارا بێی هەبوونا ئەگەرەکێ دەستنیشانکری مرۆڤ ب خەم دکەڤیت و دبێژنە ڤی حالەتی خەموکیا ژنشکەکێ ڤە. لێ وێ یەکێ ژی ئەگەرێن خۆ هەنە.
زێدەباری خوارنا بەردەوام، لێ هندەک کەس زوی هەست ب برسێ دکەن و بەردەوام حەدزکەن خوارنی بخۆن.
ئاوایێ ژیانێ و ھەلبژارتنا سیستەما خۆارنێ باندۆر لسەر مانا لەشی ب ساخلەمی و تەمەن دڕێژیێ ھەیە.
چەندین تشتێن جودا هەنە کو باندۆریێ لسەر نڤستنێ دکەن، وەک گفاشتنا دەرونی، نەخۆشیین جودا، وەک شەکرێ و نەخۆشیا گورچیلکا، دگەل وێ یەکێ ژی دا یەک ژ وان سەدەمان کو ئەگەر هەیە باندۆری هەبیت لسەر تێکدانا سیست
هندەک جاران لەش تووشی چەند حالەتێن نەیاسای دبیت کو ڕەنگە هندەک ژ وانا نیشانەبن بۆ نەخۆشیێن جۆر بجۆر، بۆ نمونە تێکچوونا لێدانێن دلی و هەستکرن ب خوها سار کو ژوان نیشانانە دلی ئاریشە هەبن.
نەخوشیا شەکرێ یەکە ژ نەخوشیێن دیار، ژبەر تێکچوونێن د پەنکریاسێدا رووددەن و دیارکرنا ڤێ نەخوشیێ ژی نەیا ب ساناھیە ژبەرکو باندۆرا وێ زوو لسەر لەشی دا دیارنابیت، لێ دگەل وێ یەکێ ژی کۆمەکا نیشانان دیاردکە
بەرێ گولچیسکان ب سەدەما زێدەبوونا ماددەیێن کانزایى و خوێ د لەشى دا دروست دبیت ، و باندۆرێ لسەر لەشى دروست دکەت.
هندەک جاران ئەو خوارنێن کو رۆژانە دهێنە خوارن ، ئەگەر زێدە بهێنە خوارن، ئەگەرا مەترسیا ساخلەمیێ هەیە، ئەڤە ژبەر کو ئاستێ ترشاتیێ (PH) هندەک جورێن خوارنێ بۆ لەشێ مرۆفان نەساخلەمە و دبیت چەندین ئاریشێ
ڤەکۆلەران روونکریە کو هنار ئێک ژ فێقیێن گەلەک ب مفایە بۆ لەشێ مروڤی.
پرتەقال زەنگینە ب چەندین ڤیتامینان و ماددەیێن کانزایی کو مفایەکێ زێدەیێ ساخلەمیێ بۆ لەشی ھەیە و بەرەڤانیێ زێدە دکەت
د یەکەم دەرکەفتنێ دا، پشتی ڕاکرنا هندەک ڕێکارێن ڤایرۆسا کۆرۆنایێ، پاپایێ ڤاتیکانێ د مەڕاسیما خۆیا حەفتیانەدا نیڤیژ بۆ وەلاتێ لوبنانێ کر و ئاوایێ وێ ژی ماچکر.
ئەو کەسێن بلەز کارڤەدان ھەین و تۆڕە دبن ، لگۆر زانایان خۆدان دلەکێ باشن.
ل ولاتێ ژاپۆن ئێک ژ وان رێکێن بۆ کێمکرنا کێشا لەشی دهێتە بکارئینان، گەلەک ڤەخارنا ئاڤێ و پەیرەوکرنا هندەک رێکارێن ب ساناهییە.
د نووترین ڤەکولین دا زانا گەهشتنە وی ئەنجامی کو خوارنا گویزێ هەڤکارە بۆ گۆهەرتنا چالاکیێن مەژی، ژبلی وێ یەکێ کو کێشا لەشی ژی کێم دکەت.
ڕەفتارێ، نهێنی یەک ژ زۆرترین شێوازێن سێکسێ، هەرچەندە هندەک کەس وەسا دزانن کو زۆرترین زانیاری دەربارەی وێیەکێ هەیە، لێ چەند لایەکێ دی هەنە کو خەلک ب شاشی تەماشەیێ دکەن.
