د ڤیدیۆیەکێ دا کو د تۆڕێن جڤاکی دا هاتیە بەلاڤکرن، تێدا دەردکەڤیت ل باژاڕی پاریسا پایتەختێ فەڕەنسا کەسەک بسەر ئاڤاهیەکێ گەلەک بلند دا سەردکەڤیت بێ کو چ ئامیر و پێدڤیێن سەلامەتیێ بکاربینیت.
دوو زارۆک ب ئاوایەکێ سەیر ژ مرنێ ڕازگاربوون پشتی کو تڕۆمبێلەک بلەزاتیەکا زێدە ژ کۆنترۆلا شوفێری دەردکەڤیت دچیتە ناڤ مارکێتەکێ دا.
سپێدەهیا ئەڤرۆ لسەر جادەیا گشتییا قەزا کۆیە و ل تەنشت ڕێڤەبەریا ڤێتێرنەری، ب بوویەرەکا هاتن و چوونێ سەیەک مراربوویە و دیڤدا، هەڤالێن وی وەفاداریا خۆ بۆ نیشانددەن و دلنادەن دەردورا وی ڤالا بکەن و لاشەی
ژبلی کو ژبلی کو راهینان مفایێن زۆر بۆ لایەنێ ستخلەمی و دەروونی هەیە، باندۆریێن ئەرینیێن زۆر باش ژی لسەر سێکسێ هەیە. اهینانان مفایێن زۆر بۆ لایەنێ ستخلەمی و دەروونی هەیە، باندۆریێن ئەرینیێن زۆر باش
د ژیانا رۆژانەیا تە دا پێدڤیە ئاگەهداری گەلەک تشتان بی ب ئاوایەکێ کو نابیت هندەک ژ وان تشتان بۆ خەلکی بێژی، ژبەر کو د داهاتی دا دێ زەرەر بۆ کار و مالباتیاتە هەبیت و ئەگەر ژی هەیە تو ل سەرکەفتنێ دویربئ
بۆ چارەسەریا زەریا ددانان گرنگە چەند پێکهاتەیێن سروشتی بکاربینن و خۆ دوور بکەن ژ کەرستەیێن کیمایی، ژبەرکو هەموویا باندۆریێن نەرێنی زێدەترن ژ ئەرێنیان هەنە.
توشبوون ب نەخۆشیێن جۆر ب جۆر ڕێژەیا کۆمبینا ژەهرێ د خویندێ دا زێدە دکەت، کو باندۆریین نەرێنی لسەر ساخلەمیا لەشی بجی دهێلیت.
هەستیاریا بابەتێن شیری یان ئەنزیمێ لاکتوز، حالەتەکە تێدا لەشی شیانێن بەرهەمئینانا ئەنزیمێ لاکتوزی نینە کو بەرپرسە ژ داشکاندن و هەرسکرنا لاکتوزی کو شەکرەکا سرۆشتی د ناڤ پێکهاتێن شیری دا هەیە.
تێکچوونا دەمێن نڤستن و کێم نڤستن و زێدە نڤستن باندۆرا تەمام لسەر سرۆشتێ لەشى هەیە و هەر یەک ب شێوەیەکێ زرارێ ب ساخلەمیێ دگەهینیت.
ژن هەست نازکن و گەلەک ئاخافتن و رەفتار باندۆریێ لسەر وان دروست دکەن، ژبەرکو ئەون مالێ ڕێکدئێخن و بەشەکێ زۆرێ پەروەردەیا زارۆکان ژی لسەر ملێن وانە.
کێمیا ڤیتامین B12 ژبلى نیشانێن سەرەکى سێ نیشانێن لاوەکى هەنە کو کێمتر هەست پێ دهێتە کرن، ب زانینا وان هاریکار دبیت ل زوو چارەسەرکرنا وێ ڤیتامینێ ، ژبەرکو کێمبوونا ڤیتامین بى ١٢ زەرەر بۆ ساخلەمیێ هەنە.
گریان بەرسڤدانەکا سرۆشییا مرۆڤیە بۆ چەند هەست و سۆزێن جودا، ژ وان خەم و توڕەی و تەنانەت بۆ دلخۆشیێ ژی.
ھۆرمۆنا ئەسترۆجین یەکە ژ ھۆرمۆنێن سەرەکە د لەشێ ژنان دا کو بەرپرسە ژ گەشە و کۆنترۆلا کۆئەندامێ زاوزێ ژنان و تایبەتمەندیا لەشێ خانمان دکەت.
وەک د ڤەکۆلینێن زانستی دا ھاتیە، ھەر جورە خوارنەکێ تایبەتی و مفایێ خۆ بۆ لەشێ مرۆڤی ھەیە ، شارەزایێن خوارنان بەحسا ھندەک خوارنان کریە کو بۆ ئارامیا مەژی و دەروون و چالاکیا سێکسی ب مفانە
زانایان د ڤەکۆلینەکێ دا ل زانینگەها Lund یا سویدی ئەشکەرا کریە، هنگڤینی دژە ئۆکسانا سروشتی تێدایە، دگەل سیرێ کاردکەت بۆ رێگریکرن ژ گەشەکرنا خانەیێن پەنجەشێرێ.
د ئەنجاما لێکۆلینەکێ دا کو دەربارێ ئەنجاما پێکئینانا هەڤژینیێ د گەل خزمان دا هاتیە کرن دەرکەت، پرانیا دایک و بابێن کو زارۆکێن وان نەخوەشن، پسمام و دۆتمام یان کچا خاڵ و کورێ خالێ هەڤدوو نە و ل پرانیا و
هەبوونا سیستەمەکێ خۆراکیێ ساخلەم و هەڤسەنگ هەڤکارە بۆ نەماما ئاریشەیێن کێمبوونا ڤیتامینان د لەشی دا، کو دگەل کێمبوونا ڤیتامینان کۆمەکا نیشانەیان د لەشی دا دەردکەڤن.
جەلتەیا مەژی یەکە ژ سەدەمێن مرنێ د جیهانێ دا، کو گەلەک جاران ژبەر قەلەوی و جگارەکێشان و دەرمانێن ڕێگریکرن ژ دووگیانێ ڕووددەت.
هێک خوارنەکا گەلەک بەربەلاڤە ل هەرێما کوردستانێ و جیهانێ، ب تایبەت د تێشتێن سپێدەهیان دا. مفایەکێ زێدە بۆ ساخلەمیا مرۆڤان هەیە، ژبەر هەبوونا ڕێژەیەکا باش یا ڤیتامین، کانزا، پڕۆتین و ڕوونێ ب مفا.
چاوا بزانم ئەو حەژ من دکەت؟ ئەڤە پرسیارەکە کو پرانیا کچان د قۆناغەکا ژیانێ دا ژ خۆ دکەن، ب تایبەت کو دەما کەسەک ژ وان نێزیک دبیت، یان گرنگیێ پێ بدەت.
ئەگەر تە ئاریشەیەکا بچیک ژی د شیانێن سێکسی دا هەیە، پێدڤی ناکەت گەلەک خۆ ماندوو بکەی و دوو دلیێ دروست بکەی، ژبەرکو دکاری هەر د لێنانگەها مالا خۆ دا چارەسەر بکەی.
پتریا کەسان رۆژانە پشتی دانێن خۆارنێ هەیا دگەل خوارنێ ژى چایێ ڤەدخون، دبێژنە ڤێ ژى ڤەخوارنا بەردەوام، کو باندوریا نەرێنی لسەر ساخلەمیێ هەیە.
ل باژاڕێ شیرازا پارێزگەها فارسا ئیرانێ زەلامەک چوویە سەر مالا برایێ خۆ و گازێ پێدا دکەت و ئاگر بەردایێ و گرتەیا ڤیدیۆیا وێ بوویەرێ ژی هاتیە بەلاڤکرن.
بسپورەکێ خوارنێ ل هەرێما کوردستانێ ڕاگەهاند، خوارنا برنج و ئافکا فاسولیان پێکڤە مفایەکی زوور بۆ لەشى هەیە و رێژەیا کاربوهیدراتا د ناڤ برنجی دا کێم دکەت.
ئەڤرۆ چارشەمبیێ تەلەفزیۆنا فەرمیا ولاتێ تورکمانستانێ ڤیدیۆیەکا قوربان گولی بێردی محەمەدۆف سەرۆکێ ولاتی بەلاڤکریە و تێدا، ب بەرھەڤبوونا بەرپرسێن سەربازی چەند جۆرێن چەکا تاقی دکەت و تەقەیێ دکەت و ل ئارم
مۆز یەکە ژ وان فێقیێن چەندین مفایێن گرنگ ب لەشی دگەھینیت ، ژبەر کو زەنگینە ب ماددەیێن خوراکی کو بۆ لەشی پێدڤینە.
