زوور کەس پشتی دەمەکێ ژ خوارنا هندەک خوارنان هەست ب برسێ دکەن، ئەگەر دانێ خوارنێ بیت وەها دیار دکەت کو وی جورێ خوارنێ باندوری لسەر زێدەبوونا هەستێ برسیبوونێ یێ هەی.
مێلاک یەکە ژ گرنگترین ئەندامێن لەشی، چەندین کارێن گرنگ دکەت، وەک پاقژکرنا خوینێ ژ ژەهربوونێ، بێ ڤی ئەندامی لەش دێ ژ کارکرنێ کەڤیت.
نوژدار ب بەردەوامی شیرەتا ل خەلکی دکەن، کو سیستما بەرەڤانیا لەشی ب ڕێیا خۆراک و شێوازێن ژیانێ بهێز بکەن، هەیا لەش وان ژ میکرۆب و نەخۆشیێن جودا پاراستی بن.
توشبوویێن نەخۆشیا شەکرێ پێدڤیە گرنگیەکا زێدەتر ب ساخلەمیا خوە بدەن و بشێن ب هشیاری وان خوارنان هەلبژێرن کو دخۆن، هەیا کو ساخلەمیا وان تێکنەچیت و ئاستێ شەکرێ دخوینا وان دا هەڤسەنگ بیت.
بێی کو هەست پێ بکەی ژ نشکەکێ ڤە ژ هندەک تشتان بێزار دبی و چیدی ئەو تشتێن کو ژ لایێ گەلەک کەسان ڤە گرنگە، بۆ تە چ گرنگیەک نامینی، ئەو ژی یەکە ژ وان نیشانەیان کو دەردئێخن بەرەڤ پیریێ دچی.
درەنگ نڤستن و کێمخەوی کۆمەکا زەرەران بۆ ساخلەمیێ پەیدا دکەن و ئەگەر هەیە باندۆریا دۆمدرێژ لسەر لەشی دروست بکەت.
کۆمەکا تەفشێن مەزنێن بەرا ل چیایەکێ سعودیێ کەفتن و ل وی دەمی تڕۆمبێلەکا ڕاوەستیای لسەر جادەیەکا بن چیای هەبوویە و بەر بسەردا هاتنە.
نۆژدار ب بەردەوامی شیرەتا وێ یەکێ ل خەلکی دکەن کو سیستەمێ بەڕەڤانیا لەشێ خۆ ب ڕێیا خوارن و شێوازێن ژیانێ بهێز بکەن، ژبۆ کو لەشێ وان یێ پاراستی بیت ژ ڤایرۆس و میکرۆب نەخۆشیێن جودا.
د پەیوەندیا سۆزداریێ دا دڤێت ھەردوو ئالی بزاڤان بکەن ژ بو کو بەردەوامیێ ب پەیوەندیا خۆ بدەن، دەما کو یەک کێم خەم دبیت ناڤبەرا وان تێک دیچیت و ئەگەر ھەیە ژھەڤ جوودابن.
ڤیتامین سی رولەکێ سەرەکی دبیت بۆ سیستەمێ بەرگریا لەشی و رێگری کرن ژ چوونە ژوورا بەکتریا و ڤایرۆسان بۆ ناڤ لەشی، دگەل وێ یەکێ ژى لەشی ب جوانی دهێلیت.
ئارام تیگران ھونەرمەندەکی ئەرمەنی یە کو ب کوردی و ئەرمەنی ستران گوتینە، د سالا ١٩٣٤ دا ل باژارێ قامشلۆ (بنخەتێ) ھاتیە دونیایێ، د رۆژا ٨ێ تەباخا ٢٠٠٩ دا ل ئاسینایێ پایتەختا یۆنانێ وەغەرا داویێ کر.
ئەو رەفتارێن د ژیانا روژانەدا دکەین د دەما برسیبوون یان تێریێ دا باندوریەکا زێدە لسەر ساخلەمیا لەشێ مە هەیە.
خۆارنا دانێ سپێدێ ئێکە ژ دانێن گرنگ یێن خۆارنێ کو لەش یێ پێدڤیە بۆ دووبارە چالاکبوون و وەرگرتنا هێزا پێدڤى، ژ وان خۆارنێن لەش د سپێدەهیاندا مفاى ژێ وەردگریت، هێک و زەبەش و جەند جورێن دى.