زێرەڤانێن ژینگەھا ھشکانی ل ئوسترالیا تیمساحەک گرتیە، کو درێژییا وی چار مەتر و کێشا وی ٣٥٠ کیلۆگرامە، ئەڤە ژی مەزنترین تیمساحە د سێ سالێن دەربازبوویی دا ل وی وڵاتی ھاتبیتە گرتن و پشترا، ھاتیە ڤەگۆھاست
درەنگ نڤستن و کێمخەوی کۆمەکا زەرەران بۆ ساخلەمیێ پەیدا دکەن و ئەگەر هەیە باندۆریا دۆمدرێژ لسەر لەشی دروست بکەت.
خاڤبوونا ماسولکێن لەشی و هەستکرن ب ئازارا چۆکان و بێهێزی ل نیشانەیێن دیارێن کێمیا مەنگیسۆمیێ د لەشی دا.
د بوویەرەکا نەمروڤایەتی دا، ل گوندەکێ دوورێ ولاتێ فلپینێ، ژنەک هاتیەدیتن کو نزیکی ٢٥ سالانە بسەدەما تێکچوونا دەرونی هاتیە زیندانیکرن.
ڤەکۆلینەکا نوو کو ژ ئالیێ زانایێن زانینگەھا کۆلۆمبیا ھاتیەکرن، دەرئێخیت کو خوارنا نانی ب درەنگێ شەڤێ د ژنان دا گرێدایە ب ئاریشەیا کۆ ئەندامێ دا و خوینێ.
د دەما بڕیاردان بۆ پێکئینانا هەڤژینیێ پێدڤیە ژن ب باشی هزرا خۆ بکەن، لسەر شکەستا پەیوەندیێن کەڤن یان ژی ژبەر تەمەنی یا هەر سەدەمەکا دی بڕیارێن بلەز نەدەن، هەیا پشتڕاستدبن کەسێ بەرامبەر گونجاییە و ب کێ
زۆر کەس د دەما رۆنشتنێ دا ھەست ب ئێشا چۆکان دکەن، ژ دیارترین سەدەمان ژی روونشتنە بۆ دەمەک زۆر کو گرژی و ڕەقبوونا جومگەیەیان لێدکەڤیت، د ئەنجام دا ئێشان دروست دبیت.
پرتەقال زەنگینە ب چەندین ڤیتامینان و ماددەیێن کانزایی کو مفایەکێ زێدەیێ ساخلەمیێ بۆ لەشی ھەیە و بەرەڤانیێ زێدە دکەت.
نەخوشیا شەکرێ کو بکوژا ھێدی دھێتە نیاسین، دەمەکا دوور و درێژ دڤێت ھەھیا کو گەشە دکەت، بێ کو چ نیشانێن زەلال ھەبن، ھەر ژبەر وێ یەکێ دڤێت زووتر نەخوشی بھێتە دەست نیشانکرن. ل دیارترین نیشانان:
شیجیاکی ھینوھارا، نۆژدارێ ژاپۆنی بوو، ھەڤدەم، پسپۆڕ بوو ل بوارێ "چاوانیا ژیانکرنێ بۆ دەمەکێ زۆر" و ئەو بخۆ ژی ١٠٥ سال ب سەلامەتی و دوویر ژ نەخۆشییێن دوم دڕێژ ژیایە و د ساڵا ٢٠١٧ێ دا وەغەرا داویێ کریە.
ڕۆپەلا سەن یا بەریتانی ڤیدیۆیەک بەلاڤکریە کو ب رێیا کامێرەیا چاڤدێریێ ھاتیە تۆمارکرن و تێدا، کچەکا ١٦ سال ل باخچێ جیرانێ خۆ ل پشت مالا خۆ ل دەڤەرا نۆتینگھامشایەر یا وی وڵاتی یە، د دەما ھاریکاریکرنا جی
د زەلامان و ژنان ژی دا پەنجەشێرا سیھان یەک ژ کۆژەکترین پەنجەشێرە د جیھانێ دا ، ھەیا نھا چەندین سەدەمێن وێ نەخۆشیێ ھاتنە دەستنیشانکرن ژ وان ژی جگارەکێشان ، ھەلمژینا دوویکێلا کەسێ جگارکێش.
کێمیا ئاسنی یەکە ژ ئاریشەیێن زێدە یێن ساخلەمیێ ب تایبەت د ناڤ ژنان دا، ژبەر کو د زڤرۆکا مەهانە دا رێژەیەکا زۆر یا خوینێ ژ دەست ددەن.
زوور کەس هەنە بەردەوام ددانێن خۆ دشۆن و پاقژ دکەن دا کو ب پاراستی ب مینن، لێ ژبلی پاقژکرنێ کومەکا خارنان بخۆ کو هاریکارە بۆ پاراستنا ددانان.