ئەڤرۆ ٣٦مین سالڕۆژا وەگەرکرنا سینەمایێ بناڤودەنگێ کورد یەڵماز گونەییە، کو خودانێ ١٧ خەڵاتێن سینەمایە و ب بابێ سینەمایا کوردى دهێتە دانان.
د روژەکا وەکی ئەڤرۆ دا هوزانڤانێ بناڤودەنگێ کورد مه‌لا ئه‌حمه‌دێ نالبه‌ند یێ به‌رنیاس ب (مخلص) وەغەرا داویێ کر.
خوارنا دانێ سپێدێ ئێکە ژ دانێن گرنگ یێن خوارنێ کو لەش یێ پێدڤیە بۆ دووبارە چالاکبوون و وەرگرتنا هێزا پێدڤى، ژ وان خوارنێن لەش د سپێدەهیاندا مفاى ژێ وەردگریت، هێک و زەبەش و جەند جورێن دى.
د ڤەکۆلینەکێ دا ئاشکرا کریە، هەشت دەمژمێرێن نڤستنا رۆژانە بەشەکا گرنگ یا ساخلەمیەکا باشە، هەروەسا کێمیا نڤستنێ باندۆرەکا مەزنه لسەر دەروون و لەشێ مرۆڤ دێ هەبیت، لێ پرانیا خەلکى هایدارى مەترسیان نینن.
مارک گۆرمان رۆژنامەڤانێ بناڤودەنگ راگەھاند، کۆمپانیا ئەپل ل حەفتیا داھاتی دێ نووترین جۆرێن مۆبایلێن خۆ ئاشکرا کەت.
هندەک جارا بێی هەبوونا ئەگەرەکێ دەستنیشانکری مرۆڤ ب خەم دکەڤیت و دبێژنە ڤی حالەتی خەموکیا ژنشکەکێ ڤە. لێ وێ یەکێ ژی ئەگەرێن خۆ هەنە.
زێدەباری خوارنا بەردەوام، لێ هندەک کەس زوی هەست ب برسێ دکەن و بەردەوام حەدزکەن خوارنی بخۆن.
ئاوایێ ژیانێ و ھەلبژارتنا سیستەما خۆارنێ باندۆر لسەر مانا لەشی ب ساخلەمی و تەمەن دڕێژیێ ھەیە.
چەندین تشتێن جودا هەنە کو باندۆریێ لسەر نڤستنێ دکەن، وەک گفاشتنا دەرونی، نەخۆشیین جودا، وەک شەکرێ و نەخۆشیا گورچیلکا، دگەل وێ یەکێ ژی دا یەک ژ وان سەدەمان کو ئەگەر هەیە باندۆری هەبیت لسەر تێکدانا سیست
هندەک جاران لەش تووشی چەند حالەتێن نەیاسای دبیت کو ڕەنگە هندەک ژ وانا نیشانەبن بۆ نەخۆشیێن جۆر بجۆر، بۆ نمونە تێکچوونا لێدانێن دلی و هەستکرن ب خوها سار کو ژوان نیشانانە دلی ئاریشە هەبن.
دروستبوونا قەبزیێ ژبەر تێکچوون یان کێمبوونا لڤینا ڕێڤیکا و مانەڤا پیساتیێ د ڕیڤیکان دا پەیدادبیت، کو یەکە ژی ئاریشەیێن ساخلەمیێ یێن دیار د جیهانێ دا.
نەخوشیا شەکرێ یەکە ژ نەخوشیێن دیار، ژبەر تێکچوونێن د پەنکریاسێدا رووددەن و دیارکرنا ڤێ نەخوشیێ ژی نەیا ب ساناھیە ژبەرکو باندۆرا وێ زوو لسەر لەشی دا دیارنابیت، لێ دگەل وێ یەکێ ژی کۆمەکا نیشانان دیاردکە
بەرێ گولچیسکان ب سەدەما زێدەبوونا ماددەیێن کانزایى و خوێ د لەشى دا دروست دبیت ، و باندۆرێ لسەر لەشى دروست دکەت.
هندەک جاران ئەو خوارنێن کو رۆژانە دهێنە خوارن ، ئەگەر زێدە بهێنە خوارن، ئەگەرا مەترسیا ساخلەمیێ هەیە، ئەڤە ژبەر کو ئاستێ ترشاتیێ (PH) هندەک جورێن خوارنێ بۆ لەشێ مرۆفان نەساخلەمە و دبیت چەندین ئاریشێ
ڤەکۆلەران روونکریە کو هنار ئێک ژ فێقیێن گەلەک ب مفایە بۆ لەشێ مروڤی.
پرتەقال زەنگینە ب چەندین ڤیتامینان و ماددەیێن کانزایی کو مفایەکێ زێدەیێ ساخلەمیێ بۆ لەشی ھەیە و بەرەڤانیێ زێدە دکەت
د یەکەم دەرکەفتنێ دا، پشتی ڕاکرنا هندەک ڕێکارێن ڤایرۆسا کۆرۆنایێ، پاپایێ ڤاتیکانێ د مەڕاسیما خۆیا حەفتیانەدا نیڤیژ بۆ وەلاتێ لوبنانێ کر و ئاوایێ وێ ژی ماچکر.
ئەو کەسێن بلەز کارڤەدان ھەین و تۆڕە دبن ، لگۆر زانایان خۆدان دلەکێ باشن.
ل ولاتێ ژاپۆن ئێک ژ وان رێکێن بۆ کێمکرنا کێشا لەشی دهێتە بکارئینان، گەلەک ڤەخارنا ئاڤێ و پەیرەوکرنا هندەک رێکارێن ب ساناهییە.
د نووترین ڤەکولین دا زانا گەهشتنە وی ئەنجامی کو خوارنا گویزێ هەڤکارە بۆ گۆهەرتنا چالاکیێن مەژی، ژبلی وێ یەکێ کو کێشا لەشی ژی کێم دکەت.
ڕەفتارێ، نهێنی یەک ژ زۆرترین شێوازێن سێکسێ، هەرچەندە هندەک کەس وەسا دزانن کو زۆرترین زانیاری دەربارەی وێیەکێ هەیە، لێ چەند لایەکێ دی هەنە کو خەلک ب شاشی تەماشەیێ دکەن.
زێرەڤانێن ژینگەھا ھشکانی ل ئوسترالیا تیمساحەک گرتیە، کو درێژییا وی چار مەتر و کێشا وی ٣٥٠ کیلۆگرامە، ئەڤە ژی مەزنترین تیمساحە د سێ سالێن دەربازبوویی دا ل وی وڵاتی ھاتبیتە گرتن و پشترا، ھاتیە ڤەگۆھاست
سەدەما زوو توشبوون ب نەخۆشیێن ڤایرۆسی و زوو سارێژنەبوونا برینان ژبەر کێمبوونا ڤیتامین (دی)یە د لەشی دا.
درەنگ نڤستن و کێمخەوی کۆمەکا زەرەران بۆ ساخلەمیێ پەیدا دکەن و ئەگەر هەیە باندۆریا دۆمدرێژ لسەر لەشی دروست بکەت.
خاڤبوونا ماسولکێن لەشی و هەستکرن ب ئازارا چۆکان و بێهێزی ل نیشانەیێن دیارێن کێمیا مەنگیسۆمیێ د لەشی دا.
د بوویەرەکا نەمروڤایەتی دا، ل گوندەکێ دوورێ ولاتێ فلپینێ، ژنەک هاتیەدیتن کو نزیکی ٢٥ سالانە بسەدەما تێکچوونا دەرونی هاتیە زیندانیکرن.
ڤەکۆلینەکا نوو کو ژ ئالیێ زانایێن زانینگەھا کۆلۆمبیا ھاتیەکرن، دەرئێخیت کو خوارنا نانی ب درەنگێ شەڤێ د ژنان دا گرێدایە ب ئاریشەیا کۆ ئەندامێ دا و خوینێ.
د دەما بڕیاردان بۆ پێکئینانا هەڤژینیێ پێدڤیە ژن ب باشی هزرا خۆ بکەن، لسەر شکەستا پەیوەندیێن کەڤن یان ژی ژبەر تەمەنی یا هەر سەدەمەکا دی بڕیارێن بلەز نەدەن، هەیا پشتڕاستدبن کەسێ بەرامبەر گونجاییە و ب کێ
د ژیانا رۆژانە دا چەندین پرسیار دروست دبن دبیت بەرسڤا هندەکان نەزانى، ئەم دێ د ڤى بابەتى دا بەرسڤا چەند پرسیارەکان دەین.