بەشەکا زۆرا ژنان د دەما زڤرۆکا هەیڤانە دا توشی ئازارێ دبن، ئەڤ یەکە ژی وەسا دکەت کو وان چەند رۆژان ب گرانی ببوورینن و ڕەوشا ساخلەمیا وان تێکبچیت.
هندەک جاران زەلام د ژیەکێ دیارکری دا توشی ئاریشەیێن لاوازبوون و نەمانا حەزا سێکسی دبن، لێ چێدبیت ب سەدەما بکارئینانا هندەک دەرمانێن جوودا بەری ب تەمەن بکەڤن توشی ڤان ئاریشەیا ببن.
زۆر کەس وەسا دزانن کو خوارنا ماسی و ماستی یان شیری پێکڤە دێ توشی ئاریشەیێن ساخلەمێ کەت و دێ بیتە ئەگەرێ ژەھر بوونێ، ھەروەسا ڕێژەیاکا زۆر ژ خەلکی وەسا تێگەھشتنە خوارنا وان پێکڤە دبیتە ئەگەرێ درۆستبوونا
د سپێدەهیان دە بەرێ خوارنا نانێ سپێدێ ب گەدەیێ بەتال ڤەخوارنا ئاڤێ سەدەمە ژبۆ شێدارکرنا لەشی و باشکرنا کریارا هەرسێ و نەمانا غازاتێن زکی.
دەرکەفتا کونێن مەزن د سەر و چاڤان دا وەسا دکەن شێوە و جوانیا پیستی تێکبچیت، ژبەر هندێ دڤێت بزانی سەدەم چنە و دێ چەوا کارین چارەسەر بکەین.
ڤەکۆلەران روونکریە کو هنار ئێک ژ فێقیێن گەلەک ب مفایە بۆ لەشێ مروڤی.
پشتی وەرزشکرنێ لەشێ مرۆڤی هەست ب ماندیبوونێ دکەت، ئەو ژی ب سەدەما بکارئینانا وزەیا لەشی ب ئاوایەکێ زێدە، چەند جۆرێن خارنێ جهێ وزەیێ ژ ناڤچوونا لەشی ڤەدگرن و چالاکیێن زێدەتر بۆ لەشی ڤەدگەرینن.
ھەروەکی دھێتە زانین گەرمیا تیشکا رۆژێ زەرەر بۆ ساخلەمیا پرچێ ھەیە ، دبیتە سەدەما لاوازبوونا میان ، دشێن ب بکارئینانا ماسک یان کلاڤی پرچێ ژ تیشکا رۆژێ پارێزن.
سپێدەھیان پشتی ژ خەو رابوونێ کۆمەکا رەفتاران وەکی خۆشووشتن ب ئاڤا گەرم و خرابیا دەمێن نڤستنێ زرارێ ب ساخلەمی و دەروونی دگەھینن.
ڤەکۆلینەکا نوو ئاشکرا کریە، ڤەخوارنا ٢٠٠ میلیلیتر یا شەربەتا باجان سۆرکا ئەگەر هەیە ڕۆژانە گڤاشتنا خوینێ و ڕێژەیا کۆلسترۆل یا زرار بەخش بۆ کەسێن نەخۆشیا دلی هەنە کێم بکەت.
زانایێن زانینگەها گۆیڵف ل کەنەدا ئاشکراکرنە ڤەخوارنا شیری د سپێدەهیان دا مفایێن زۆر بۆ لەشی هەنە.
دگەل بلندبوونا پلەیێن گەرمێ ئامیرێن فینک کۆنێ ژئالیێ هندەک کەسان ڤە دهێنە بکارئینان، کو ئارامیێ پێ ددەن، لێ ژ ئالیێ ساخلەمیێ ڤە نڤستنا لبەر پانکی زیان هەنە.
زوور کەس بەری شەڤێ بەری نڤستنێ خوارنێن گران دخون یان د جهێن نڤستنێ دا کار دکەن، ڤێ یەکێ ژی زیانێن ساخلەمیێ هەنە، و ئەگەرە بۆ نەهێلانا خەوێ و مان هەیا درەنگی شەڤ.