زەلامەکێ ب تەمەن یێ ڤێتنامی کو تەمەنێ وی ٩٢ سالن دبێژیت، دەما ٨٠ سالانە پڕچا خۆ نەشۆشتی و نە بڕیە، ژبەر کو ب دیتنا وی ئەگەر ببڕیت دێ مریت.
ڤەکۆلەرێن سویسری ئاشکرادکەن کو ڤەخۆارنا چایا ڕەش ئەگەرەکە ژبۆی خۆپاراستنێ ل توشبوونا نەخۆشیا شەکرێ ژ جۆرێ دوویێ.
وەزیرێ ساخلەمیا ڕۆسیا ڕاگەهاند، ل ئەڤرۆ پێنجشەمبێ ڤە دەست ب پارڤەکرنا ڤاکسینا کۆرۆنایێ هاتیەکرن و دبێژیت ژی،" وەک پێنگاڤەکا دەستپێکی برەکێ زۆر ژ ڤاکسینێ بۆ ناڤەندێن ساخلەمیا مۆسکۆ شاندیە".
هندەک خوارن هەنە بێ کو ئەم بزانن، مفایەکا زێدە ژ ئالیێ سێکسێ ڤە، ددە مرۆڤان کو گرنگترین ژ وان ئەڤەنە:
زانایان د ڤەکۆلینەکێ دا ژ زانینگەها Lund یا سویدی ئەشکەرا کریە، هەگڤینی دژە ئۆکسانێ سروشتی تێدایە، دگەل سیرێ کاردکەن بۆ رێگری کرن ژ گەشەکرنا خانەیێن پەنجەشێرێ.
پرانیا خەلکی وەسا فێربوونە کو کەرەستێن پێدڤی یێن دەما خۆ شووشتنێ د سەرشۆکێ دا دانێن وەک فرچێن ددانان و لیفک و خاولی و تشتێن دی یێن پێدڤی ، دەمەکێ دا ئەڤ کارە شاشە و ئەگەر مەترسیێ لسەر ساخلەمیێ دروست ب
جاتر ئێکە ژ وان گیایان کو مفایەکێ زووریێ ساخلەمیێ و جوانکارێ هەیە، بڤی یەکێ یا زەنگینە ب فیتامینان.
هەروەکی دزانین خارن بۆ مانا لەشی ب ساخلەم و بهێزکرنا سیستەمێ بەرگریا لەشی گرنگە، لێ هەلبژارتنا جورێ خارنێ هاریکارە بۆ باشترکرنا کارێ لەشی.
باوەسیر پێکدهێت ژ وەرمینا بوریێن خوینێ د کۆمێ دا ، دگەل زێدەبوونا ڤی حالەتی مروڤ تووشی نەرەحتی و ئێشانێ دبیت و زێدە جاران بۆ چارەسەریێ هەوار بۆ نەشتەگەریێ دھێتە برن.
پسپۆرێن بیاڤێ سالەخلەمیێ ئەشکەراکرنە، ژ پێنج گەنجێن قەلەو مەترسیا توشبوون ب نەخۆشیا چەوریا مێلاکێ هەیە.
میدیایێن جیھانێ بەلاڤکرنە، ب تەمەنترین زەلام کو رۆنشتڤانێ ولاتێ ئەفریقیا باشور بوو ، د تەمەنێ ١١٦ سالیێ دا ، ب سەدەما سرۆشتی دوور ژ کۆرۆنایێ جانێ خۆ ژدەستدا.
بەشەکێ زۆر ژ زەلاما ئاریشە د دەما سێکسکرنێ دا هەنە، ئەڤە ژی وەسا دکەت پەیوەندیا هەڤژینیا وان بەر ب تێکچوون ژناڤچوونێ ببەت.
پەنجەشێرا پێستى یەکە ژ نەخوشیێن زێدە و پێدڤیە هەموو کەسەکێ زانیارى دەربارێ وێ هەبن ، ژبەر کو ئەگەر زوو بهێتە دیار کرن ئەگەرا چارەسەرکرنێ زێدەترە.
چەند ڕاھێنان و لڤینێن ساناھی پشت و کەمەرێ ژ ئازارێ ڕزگار دکەن.
کۆمپانیا فەیسبووکی فیچەرەکێ دێ زێدەکەت بۆ ژیبرنا ریکلامێن سیاسی.
ژبلی زێدەبوونا کێشێ، چەوریا زکی ژی ئاریشەیەکا بەربلاڤە کو ژبلی زەرەرێن ساخلەمیێ ل جەم پرانیا خەلکی ژی تشتەکێ کرێتە.