زۆر کەس د دەما رۆنشتنێ دا ھەست ب ئێشا چۆکان دکەن، ژ دیارترین سەدەمان ژی روونشتنە بۆ دەمەک زۆر کو گرژی و ڕەقبوونا جومگەیەیان لێدکەڤیت، د ئەنجام دا ئێشان دروست دبیت.
پرتەقال زەنگینە ب چەندین ڤیتامینان و ماددەیێن کانزایی کو مفایەکێ زێدەیێ ساخلەمیێ بۆ لەشی ھەیە و بەرەڤانیێ زێدە دکەت.
نەخوشیا شەکرێ کو بکوژا ھێدی دھێتە نیاسین، دەمەکا دوور و درێژ دڤێت ھەھیا کو گەشە دکەت، بێ کو چ نیشانێن زەلال ھەبن، ھەر ژبەر وێ یەکێ دڤێت زووتر نەخوشی بھێتە دەست نیشانکرن. ل دیارترین نیشانان:
شیجیاکی ھینوھارا، نۆژدارێ ژاپۆنی بوو، ھەڤدەم، پسپۆڕ بوو ل بوارێ "چاوانیا ژیانکرنێ بۆ دەمەکێ زۆر" و ئەو بخۆ ژی ١٠٥ سال ب سەلامەتی و دوویر ژ نەخۆشییێن دوم دڕێژ ژیایە و د ساڵا ٢٠١٧ێ دا وەغەرا داویێ کریە.
ڕۆپەلا سەن یا بەریتانی ڤیدیۆیەک بەلاڤکریە کو ب رێیا کامێرەیا چاڤدێریێ ھاتیە تۆمارکرن و تێدا، کچەکا ١٦ سال ل باخچێ جیرانێ خۆ ل پشت مالا خۆ ل دەڤەرا نۆتینگھامشایەر یا وی وڵاتی یە، د دەما ھاریکاریکرنا جی
د زەلامان و ژنان ژی دا پەنجەشێرا سیھان یەک ژ کۆژەکترین پەنجەشێرە د جیھانێ دا ، ھەیا نھا چەندین سەدەمێن وێ نەخۆشیێ ھاتنە دەستنیشانکرن ژ وان ژی جگارەکێشان ، ھەلمژینا دوویکێلا کەسێ جگارکێش.
کێمیا ئاسنی یەکە ژ ئاریشەیێن زێدە یێن ساخلەمیێ ب تایبەت د ناڤ ژنان دا، ژبەر کو د زڤرۆکا مەهانە دا رێژەیەکا زۆر یا خوینێ ژ دەست ددەن.
زوور کەس هەنە بەردەوام ددانێن خۆ دشۆن و پاقژ دکەن دا کو ب پاراستی ب مینن، لێ ژبلی پاقژکرنێ کومەکا خارنان بخۆ کو هاریکارە بۆ پاراستنا ددانان.
زەلامەکێ ب تەمەن یێ ڤێتنامی کو تەمەنێ وی ٩٢ سالن دبێژیت، دەما ٨٠ سالانە پڕچا خۆ نەشۆشتی و نە بڕیە، ژبەر کو ب دیتنا وی ئەگەر ببڕیت دێ مریت.
گومان تێدا نینە کو ئاڤ گرنگترین پێدڤیێن ژیانا مروڤی و لەشێ مروڤی بۆ بجهێلانا پتریا ئەرکێن روژانە پێدڤی ب ئاڤێ هەیە ژبەر کو پاراستنا ساخلەمیا لەشی دکەت.
ڤەکۆلەرێن سویسری ئاشکرادکەن کو ڤەخۆارنا چایا ڕەش ئەگەرەکە ژبۆی خۆپاراستنێ ل توشبوونا نەخۆشیا شەکرێ ژ جۆرێ دوویێ.
وەزیرێ ساخلەمیا ڕۆسیا ڕاگەهاند، ل ئەڤرۆ پێنجشەمبێ ڤە دەست ب پارڤەکرنا ڤاکسینا کۆرۆنایێ هاتیەکرن و دبێژیت ژی،" وەک پێنگاڤەکا دەستپێکی برەکێ زۆر ژ ڤاکسینێ بۆ ناڤەندێن ساخلەمیا مۆسکۆ شاندیە".
پشکەک ژ خەلکى ل پشتى ژ خەو ڕادبن هەست ب ئێشانا سەرى و گرانبوونا سەر و چاڤان دکەن، ڤێ یەکێ ژى ئەگەرێن خۆ یێن ڕۆژانە هەنە هەیا توش وێ ڕەوشێ ببن.
خوارنا نانێ سپێدەھیان ب گرنگترین و مفاترین دانێ خوارنێ دھێتە دانان، لێ ژ ھەمیان گرنگتر ئەوە بزانی د سپێدەھیان دا دێ چ جۆرە خوارنەکێ خۆی.
هندەک خوارن هەنە بێ کو ئەم بزانن، مفایەکا زێدە ژ ئالیێ سێکسێ ڤە، ددە مرۆڤان کو گرنگترین ژ وان ئەڤەنە:
زانایان د ڤەکۆلینەکێ دا ژ زانینگەها Lund یا سویدی ئەشکەرا کریە، هەگڤینی دژە ئۆکسانێ سروشتی تێدایە، دگەل سیرێ کاردکەن بۆ رێگری کرن ژ گەشەکرنا خانەیێن پەنجەشێرێ.
پرانیا خەلکی وەسا فێربوونە کو کەرەستێن پێدڤی یێن دەما خۆ شووشتنێ د سەرشۆکێ دا دانێن وەک فرچێن ددانان و لیفک و خاولی و تشتێن دی یێن پێدڤی ، دەمەکێ دا ئەڤ کارە شاشە و ئەگەر مەترسیێ لسەر ساخلەمیێ دروست ب
جاتر ئێکە ژ وان گیایان کو مفایەکێ زووریێ ساخلەمیێ و جوانکارێ هەیە، بڤی یەکێ یا زەنگینە ب فیتامینان.
هەروەکی دزانین خارن بۆ مانا لەشی ب ساخلەم و بهێزکرنا سیستەمێ بەرگریا لەشی گرنگە، لێ هەلبژارتنا جورێ خارنێ هاریکارە بۆ باشترکرنا کارێ لەشی.
باوەسیر پێکدهێت ژ وەرمینا بوریێن خوینێ د کۆمێ دا ، دگەل زێدەبوونا ڤی حالەتی مروڤ تووشی نەرەحتی و ئێشانێ دبیت و زێدە جاران بۆ چارەسەریێ هەوار بۆ نەشتەگەریێ دھێتە برن.
پسپۆرێن بیاڤێ سالەخلەمیێ ئەشکەراکرنە، ژ پێنج گەنجێن قەلەو مەترسیا توشبوون ب نەخۆشیا چەوریا مێلاکێ هەیە.
میدیایێن جیھانێ بەلاڤکرنە، ب تەمەنترین زەلام کو رۆنشتڤانێ ولاتێ ئەفریقیا باشور بوو ، د تەمەنێ ١١٦ سالیێ دا ، ب سەدەما سرۆشتی دوور ژ کۆرۆنایێ جانێ خۆ ژدەستدا.
بەشەکێ زۆر ژ زەلاما ئاریشە د دەما سێکسکرنێ دا هەنە، ئەڤە ژی وەسا دکەت پەیوەندیا هەڤژینیا وان بەر ب تێکچوون ژناڤچوونێ ببەت.
پەنجەشێرا پێستى یەکە ژ نەخوشیێن زێدە و پێدڤیە هەموو کەسەکێ زانیارى دەربارێ وێ هەبن ، ژبەر کو ئەگەر زوو بهێتە دیار کرن ئەگەرا چارەسەرکرنێ زێدەترە.
چەند ڕاھێنان و لڤینێن ساناھی پشت و کەمەرێ ژ ئازارێ ڕزگار دکەن.
کۆمپانیا فەیسبووکی فیچەرەکێ دێ زێدەکەت بۆ ژیبرنا ریکلامێن سیاسی.
ژبلی زێدەبوونا کێشێ، چەوریا زکی ژی ئاریشەیەکا بەربلاڤە کو ژبلی زەرەرێن ساخلەمیێ ل جەم پرانیا خەلکی ژی تشتەکێ کرێتە.
گۆڤارا سانتی مەگەزین یا فەرەنسی بەحسا پێنج جهان کر کو نابیت مۆبایلێن زیرەک ل وان جهان بێهێنە دانان، ژ بەر کو بەشەک ژ مۆبایلێن زیرەک هەڵگرێ هەژمارەک بەکتریایێن مەترسیدارن.
ڤەکۆلینەکا نوو شەش سەدەم ئەشکەراکرنە کو وەسا دکەن نیشانەیێن پیربوونێ د تەمەنەکێ گەنجاتیێ دا دەربکەڤن.