خەموکی یەک ژ بەربەلاڤترین نەخوشیێن دەرونی یە ل جیهانێ، کو خەلکی هشیاریەکا کێم دەربارەی وێ نەخوشیێ هەیە، پسپورێن دەرونی یێن زانکۆیا بۆستن یا ئەمریکی دیار کریە کو ئەوێن یوگا و رێکخستنا یۆگایێ دکەن د دەم
سی ژبەر نەخۆشیێن ڤایرۆسی و بەکتریا زێدەتر ژ هەر ئەندامەکێ لەشی ڕوبروویێ نەخۆشیان دبن، دکاری ب خوارنێ سی بهێنە بهێزکرن و ژ پەنجەشێرێ و نەخۆشیێن دی بهێتە پاراستن.
دبیت ھند کەس وەھا ھزرکەن ، چێدبیت دەرگەھێ بالەفرێ ل ئەسمانی بھێتە ڤەکرن، لێ د راستی دا ئەڤ کار زەحمەتە و چەند سەدەم ھەنە کو زانستێ فیزیایی دەستنیشان کریە.
ھەژمارا فەرمی یا دامەزراوەیا باژارێ سعودیێ د تویتەرێ دا وێنەکێ بیرا زەم زەم بەلاڤکریە کو بۆ سالا ۱۹٥٦ ڤەدگەریت.
هەبوونا کۆمەکا ئاریشەیێن ساخلەمی و دەروونی سەدەمن بۆ گیرۆبوونا حەملێ(دووگیانیێ) کو گەلەک جاران ژنان د ئێخیتە ڕەوشەکا دەروونی و ترس ژ نەزۆکیێ یان دووگیان نەبوونا وان.
خوارنیێن سرۆشتی رۆلەکێ باش دبینن ژ باشترکرنا ساخلەمیا پیستی و جوانترکرنێ دا، وەک گێلاس و گیز و ناڤکا قوندکێ زەر.
تۆرێن جڤاکی ڤیدیۆیا کەسەکی بەلاڤکریە کو ناڤی محەمەد سالم شەهرییە و بانگەشەیا وێیەکێ دکەت کو محەمەدێ یێ چاڤەڕێکریە و هاتیە موسلمانان ڕزگار بکەت.
پرانیا خەلکی وەسا فێربوونە کو کەرەستێن پێدڤی یێن دەما خۆ شووشتنێ د سەرشۆکێ دا دانێن وەک فرچێن ددانان و لیفک و خاولی و تشتێن دی یێن پێدڤی ، دەمەکێ دا ئەڤ کارە شاشە و ئەگەر مەترسیێ لسەر ساخلەمیێ دروست ب
کێمیا ئاسنی یەکە ژ ئاریشەیێن زێدە یێن ساخلەمیێ ب تایبەت د ناڤ ژنان دا، ژبەر کو د زڤرۆکا مەهانە دا رێژەیەکا زۆر یا خوینێ ژ دەست ددەن.
دمیتی دیمینتیڤ نوژدار د بیاڤێ نەخۆشێن چاڤی ئاماژەب وێیەکێ کریە، ماندیبوونا بەردەوام باندۆری لسەر هەموو لەشی دبیت و زەرەرێ ب ئاستێ بینینا چاڤی دگەهینیت و سەدەمە بۆ زەعیفبوونا چاڤان.
وەلاتیەکێ ئیتالی ب ناڤێ جوزیبی باترنۆ د ژیێ ٩٦ سالیێ دا ژ زانینگەها بالیرمۆ یا ئیتاڵی، بوو ب تەمەنترین قوتابی د دیرۆکا وی وەلاتی دا کو شیا زانینگەهـ تەمام بکەت.
د دەما تەژیکرنا سوتەمەنیێ دا ل بالەفڕخانەیا شێرێمەیتێڤۆی یا نزیک ژ پایتەختا ڕوسیا، بارهەلگرەک خۆ ل پێشیا بالەفڕەکێ دا و زەرەر ب هەردووکان کەفتن.
پرانیا مرۆڤان گەلەک جاران پەنایێ بۆ دەرمانێن ئازارشکێن دبەن، وەک چارەسەرەک بۆ کێمکرنا ئازارا لەشێ خۆ، ڵێ نزانن تا چەند زەرە و مەترسی بۆ ساخلەمیا وان دبیت.
کرنا کۆمەکا کریار و شاشیێن رۆژانە وەسا ل مرۆڤی دکەت هەست ب دلخۆشیێ نەکەت و بەردەوام د بێتاقەیێ دا بژیت. بۆ دوبارە هەستکرن ب دلخۆشی و دوور کەفتن ل بێتاقەتیێ و خەموکیێ دکاری کۆمەکا کریاران بهێلی.