گۆڤارا سانتی مەگەزین یا فەرەنسی بەحسا پێنج جهان کر کو نابیت مۆبایلێن زیرەک ل وان جهان بێهێنە دانان، ژ بەر کو بەشەک ژ مۆبایلێن زیرەک هەڵگرێ هەژمارەک بەکتریایێن مەترسیدارن.
ڤەکۆلینەکا نوو شەش سەدەم ئەشکەراکرنە کو وەسا دکەن نیشانەیێن پیربوونێ د تەمەنەکێ گەنجاتیێ دا دەربکەڤن.
ڤەکۆلینەکا نوو ئاشکراکریە ئەو ژنێن سپێدەھیان زوو رادبن ئەگەرا تووشبوون ب خەمۆکیێ کێم دبیت.
درەنگ نڤستن و کێمخەوی کۆمەکا زەرەران بۆ ساخلەمیێ پەیدا دکەن و ئەگەر ھەیە باندۆریا دۆمدرێژ لسەر لەشی دروست بکەت.
میدیایێن ئیسرائیلێ ڤیدیۆیەک بەلاڤکرنە کو تێدا، گەنجەکێ فەلەستینی ل باژاڕی قودسێ (ئۆرشەلیم) ب چەقۆیێ هێرش دکەتە سەر سەربازەکێ ئیسرائیلی و بریندار دکەت.
ل گۆری ئەنجامێن لێکۆلینەکا نوژداری، خوارنا فێقیێ ئاڤاکادۆ بۆ ساخلەمیێ گەلەک مفادارە و خانەیێن پەنجەشێرێ ژ ناڤ دبەت.
پسپۆرێن ساخلەمیێ دیاردکەن، پێدڤیە مرۆڤ د تێشتێ دا کێک و پسکویتان نەخۆن و رێ نەدن زارۆکێن وان ژی بخۆن.
چێدبیت ژبەر خرابیا ژیانێ یان ژی تەمەنی یان ب هەر سەدەمەکا دی، ژیانا سێکسیا تە بەرەڤ کێمبوون و خاڤبوونەڤێ بچیت، لێ دکاری ب چەند ڕێیت جودا وێ ئاریشەیێ چارەسەربکەی و سێکسا باشتر ژ جاران ئەنجام بدەی.
هەر د کەڤن دا خوارنا خیاری ل هندستانێ وەکى دەرمانەکێ سرۆشتى بکارئینایە و زەنگینە ب ئاڤ و چەندین جورێن ڤیتامینان کو بۆ ساخلەمیا مرۆڤی ب مفانە.
ل ولاتێ سعودیێ چەند دزەک ب ڕۆژا ڕوون و لبەر چاڤێت خودانی تڕۆمبێلا وی ددزن کو ل سەر جادەیەکێ دانابوو.
دگەل زێدەبوونا تۆرێن جڤاکی و سەدەمێن فڕێکرنا نامەیان بۆ کەسێن خۆشتڤی زێدەبوویە، لێ ئەگەهداربوون ژ ڤان دەستەواژەیان و نامەیان کو بۆ خۆشتڤیێن خۆ فڕێدکەی گەلەک گرنگە ب تایبەت بۆ هەڤژینێ خۆ.
ھژیر یەکە ژ فێقیێن بناڤودەنگ کو ژبلی تاما خۆشا وێ چەندین مفایێن گرنگ بۆ لەشی و خانەیێن لەشی ھەنە، ژبەر کو ھەلگرا کومەکا ڤیتامینانە، ژ وان ژی مەگنیسیۆم، زینک و ڤیتامین D و ڤیتامین K.
میدیایێن چینێ ڕاگەھاندنە، دڕێژترین پرا ل چینێ تاقیکرنا پرۆژەیێ روونکرنێ بۆ ھاتە کرن ، کو دھێتە چاڤەرێکرن د ئەڤسال دا لھەمبەر ھاتن و چوونێ دا بھێتە ڤەکرن.
ل تاخا نیل و ناڤەراستا قاهیرەیا پایتەختا میسر، بالەخانەیاکا کەلەپوری هەڕفی و ب وێ سەدەمێ ژی پێنج کەس برینداربوون.
ژبەر با و بورانێن بهێز ل ئوسترالیا سیلاڤەک ب بەرۆڤاژی ئاراستێ خۆ دچیت و ئاڤ بەرەڤ سەری دزڤریت.
خوارنا نانێ سپێدەهیان ب گرنگترین و مفاترین دانێ خوارنێ دهێتە دانان، لێ ژ هەمیان گرنگتر ئەوە بزانی د سپێدەهیان دا دێ چ جۆرە خوارنەکێ خۆی.