ڤەکۆلینەکا نوو ئاشکراکریە ئەو ژنێن سپێدەھیان زوو رادبن ئەگەرا تووشبوون ب خەمۆکیێ کێم دبیت.
درەنگ نڤستن و کێمخەوی کۆمەکا زەرەران بۆ ساخلەمیێ پەیدا دکەن و ئەگەر ھەیە باندۆریا دۆمدرێژ لسەر لەشی دروست بکەت.
میدیایێن ئیسرائیلێ ڤیدیۆیەک بەلاڤکرنە کو تێدا، گەنجەکێ فەلەستینی ل باژاڕی قودسێ (ئۆرشەلیم) ب چەقۆیێ هێرش دکەتە سەر سەربازەکێ ئیسرائیلی و بریندار دکەت.
ل گۆری ئەنجامێن لێکۆلینەکا نوژداری، خوارنا فێقیێ ئاڤاکادۆ بۆ ساخلەمیێ گەلەک مفادارە و خانەیێن پەنجەشێرێ ژ ناڤ دبەت.
پسپۆرێن ساخلەمیێ دیاردکەن، پێدڤیە مرۆڤ د تێشتێ دا کێک و پسکویتان نەخۆن و رێ نەدن زارۆکێن وان ژی بخۆن.
چێدبیت ژبەر خرابیا ژیانێ یان ژی تەمەنی یان ب هەر سەدەمەکا دی، ژیانا سێکسیا تە بەرەڤ کێمبوون و خاڤبوونەڤێ بچیت، لێ دکاری ب چەند ڕێیت جودا وێ ئاریشەیێ چارەسەربکەی و سێکسا باشتر ژ جاران ئەنجام بدەی.
هەر د کەڤن دا خوارنا خیاری ل هندستانێ وەکى دەرمانەکێ سرۆشتى بکارئینایە و زەنگینە ب ئاڤ و چەندین جورێن ڤیتامینان کو بۆ ساخلەمیا مرۆڤی ب مفانە.
ل ولاتێ سعودیێ چەند دزەک ب ڕۆژا ڕوون و لبەر چاڤێت خودانی تڕۆمبێلا وی ددزن کو ل سەر جادەیەکێ دانابوو.
دگەل زێدەبوونا تۆرێن جڤاکی و سەدەمێن فڕێکرنا نامەیان بۆ کەسێن خۆشتڤی زێدەبوویە، لێ ئەگەهداربوون ژ ڤان دەستەواژەیان و نامەیان کو بۆ خۆشتڤیێن خۆ فڕێدکەی گەلەک گرنگە ب تایبەت بۆ هەڤژینێ خۆ.
ھژیر یەکە ژ فێقیێن بناڤودەنگ کو ژبلی تاما خۆشا وێ چەندین مفایێن گرنگ بۆ لەشی و خانەیێن لەشی ھەنە، ژبەر کو ھەلگرا کومەکا ڤیتامینانە، ژ وان ژی مەگنیسیۆم، زینک و ڤیتامین D و ڤیتامین K.
میدیایێن چینێ ڕاگەھاندنە، دڕێژترین پرا ل چینێ تاقیکرنا پرۆژەیێ روونکرنێ بۆ ھاتە کرن ، کو دھێتە چاڤەرێکرن د ئەڤسال دا لھەمبەر ھاتن و چوونێ دا بھێتە ڤەکرن.
ل تاخا نیل و ناڤەراستا قاهیرەیا پایتەختا میسر، بالەخانەیاکا کەلەپوری هەڕفی و ب وێ سەدەمێ ژی پێنج کەس برینداربوون.
ژبەر با و بورانێن بهێز ل ئوسترالیا سیلاڤەک ب بەرۆڤاژی ئاراستێ خۆ دچیت و ئاڤ بەرەڤ سەری دزڤریت.
خوارنا نانێ سپێدەهیان ب گرنگترین و مفاترین دانێ خوارنێ دهێتە دانان، لێ ژ هەمیان گرنگتر ئەوە بزانی د سپێدەهیان دا دێ چ جۆرە خوارنەکێ خۆی.
یەک ژ بەربەلاڤترین پرسیارێن دەربارەی سێکسی کو چەندین کەسان بەرسڤێن شاش د مێشکێ خۆ دا هەلگرتینە، ئەوە کو ئەرێ زۆر سێکسکرنێ زیان بۆ ساخلەمیێ هەنە یان نە ؟
گوشتی هندەک مفا بۆ ساخلەمیێ هەنە، لێ ئەگەر گەلەک و بەردەوامی بهێتەخوارن زەرەر هەنە و نۆژدار ژی دەربارەی وێ یەکێ هۆشداریێ ددەن.
ئاڤ ژیانە و بێ ئاڤ چ زیندەوەر نەشیت بژیت. نۆژدار و پسپۆرێن تەندروستیێ ژی هەردەم ژێدەرێن تەندروستیێ بەحسا مفایێن ڤەخوارنا ئاڤێ دکەن، ڤەخوارنا ئاڤێ سەدەمە بۆ پاراستنا لەشى ژ هشک بوون و نەمانا هەستێ تێهن
نڤستن پشکەکا سەرەکیە ژ ژیانا ڕۆژانە و ژ گرنگترین پێدڤیێن ژیانێ یە بۆ مرۆڤى، هەرتێکچونا وێ ژى ژ سیستەمێ خەوێ باندور لسەر ساخلەمی و ستایلێ ژیانێ هەیە و دبیت ببیتە ئەگەرێ توشبۆن ب نەخوشیان و ئاریشێن ساخل
ڕۆژانە گەلەک جاران ژ نشکەکێ ڤە، بێی کو چ سەدەمێن دیار هەبین توشی سەرئێشێ دبن، چێدبیت ئەڤەژی بۆ چەند کریارێن ڕۆژانە ڤەگەڕن و کو وەسا دکەن ئەڤ حالەتە زێدەتر سەرهەلبدەت.
پسپۆرێن ئەمریکی دیاردکەن، شەربەتا خیاران باشترین چارەسەر بۆ سەرئێشەیێ یە.
بەشەک ژ وان کارێن رۆژانە دهێنە کرن رەنگە ب بێ کو هەست پێ بکەى زرارێ ب ساخلەمیا چاڤا دگەهینن، باندورێ ل سەر قەبارێ بینین و هەستیاریێ د چاڤان دا دروست دکەن.
بۆڕکانەک ل چیایێ سینابۆنج ل ھەرێما سۆماترەی یا باکورێ ئیندۆنیسیا تەقیە ، ئەڤە ژی سێیەم بۆڕکانە د شەمبیا دەربازبوویی دا ھەیا نھا د وی ولاتی دا تەقیە.
هنگڤین ئێکە ژ وان خوارنا کو ژبەر زۆر بۆنا مفایێن وێ ب مەبەستا چارەسەریا چەندین نەخۆشیان و درۆستکرنا چەندین دەرمانێن پزیشکێن جۆرەو جۆر دهێتە بکارئینان و ئەڤا کۆ هنگڤینى ژ هەمى خارنێن دى جودادکەت ئەوە ک
زوور کەس پشتی دەمەکێ ژ خوارنا هندەک خوارنان هەست ب برسێ دکەن، ئەگەر دانێ خوارنێ بیت وەها دیار دکەت کو وی جورێ خوارنێ باندوری لسەر زێدەبوونا هەستێ برسیبوونێ یێ هەی.
مێلاک یەکە ژ گرنگترین ئەندامێن لەشی، چەندین کارێن گرنگ دکەت، وەک پاقژکرنا خوینێ ژ ژەهربوونێ، بێ ڤی ئەندامی لەش دێ ژ کارکرنێ کەڤیت.
نوژدار ب بەردەوامی شیرەتا ل خەلکی دکەن، کو سیستما بەرەڤانیا لەشی ب ڕێیا خۆراک و شێوازێن ژیانێ بهێز بکەن، هەیا لەش وان ژ میکرۆب و نەخۆشیێن جودا پاراستی بن.
توشبوویێن نەخۆشیا شەکرێ پێدڤیە گرنگیەکا زێدەتر ب ساخلەمیا خوە بدەن و بشێن ب هشیاری وان خوارنان هەلبژێرن کو دخۆن، هەیا کو ساخلەمیا وان تێکنەچیت و ئاستێ شەکرێ دخوینا وان دا هەڤسەنگ بیت.
بێی کو هەست پێ بکەی ژ نشکەکێ ڤە ژ هندەک تشتان بێزار دبی و چیدی ئەو تشتێن کو ژ لایێ گەلەک کەسان ڤە گرنگە، بۆ تە چ گرنگیەک نامینی، ئەو ژی یەکە ژ وان نیشانەیان کو دەردئێخن بەرەڤ پیریێ دچی.
کۆمەکا تەفشێن مەزنێن بەرا ل چیایەکێ سعودیێ کەفتن و ل وی دەمی تڕۆمبێلەکا ڕاوەستیای لسەر جادەیەکا بن چیای هەبوویە و بەر بسەردا هاتنە.
نۆژدار ب بەردەوامی شیرەتا وێ یەکێ ل خەلکی دکەن کو سیستەمێ بەڕەڤانیا لەشێ خۆ ب ڕێیا خوارن و شێوازێن ژیانێ بهێز بکەن، ژبۆ کو لەشێ وان یێ پاراستی بیت ژ ڤایرۆس و میکرۆب نەخۆشیێن جودا.
د پەیوەندیا سۆزداریێ دا دڤێت ھەردوو ئالی بزاڤان بکەن ژ بو کو بەردەوامیێ ب پەیوەندیا خۆ بدەن، دەما کو یەک کێم خەم دبیت ناڤبەرا وان تێک دیچیت و ئەگەر ھەیە ژھەڤ جوودابن.
ڤیتامین سی رولەکێ سەرەکی دبیت بۆ سیستەمێ بەرگریا لەشی و رێگری کرن ژ چوونە ژوورا بەکتریا و ڤایرۆسان بۆ ناڤ لەشی، دگەل وێ یەکێ ژى لەشی ب جوانی دهێلیت.
ئارام تیگران ھونەرمەندەکی ئەرمەنی یە کو ب کوردی و ئەرمەنی ستران گوتینە، د سالا ١٩٣٤ دا ل باژارێ قامشلۆ (بنخەتێ) ھاتیە دونیایێ، د رۆژا ٨ێ تەباخا ٢٠٠٩ دا ل ئاسینایێ پایتەختا یۆنانێ وەغەرا داویێ کر.
ئەو رەفتارێن د ژیانا روژانەدا دکەین د دەما برسیبوون یان تێریێ دا باندوریەکا زێدە لسەر ساخلەمیا لەشێ مە هەیە.
خۆارنا دانێ سپێدێ ئێکە ژ دانێن گرنگ یێن خۆارنێ کو لەش یێ پێدڤیە بۆ دووبارە چالاکبوون و وەرگرتنا هێزا پێدڤى، ژ وان خۆارنێن لەش د سپێدەهیاندا مفاى ژێ وەردگریت، هێک و زەبەش و جەند جورێن دى.
بەشەکا زۆرا ژنان د دەما زڤرۆکا هەیڤانە دا توشی ئازارێ دبن، ئەڤ یەکە ژی وەسا دکەت کو وان چەند رۆژان ب گرانی ببوورینن و ڕەوشا ساخلەمیا وان تێکبچیت.
هندەک جاران زەلام د ژیەکێ دیارکری دا توشی ئاریشەیێن لاوازبوون و نەمانا حەزا سێکسی دبن، لێ چێدبیت ب سەدەما بکارئینانا هندەک دەرمانێن جوودا بەری ب تەمەن بکەڤن توشی ڤان ئاریشەیا ببن.
زۆر کەس وەسا دزانن کو خوارنا ماسی و ماستی یان شیری پێکڤە دێ توشی ئاریشەیێن ساخلەمێ کەت و دێ بیتە ئەگەرێ ژەھر بوونێ، ھەروەسا ڕێژەیاکا زۆر ژ خەلکی وەسا تێگەھشتنە خوارنا وان پێکڤە دبیتە ئەگەرێ درۆستبوونا
د سپێدەهیان دە بەرێ خوارنا نانێ سپێدێ ب گەدەیێ بەتال ڤەخوارنا ئاڤێ سەدەمە ژبۆ شێدارکرنا لەشی و باشکرنا کریارا هەرسێ و نەمانا غازاتێن زکی.
دەرکەفتا کونێن مەزن د سەر و چاڤان دا وەسا دکەن شێوە و جوانیا پیستی تێکبچیت، ژبەر هندێ دڤێت بزانی سەدەم چنە و دێ چەوا کارین چارەسەر بکەین.
پشتی وەرزشکرنێ لەشێ مرۆڤی هەست ب ماندیبوونێ دکەت، ئەو ژی ب سەدەما بکارئینانا وزەیا لەشی ب ئاوایەکێ زێدە، چەند جۆرێن خارنێ جهێ وزەیێ ژ ناڤچوونا لەشی ڤەدگرن و چالاکیێن زێدەتر بۆ لەشی ڤەدگەرینن.
ھەروەکی دھێتە زانین گەرمیا تیشکا رۆژێ زەرەر بۆ ساخلەمیا پرچێ ھەیە ، دبیتە سەدەما لاوازبوونا میان ، دشێن ب بکارئینانا ماسک یان کلاڤی پرچێ ژ تیشکا رۆژێ پارێزن.
سپێدەھیان پشتی ژ خەو رابوونێ کۆمەکا رەفتاران وەکی خۆشووشتن ب ئاڤا گەرم و خرابیا دەمێن نڤستنێ زرارێ ب ساخلەمی و دەروونی دگەھینن.
ڤەکۆلینەکا نوو ئاشکرا کریە، ڤەخوارنا ٢٠٠ میلیلیتر یا شەربەتا باجان سۆرکا ئەگەر هەیە ڕۆژانە گڤاشتنا خوینێ و ڕێژەیا کۆلسترۆل یا زرار بەخش بۆ کەسێن نەخۆشیا دلی هەنە کێم بکەت.
زانایێن زانینگەها گۆیڵف ل کەنەدا ئاشکراکرنە ڤەخوارنا شیری د سپێدەهیان دا مفایێن زۆر بۆ لەشی هەنە.
دگەل بلندبوونا پلەیێن گەرمێ ئامیرێن فینک کۆنێ ژئالیێ هندەک کەسان ڤە دهێنە بکارئینان، کو ئارامیێ پێ ددەن، لێ ژ ئالیێ ساخلەمیێ ڤە نڤستنا لبەر پانکی زیان هەنە.
زوور کەس بەری شەڤێ بەری نڤستنێ خوارنێن گران دخون یان د جهێن نڤستنێ دا کار دکەن، ڤێ یەکێ ژی زیانێن ساخلەمیێ هەنە، و ئەگەرە بۆ نەهێلانا خەوێ و مان هەیا درەنگی شەڤ.
خەموکی یەک ژ بەربەلاڤترین نەخوشیێن دەرونی یە ل جیهانێ، کو خەلکی هشیاریەکا کێم دەربارەی وێ نەخوشیێ هەیە، پسپورێن دەرونی یێن زانکۆیا بۆستن یا ئەمریکی دیار کریە کو ئەوێن یوگا و رێکخستنا یۆگایێ دکەن د دەم
سی ژبەر نەخۆشیێن ڤایرۆسی و بەکتریا زێدەتر ژ هەر ئەندامەکێ لەشی ڕوبروویێ نەخۆشیان دبن، دکاری ب خوارنێ سی بهێنە بهێزکرن و ژ پەنجەشێرێ و نەخۆشیێن دی بهێتە پاراستن.
دبیت ھند کەس وەھا ھزرکەن ، چێدبیت دەرگەھێ بالەفرێ ل ئەسمانی بھێتە ڤەکرن، لێ د راستی دا ئەڤ کار زەحمەتە و چەند سەدەم ھەنە کو زانستێ فیزیایی دەستنیشان کریە.
ھەژمارا فەرمی یا دامەزراوەیا باژارێ سعودیێ د تویتەرێ دا وێنەکێ بیرا زەم زەم بەلاڤکریە کو بۆ سالا ۱۹٥٦ ڤەدگەریت.
هەبوونا کۆمەکا ئاریشەیێن ساخلەمی و دەروونی سەدەمن بۆ گیرۆبوونا حەملێ(دووگیانیێ) کو گەلەک جاران ژنان د ئێخیتە ڕەوشەکا دەروونی و ترس ژ نەزۆکیێ یان دووگیان نەبوونا وان.
خوارنیێن سرۆشتی رۆلەکێ باش دبینن ژ باشترکرنا ساخلەمیا پیستی و جوانترکرنێ دا، وەک گێلاس و گیز و ناڤکا قوندکێ زەر.
تۆرێن جڤاکی ڤیدیۆیا کەسەکی بەلاڤکریە کو ناڤی محەمەد سالم شەهرییە و بانگەشەیا وێیەکێ دکەت کو محەمەدێ یێ چاڤەڕێکریە و هاتیە موسلمانان ڕزگار بکەت.
دمیتی دیمینتیڤ نوژدار د بیاڤێ نەخۆشێن چاڤی ئاماژەب وێیەکێ کریە، ماندیبوونا بەردەوام باندۆری لسەر هەموو لەشی دبیت و زەرەرێ ب ئاستێ بینینا چاڤی دگەهینیت و سەدەمە بۆ زەعیفبوونا چاڤان.