یەک ژ بەربەلاڤترین پرسیارێن دەربارەی سێکسی کو چەندین کەسان بەرسڤێن شاش د مێشکێ خۆ دا هەلگرتینە، ئەوە کو ئەرێ زۆر سێکسکرنێ زیان بۆ ساخلەمیێ هەنە یان نە ؟
گوشتی هندەک مفا بۆ ساخلەمیێ هەنە، لێ ئەگەر گەلەک و بەردەوامی بهێتەخوارن زەرەر هەنە و نۆژدار ژی دەربارەی وێ یەکێ هۆشداریێ ددەن.
ئاڤ ژیانە و بێ ئاڤ چ زیندەوەر نەشیت بژیت. نۆژدار و پسپۆرێن تەندروستیێ ژی هەردەم ژێدەرێن تەندروستیێ بەحسا مفایێن ڤەخوارنا ئاڤێ دکەن، ڤەخوارنا ئاڤێ سەدەمە بۆ پاراستنا لەشى ژ هشک بوون و نەمانا هەستێ تێهن
ڕۆژانە گەلەک جاران ژ نشکەکێ ڤە، بێی کو چ سەدەمێن دیار هەبین توشی سەرئێشێ دبن، چێدبیت ئەڤەژی بۆ چەند کریارێن ڕۆژانە ڤەگەڕن و کو وەسا دکەن ئەڤ حالەتە زێدەتر سەرهەلبدەت.
پسپۆرێن ئەمریکی دیاردکەن، شەربەتا خیاران باشترین چارەسەر بۆ سەرئێشەیێ یە.
بەشەک ژ وان کارێن رۆژانە دهێنە کرن رەنگە ب بێ کو هەست پێ بکەى زرارێ ب ساخلەمیا چاڤا دگەهینن، باندورێ ل سەر قەبارێ بینین و هەستیاریێ د چاڤان دا دروست دکەن.
بۆڕکانەک ل چیایێ سینابۆنج ل ھەرێما سۆماترەی یا باکورێ ئیندۆنیسیا تەقیە ، ئەڤە ژی سێیەم بۆڕکانە د شەمبیا دەربازبوویی دا ھەیا نھا د وی ولاتی دا تەقیە.
هنگڤین ئێکە ژ وان خوارنا کو ژبەر زۆر بۆنا مفایێن وێ ب مەبەستا چارەسەریا چەندین نەخۆشیان و درۆستکرنا چەندین دەرمانێن پزیشکێن جۆرەو جۆر دهێتە بکارئینان و ئەڤا کۆ هنگڤینى ژ هەمى خارنێن دى جودادکەت ئەوە ک
زوور کەس پشتی دەمەکێ ژ خوارنا هندەک خوارنان هەست ب برسێ دکەن، ئەگەر دانێ خوارنێ بیت وەها دیار دکەت کو وی جورێ خوارنێ باندوری لسەر زێدەبوونا هەستێ برسیبوونێ یێ هەی.
مێلاک یەکە ژ گرنگترین ئەندامێن لەشی، چەندین کارێن گرنگ دکەت، وەک پاقژکرنا خوینێ ژ ژەهربوونێ، بێ ڤی ئەندامی لەش دێ ژ کارکرنێ کەڤیت.
نوژدار ب بەردەوامی شیرەتا ل خەلکی دکەن، کو سیستما بەرەڤانیا لەشی ب ڕێیا خۆراک و شێوازێن ژیانێ بهێز بکەن، هەیا لەش وان ژ میکرۆب و نەخۆشیێن جودا پاراستی بن.
توشبوویێن نەخۆشیا شەکرێ پێدڤیە گرنگیەکا زێدەتر ب ساخلەمیا خوە بدەن و بشێن ب هشیاری وان خوارنان هەلبژێرن کو دخۆن، هەیا کو ساخلەمیا وان تێکنەچیت و ئاستێ شەکرێ دخوینا وان دا هەڤسەنگ بیت.
بێی کو هەست پێ بکەی ژ نشکەکێ ڤە ژ هندەک تشتان بێزار دبی و چیدی ئەو تشتێن کو ژ لایێ گەلەک کەسان ڤە گرنگە، بۆ تە چ گرنگیەک نامینی، ئەو ژی یەکە ژ وان نیشانەیان کو دەردئێخن بەرەڤ پیریێ دچی.
کۆمەکا تەفشێن مەزنێن بەرا ل چیایەکێ سعودیێ کەفتن و ل وی دەمی تڕۆمبێلەکا ڕاوەستیای لسەر جادەیەکا بن چیای هەبوویە و بەر بسەردا هاتنە.