وەلاتیەکێ ئیتالی ب ناڤێ جوزیبی باترنۆ د ژیێ ٩٦ سالیێ دا ژ زانینگەها بالیرمۆ یا ئیتاڵی، بوو ب تەمەنترین قوتابی د دیرۆکا وی وەلاتی دا کو شیا زانینگەهـ تەمام بکەت.
د دەما تەژیکرنا سوتەمەنیێ دا ل بالەفڕخانەیا شێرێمەیتێڤۆی یا نزیک ژ پایتەختا ڕوسیا، بارهەلگرەک خۆ ل پێشیا بالەفڕەکێ دا و زەرەر ب هەردووکان کەفتن.
پرانیا مرۆڤان گەلەک جاران پەنایێ بۆ دەرمانێن ئازارشکێن دبەن، وەک چارەسەرەک بۆ کێمکرنا ئازارا لەشێ خۆ، ڵێ نزانن تا چەند زەرە و مەترسی بۆ ساخلەمیا وان دبیت.
کرنا کۆمەکا کریار و شاشیێن رۆژانە وەسا ل مرۆڤی دکەت هەست ب دلخۆشیێ نەکەت و بەردەوام د بێتاقەیێ دا بژیت. بۆ دوبارە هەستکرن ب دلخۆشی و دوور کەفتن ل بێتاقەتیێ و خەموکیێ دکاری کۆمەکا کریاران بهێلی.
د ڕۆژێن جەژنێ دا گرنگە خوارنا ساخلەم بخوی و پشتا خۆ ب سیستەمەکێ خوارنێ یێ گونجایی گرێدەی، ژبۆ کو دووربن ژ ئاریشەیێن تێکچوونا مەعیدەی و کریارا ھەرسێ.
نوژداران ئاماژە ب کۆمەکا نیشانەیان کریە کو ئاماژەن بۆ بلندبوونا رێژا شەکرێ دخوینێ دا، لێ گەلەک کەس گرنگیێ ب ڤان نیشانەیان نادەن و پشتگوێ دهاڤێژن.
درۆستبوونا ئازارا مەعیدێ(گەدە) گەلەک جاران ژبەر زۆر خۆریێ یان ژبەر نەساخلەمیا مەعیدێ دبیت، دشیێ ب خوارنا فلفلا تیژ یان وەرزشکرنێ و گەرمکرنا جهێ مەعیدێ خۆ ژ ئازا مەعیدێ ڕزگاربکەی.
بدیتنا هندەک کەسان بکارئینانا سەدەمێن ڕێگریکرن ژ دووگیانیێ تنێ باندۆری لسەر هۆڕمۆنان هەیە و ڕێگریێ ژ دووگیانیێ دکەت، لێ هایدار نینن کو زەرەر بۆ ئەندامێن دییێن لەشی دبیت.
دەما بەحسا هەڤژینیێ دهێتەکرن پێدڤیە هەردوو ئالی د بەرهەڤبن بۆ هەڤپشک کرنا ژیان و هەمی بابەتێن تایبەت، لێ خۆ دوورخستن ژ هندەک بابەتان و بەحسنەکرنا وان دیار دکەت کو کەسەک ژ وان یێ بەرهەڤ نینە هەڤژینیێ ب
ئەنجامێن ڤەکولینەکا بەریتانی کۆ لسەر "ڤەکولینەکا شێرپەنجێ ل ویلایەتێن ھەڤگرتی یێن ئەمریکا ھاتیە ئەنجامدان" و ئەنجامێن وان د گوڤارەکا بەریتانی یا تایبەت ب شێرپەنجێ ڤە بەڵاڤکریە و ئاماژە ب چەند نیشانەکا
رێڤەبەریا گشتی یا سەقاناسی و عەردھەژا ھەرێما کوردستانێ پێشبینیێن سەقای بەلاڤکرن و ڕاگەھاند، ئەڤرۆ و سوبەهی ئەسمان دێ ساهی و نیڤ عەور بیت.
نوژدارێن تایبەت ب زارۆكان ل ئەلمانیا ئەشكەرادكەن، كو نەخۆشیا شەكرێ تنێ مەزنان ناڤەگریت، بەلكی توشی زارۆكان ژی دبت و گەلەك جاران ژی ویراسیە، هندەك كەس ژی هەر دزكماك توش دبن.
ھاتن و چوونا ب پێیان ب یەک ژ وەرزشێن بساناھی دھێتە ھژمارتن، رۆلەکێ سەرەکی ژ پاراستنا ساخلەمیا مێشک و لەش، ژبلی کو رێگریێ ژ توشبوون ب نەخوشیێن جوودا دکەن، ھێزا لەشی زێدە دکەت و میزاجی باش دکەت.
ڤەخوارنا ئاڤا گەرم ب مەعیدەیێ ڤالا و ل سپێدەهیان مفایێن زۆر هەنە، لێ ئەگەر چەند پارچێن لیمۆیێ بکەیە ناڤ دا لەشی ژ گەلەک ئاریشەیان ڕزگار دکەت.
کێمبوونا شیانێن بھیستنێ ژ وان ئاریشێن ساخلەمیێ نە کو باندۆر لسەر شێوێ ژیانکرنێ ھەیە.
بڕیارا هەڤژینیێ بڕیارەکا ساناهی نینە، ژبەر کو پەیوەندی ب ژیان و داهاتیێ وان دوو کەسان ڤە هەیە، ژبەر ڤێ یەکێ ژی پێدڤیە هەردوو بۆ هەڤ بگونجن.
هێک ب پێکهاتەکێ گرنگ دهێتەدانان و خوارنەکا بمفایە بۆ ساخلەمیێ، گرنگە د سیستەمێ خوارنێ دا هەبیت و ب ئاوایەکێ رۆژانە بهێتە خوارن ژبەر کو مفایێ وێ زێدەترە.
هندەک جاران دەما ژ خەو رادبی هەست ب وەستیانەکا زێدە دکەی و وەها دزانی کو تێر نەنڤستی و لەشێ تە پێدڤی خەوەکا زێدەترە.
هندەک خوارنان ئەر د دەمێن جوودا بخۆی ساخلەمە و لەسێ تە دێ مفایی ژێ پێکهاتێن د ناڤ دا بینیت، لێ خوارنا وان ل سپێدەهیان ب مەعیدێ ڤالا زیانێ ب مەعیدەیی دگەهینیت و زیانێ ن مەعیدە و ساخلەمیا ریڤیکان دگەهین
فرەنگی یا زەنگینە ب چەندی ڤیتامینان و مادەیێن گرنگ کو مفایەکێ زێدە ب لەشی دگەهینیت، دلی ژ نەخوشیان دپارێزیت و دوهنێ خوینێ رێکدئێخیت.
هندەک کەس ب هەبوونا بێهنا نەخوشا دەڤی د نالن، ژبەر کو ددانێن وان پیسبووینە یان ژی کوڕ و توشی ئینتهابا بووینە، گرنگی نەدان ب پاقژیا ددانان و سیستەمێ خوارنێ کو پرۆتین د کێمبن و وەدکەت بێهنا دەڤی نەخوش ب
بکارئینانا پیڤازێ چەندین مفایێن ساخلەمیێ یێن گرنگ هەنە و چارەسەریا چەندین نەخۆشیان دکەت، هەروەسا بۆ پیستی ژی مفایەکێ گەلەک زۆر هەیە بۆ نەهێلا زپکا.
ژبلی مفایێ زۆرێ ساخلەمیێ، لیمۆ بۆ کۆمەکا مەرەمێن جۆدا دهێتە بکارئینان و مفا لێ دهێتە دیتن، وەک سپیکرنا جلکان و ژێڤەکرنا خالێن ڕەشێن سەروچاڤان.
نۆژدارەکا بیاڤێ نەخۆشیێن دلی بەحسا وان نیشانێن دەستپێکی کریە کو ئاماژەیێ ب لاوازیا ماسولکەیێن دلی دکەن.
مەلەڤانیکرن ئێکە ژ گرنگترین چاڵاکیێن مفا بۆ ساخلەمیا لەشی و دەرەونی و پێدڤیە ب بچیکاتی زارۆک بھێنە فێرکرن.
زێدەبوونا گڤاشتنان لسەر چاڤان و باندۆریێن دەرەکی و گەلەک تەرکیزی و ب هووری سەحکرن و بکارئینانا عەدەسێ، باندۆری لسەر ئاستێ شیانێن دیتنێ دبیت.
خوارن ژێدەرێ دابینکرنا هێزێیە، پسپۆرێن وى بیاڤى دبێژن، هندەک جورێن خوارنێ ئەگەر خاڤى بهێنە خارن مفایێ وان زێدەترە و ماددێن خوارنێ ژ دەست نادەن، لێ نابیت هندەک جوران چ جاران ب خاڤى بخون و ب وى ئاواى زی
ب کارئینانا سیرێ و تێکەلکرنا وێ دگەل چەند پیکھاتێن دی مفایەکێ گرنگ بۆ پرچی ھەیە، چونکە سیر یا دەولەمەندە ب زینک و کالیسۆم و گۆگردی کو دبنە ئەگەرێ گەشەیا پرچی و ڕێگریێ دکەن ژ پرچ وەریانێ
لگۆر نووترین ڤەکۆلینا زانستى یا زانینگەها دیکین ل ئوستڕاڵیا دەرێخستیە کو زێدەبوونا ڤیتامین C د لەشى دا رێژا شەکر کێم دکەت.
زارۆکان شیان هەنە ب چەندین شێوان ئەزمانێ خۆ بکاربینن، چێدبیت یەک ژ وان ئینانا دەرا ئەزمانی بیت، ب گشتی ئینانا دەرا ئەزمانی کارەکێ ئاسایی یە بۆ زارۆکان بێ زیانە.
ڤەکۆلینەک کو ڤان دوماهیان ل ویلایەتێن هەڤگرتیێن ئەمریکا هاتیە ئەنجامدان ئاماژە ب وێیەکێ کریە، دوو دەمژمێرا بەری نڤستنێ ئەگەر خۆ بشۆی دێ هەڤکاریاتە کەت گەلەک باشتر بنڤی.
ڤەخواندن یەکە ژ باشترین کریاران بۆ بهێزکرنا کارێ مەژی و شیانێن وێ، دگەل ڤێ یەکێ ژی دا چالاکیا هزر و مەژیێ زێدەتر دکەت و چەندین مفایێن دیێن گرنک هەنە.
هندەك ژ خوارنان هاریکاریا لەشی دکەن کو بکاری خۆ ژ دوهناتیێن لەشی و بتایبەتى یێن زکی رزگار بکەی، ژبەر وی یەکێ گرنگە ئەڤ خوارنە د سیستەمێ رۆژانە دا هەبن.
زمان یەکە ژ گرنگترین ئەندامێن لەشێ مرۆڤی کو ڕۆژانە بێ ڕاوەستیان و ب بەردەوامی د دەما ئاخفتن و نانخوارنێ دا دهێتە بکارئینان، لێ کۆمەکا ڕاستیان لسەر زمانی هەیە کو چێدبیت گەلەک کەس نزانن.
چێدبیت زەلام توشی چەندین ئاریشەیێن سێکسی ببن، یەک ژ وان ژی زێدەبوونا حەزا سێکسیە، ب ئاوایەکێ کو ژیانا رۆژانەیا وی کەسی تیکبدەت.
د دەما ھەستکرن ب ئێشانا دەمار و مل و کوخینا بەردەوام و بێھێزیا لەشی ھەبوونا ئاریشێیە د ساخلەمیا سیھان دا، د ڤێ رەوشێ دا ژی دڤێت سەردانا نۆژدارێ پسپۆر بھێتە کرن.
لەشێ مرۆڤی بەردەوام د کارکرنێ دایە بۆ بجهگەهاندنا ئەرکێن خۆ هەتا د دەما نڤستن و بێهنڤەدانێ دا ژی، لێ تۆ دزانی د هەر ٣٠ چرکەیان دا چ د لەشی دا ڕووددەت؟
دروستبوونا ھەستێ ئەڤینداربوونێ د ناڤبەرا دوو رەگەزێن جوودا دا ھەستێ پشتراستیێ زێدە دکەت و دلگرانیێ کێم دکەت، لێ چێدبیت دەربارەی ڤی ھەستی زانیاریێن جوودا و نەبھیستی ھەبن کو تە بڤێت بزانی.
وەریانا پڕچێ یەکە ژ وان ئاریشەیان کو توشی پڕانیا ژن و زەلامان دبیت، بۆ ڤێ ژی کۆمەکا سەدەمێن جودا هەنە و چارەسەر ژی لگۆری سەدەما دهێتە گۆهەڕتن.
گەلەک جاران زارۆک پشتی چەند رۆژان ژ دایکبوونێ توشی زەرکێ دبن، ئەڤ ڕەوشە ژی دەستپیکێ ب گۆھڕینا ڕەنگێ سپیلکا چاڤی بۆ زەری دھێتە گۆھڕین. رۆ پەلا "boldsky" چەند زانیاریەک دەربارەی توشبوونا زارۆکان ب زە
کومەکا نیشانان دیار دکەن کو دوو کەسان ھەستێن تایبەت بۆ ھەڤدوو ھەنە و ئەڤیندارێن ھەڤدوونە بێ کو بۆ ھەڤدوو دیار بکەن.
ڕووپەلا سپوتینکا ڕوسی هەلبژاردەیەک ژ جوانترین وێنەیێن جیهانێ یێن ڤێ حەفتیێ بەلاڤکرن.
هەموو دزانن کو نابیت شە و فرچەیێ ددانا دگەل خەلکێ دی دا هەڤبەش بکەی، لێ هندەک کەلوپەلێن دی هەنە ڕۆژانە ددەیە کەسێن دی، بێ کو ژ مەترسیا ڤان کارا یێ ئاگەهدار بی.
بێژەرەکا ئۆکڕانی بناڤێ ماریچکا بادالکۆ، تووشی ڕوویدانەکا شەرمەزارکەر بوو د دەما پێشکێشکرنا نووچەیان دا ل کەنالا "1+1" یا ئۆکڕانی ددانێ وێ یێ پێش کەت
د دەما هەستکرن ب ئازارا ماسولکان و کۆخکا بەردەوام و بێهێزیا لەشی، نیشانێن هەبوونا ئاریشەیانە د سییان دا، دڤی حالەتی ژی دا پێدڤیە ب زووترین دەم سەرەدانا نوژداری بهێتەکرن.
ئاڤ یەکە ژ پێدڤیێن هەرە گرنگ و دەستپێکێن ژیانا ڕۆژانەیا مرۆڤی و پێدڤیە هەموو کەسەک ژی ڕۆژانە هەری کێم هەشت گلاسێن ئاڤێ ڤەخۆت، دەمێ ڤەخوارنا وێ ژی باندۆری لسەر زێدەبوونا مفایێن وێ دبیت.
ترۆمبێلا بێ بال، ئانکۆ دفڕیت تنێ هزرەکا زانستی بوویە و د فلیماندا خەلکی تەماشاکریە، لێ وەسا دیارە کۆمپانیێن ئیسڕائیلی ئەو هزر کریە ڕاستی، زانیاریێن زێدەتر دڤێ ڤیدیۆی دا ببینە.
دەما بەحسا هەڤژینیێ دهێتەکرن پێدڤیە هەردوو ئالی د بەرهەڤبن بۆ هەڤپشک کرنا ژیان و هەمی بابەتێن تایبەت، لێ خۆ دوورخستن ژ هندەک بابەتان و بەحسنەکرنا وان دیاردکەت کو کەسەک ژ وان یێ بەرهەڤ نینە هەڤژینیێ بک
گەلەک جاران زارۆک پشتی چەند رۆژان ژ دایکبوونێ توشی زەرکێ دبن، ئەڤ ڕەوشە ژی دەستپیکێ ب گۆهڕینا ڕەنگێ سپیلکا چاڤی بۆ زەری دهێتە گۆهڕین.
ئاژانسێن نووچەیێن روسیا ڤیدیۆیەک بەلاڤکر کو تێدا، د دەما باهۆزەکێ دا بریسی ل ستینا ئەستانکینۆیا تەلەفزۆینا باژاڕێ مۆسکۆیا پایتەختا روسیا ددەت.
هندەک جاران تۆ کامیرا خۆ بکاردئینی ژبۆ کو وێنەیەکێ ئاسایی پێ بگری، لێ دەما تەماشە دکەی تە کارەکێ سیحری کریە، وێنەکێ مەندەهۆشکەر دەرچوویە.
چێدبیت گوتنا هندەک تشتان دەربارەی ژیانا تەیا تایبەت ب زەرەر بسەر تەدا بشکێت و ئاریشەیا تە زێدەتر بکەت، هەر ژبەر ڤێ یەکێ نابیت هندەک تشتێن کو د ژیانا تەدا هەنە یان کو ڕووددەن کەسەک بزانیت یان دەرڤەیی ئ
حکومەتا بەریتانیا بڕیاردا، هەموو چالاکیێن کۆمپانیا هەواویێ بۆ جیبجیکرنا ئینتەرنێتا نەوەیێ پێنجێ "5G" د وەلاتێ خۆ دا ڕابگریت، دبێژیتن ژی، " ئەو بڕیار دێ ژ دەستپێکا سالا داهاتی کار پێهێتەکرن".
مادێ ئاسنی یەکە ژ مادەیێن کانزایی کو لەشی پێدڤەیەکا زۆر پێ ھەیە بۆ پاراستنا رێژەیی ھۆڕمۆنا دەرەقی و گەھشتنا ئۆکسجینێ پێدڤی بۆ خوینێ و پاراستنا پیستی ل نیشانەیێن پیریێ.
ھرمیک ئێک ژ وان فێقیێن تامخۆش و ب مفایە بۆ ساخلەمیا لەشێ مرۆڤی، چونکی رێژەکا باش یا مادێن خوارنێ ڤیتامین دناڤ ھرمیکێ دا ھەنە،مرۆڤی ژ چەندین نەساخیێن مەترسیدار د پارێزیت.
باوەری هەبوون ناڤ و نیشانێ پەیوەندیەکا سەرکەفتیە و ئاماژەیە بۆ هەبوونا پەیوەندیەکا دۆمدرێژ، لێ ئەگەر یەک خیانەتێ بکەت ئەو پەیوەندی نامینیت و ئەگەرا ژێک جوودابوونا وان دوو کەسان زێدەتر دبیت
گەلەک کەس هەنە هزرا خۆ د ساخلەمیا زراڤیێ ناکەن و گرنگیێ ب وان خوارنان نادەن کو ساخلەمیا وێ بەشا لەشی باشتر دکەت یان ژی خرابتر دکەت.
د ڤیدیۆیەکێ دا کو بلەز د تۆڕێن جڤاکی دا بەلاڤبوویە، تێدا دەردکەڤیت مارەکێ مەزنێ ئاناکۆندا ل ولاتێ بەرازیل هێرشی سەر تڕۆمبێلەکێ دکەت.
پۆلیسێن ژاپۆنێ دایکەک دەستەسەرکریە کو چەند ڕۆژان ب برسی زارۆکێ خۆ د مال دا هێلایە و ئەو ژی چوویە ژڤانی دگەل خۆشتڤیێ خۆ دا.
میدیایێن ئەمریکا ڤیدیۆیا ڕزگارکرنا زارۆکەکی ژ ئالیێ وەرزشڤانەکێ بەرێ یێ وی ولاتی ڤە د بوویەرەکا ئاگرکەفتنێ دا ل باژاڕی فینێکسێ ویلایەتا ئەریزۆنا بەلاڤکر، کو بوویە سەدەما ژیان ژ دەستدانا دایکا وی یا ٣٠
بەشەک ژ وان خورانێن کو ڕۆ١انە خەلک دخۆن ھەرب خۆ بھێنا وان نەخۆشە و دبنە سەدەمێ نەخۆشکرنا بێھنا ناڤ دەڤی ژی، ب تایبەت پیڤاز و سیر.
دگەل بلندبوونا پلەیێن گەرمێ ئاریشێن ساخلەمیێ زێدەدبن ، لێ بەلکی تە نەزانیبیت گەرمایێ مفایێن خۆ ھەنە.
ئەلبووما جوانترین وێنەیێن حەفتیێ هاتە بەلاڤکرن و کو تێدا گرنگترین بوویەرێن حەفت رۆژێن دەربازبووی تێدانە.
سەرئێشانا رۆژانە و ئاریشەیێن جوودایێن ساخلەمیێ هندەک جاران چارەسەریا ساناهی هەیە، لێ بێ ئاگەهی، دێ ل ڤێرێ دا یەک ژ گرنگترین و ساناهیترین ڕێیێن چارەسەریا ئازارێ و دوودلیێ بۆ هەوە بەحس کەین.
دروستبوونا هەستێ ئەڤداربوونێ د ناڤبەرا دوو رەگەزێن جوودا دا هەستێ پشتراستیێ زێدە دکەت و دلگرانیێ کێم دکەت، لێ چیدبیت دەربارەی ڤی هەستی زانیاریێن جوودا و نەبهیستی هەبن کو تە بڤێت بزانی.
بۆ پاراستنا ساخلەمیا ھناڤان گرنگە رۆژانە چەند پێنگاڤان بکەین و لدیف سیستەمێ دیارکری و ھایداری ئاوایێ خوارنێ بن.
عادل عەبدولرەحمان ئەکتەرێ سەرەکیێ فلمێ "بارێ گران" خەلاتەکێ دی یێ ناڤدەولەتی وەکو باشترین ئەکتەر ب دەستڤە ئینا.
چەند راپۆرتەكێن نووچەی بەحسا وێیەكێ دكەن، كۆمپانیا فەیسبووك ب ژڤانە گۆهرانكاریێن ریشەی ئەنجام بدەت و هەردوو ئەپێن مێسنجەر و واتسئاپێ بكەتە یەك د یەكێ د یەكێ دا بكاری یا دی ژی بكاربینی، واتە دكاری تنێ
خاڤبوونا ماسولکەیێن لەشی و هەستکرن ب ئازارێ د گەهان دا و بێهێزی ژ نیشانێن دیارێن کێمیا مەگنسیۆمێنە د لەشی دا.
هەموو کەس دزانن سیرێ چەندین مفایێن گرنگ بۆ ساخلەمیێ هەنە، نۆژدار ژی بەردەوامن ڕێنامیا خەلکی دکەن خو بخۆن، لێ ژبەر بێهنا بهێزا وێ گەلەک کەس خۆ ژێ دوور دکەن و ناخۆن.
فرەنگی یا زەنگینە ب چەندی ڤیتامینان و مادەیێن گرنگ کو مفایەکێ زێدە ب لەشی دگەھینیت، دلی ژ نەخوشیان دپارێزیت و دوھنێ خوینێ رێکدئێخیت.
چێدبیت بەرێ گولچیسکێ چ نیشانەکێ زەلال نەبیت، لێ دشێین ب رێکا چەند نیشانان بنیاسین دا کو ب زوویترین دەم چارەسەریێ بۆ بکەین.
باوەسیر پێکدھێت ژ وەرمینا بوریێن خوینێ د کۆمێ دا ، دگەل زێدەبوونا ڤی حالەتی مروڤ تووشی نەرەحتی و ئێشانێ دبیت و زێدە جاران بۆ چارەسەریێ پەنا بۆ نەشتەگەریێ دھێتە برن.
بەرپرسەكێ حكومەتا ئیسپانیا وازهێنان ژ پۆستا خۆ پێشكێشی ئالیێن پەیوەندیدار كر، ژبەر جڤینەكا فەرمی كارێ خوە دا مژولی خۆ شوشتنێ بوویە د سەرشۆكێ دا دەركەفتیە.
ب کارئینانا سیرێ و تێکەلکرنا وێ دگەل چەند پیکھاتێن دی مفایەکێ گرنگ بۆ پرچی ھەیە، چونکە سیر یا دەولەمەندە ب زینک و کالیسۆم و گۆگردی کو دبنە ئەگەرێ گەشەیا پرچی و ڕێگریێ دکەن ژ پرچ وەریانێ.
زێدەباری کو ھێک یەکە ژ خوارنێن ھەرە ب مفا لێ شەھرزایان رێنمایان ددەن کو ھەموو رۆژەکێ نەھێنە خوارن، ژبەر کو ئەگەر ھەیە زەرەڕێ ب ساخلەمیێ بگەھینیت.
بهێنا نەخوشا پێیان یەکە ژ ئاریشەیێن بێزارکەر کو دبیتە ئەگەرێ شەرمەزاریێ بۆ کەسان، دێ چاوا کاری ڕووبڕوو بی و وێ بێهنێ نەهێلی؟.
گەلەک کەسان ئاریشەیا چەوریا زکی هەیە و ئەو ژی بوویە سەدەمێ ئازارا پشتێ و ژ دەسدانا بالانسا لەشی، چێدبیت ب دویرکەفتن ژ خوارنا خێی چارەسەریا ڤێ ئاریشە یا ساخلەمیێ بهێتەکرن.
لاوازیا سیستەمێ بەڕەڤانیا لەشی باندوری لسەر هەمی لەشی هەیە، ژبلی وێ یەکێ کو ئەگەرێ توشبوون ب نەخوشیان زێدە دکەت، د هەمان دەم دا لەشی ب گشتى لاواز دکەت.
ئەگەر تە د ئامێرێ کەسەکی دی دا ھەژمارا خۆ ڤەکربیت و پشت ڕاستنەبیت ژ داخستنا وێ، ھیچ پێدڤی ب دوودلیێ ناکەت، فەیسبوکێ رێیەک ھەیە کو ڕێیێ ددەت بزانیت چ ئامێریک ود چ دەمەکی دا فەیسبوکاتە بکارئینایە.