د ڕۆژێن جەژنێ دا گرنگە خوارنا ساخلەم بخوی و پشتا خۆ ب سیستەمەکێ خوارنێ یێ گونجایی گرێدەی، ژبۆ کو دووربن ژ ئاریشەیێن تێکچوونا مەعیدەی و کریارا ھەرسێ.
نوژداران ئاماژە ب کۆمەکا نیشانەیان کریە کو ئاماژەن بۆ بلندبوونا رێژا شەکرێ دخوینێ دا، لێ گەلەک کەس گرنگیێ ب ڤان نیشانەیان نادەن و پشتگوێ دهاڤێژن.
درۆستبوونا ئازارا مەعیدێ(گەدە) گەلەک جاران ژبەر زۆر خۆریێ یان ژبەر نەساخلەمیا مەعیدێ دبیت، دشیێ ب خوارنا فلفلا تیژ یان وەرزشکرنێ و گەرمکرنا جهێ مەعیدێ خۆ ژ ئازا مەعیدێ ڕزگاربکەی.
بدیتنا هندەک کەسان بکارئینانا سەدەمێن ڕێگریکرن ژ دووگیانیێ تنێ باندۆری لسەر هۆڕمۆنان هەیە و ڕێگریێ ژ دووگیانیێ دکەت، لێ هایدار نینن کو زەرەر بۆ ئەندامێن دییێن لەشی دبیت.
دەما بەحسا هەڤژینیێ دهێتەکرن پێدڤیە هەردوو ئالی د بەرهەڤبن بۆ هەڤپشک کرنا ژیان و هەمی بابەتێن تایبەت، لێ خۆ دوورخستن ژ هندەک بابەتان و بەحسنەکرنا وان دیار دکەت کو کەسەک ژ وان یێ بەرهەڤ نینە هەڤژینیێ ب
ئەنجامێن ڤەکولینەکا بەریتانی کۆ لسەر "ڤەکولینەکا شێرپەنجێ ل ویلایەتێن ھەڤگرتی یێن ئەمریکا ھاتیە ئەنجامدان" و ئەنجامێن وان د گوڤارەکا بەریتانی یا تایبەت ب شێرپەنجێ ڤە بەڵاڤکریە و ئاماژە ب چەند نیشانەکا
رێڤەبەریا گشتی یا سەقاناسی و عەردھەژا ھەرێما کوردستانێ پێشبینیێن سەقای بەلاڤکرن و ڕاگەھاند، ئەڤرۆ و سوبەهی ئەسمان دێ ساهی و نیڤ عەور بیت.
نوژدارێن تایبەت ب زارۆكان ل ئەلمانیا ئەشكەرادكەن، كو نەخۆشیا شەكرێ تنێ مەزنان ناڤەگریت، بەلكی توشی زارۆكان ژی دبت و گەلەك جاران ژی ویراسیە، هندەك كەس ژی هەر دزكماك توش دبن.
ھاتن و چوونا ب پێیان ب یەک ژ وەرزشێن بساناھی دھێتە ھژمارتن، رۆلەکێ سەرەکی ژ پاراستنا ساخلەمیا مێشک و لەش، ژبلی کو رێگریێ ژ توشبوون ب نەخوشیێن جوودا دکەن، ھێزا لەشی زێدە دکەت و میزاجی باش دکەت.
ڤەخوارنا ئاڤا گەرم ب مەعیدەیێ ڤالا و ل سپێدەهیان مفایێن زۆر هەنە، لێ ئەگەر چەند پارچێن لیمۆیێ بکەیە ناڤ دا لەشی ژ گەلەک ئاریشەیان ڕزگار دکەت.
د زەلامان و ژنان ژی دا پەنجەشێرا سیھان یەک ژ کۆژەکترین پەنجەشێرە د جیھانێ دا ، ھەیا نھا چەندین سەدەمێن وێ نەخۆشیێ ھاتنە دەستنیشانکرن ژ وان ژی جگارەکێشان ، ھەلمژینا دوویکێلا کەسێ جگارکێش.
بەشەکێ زۆر ژ زەلاما ئاریشە د دەما سێکسکرنێ دا هەنە، ئەڤە ژی وەسا دکەت پەیوەندیا هەڤژینیا وان بەر ب تێکچوون ژناڤچوونێ ببەت.
کێمبوونا شیانێن بھیستنێ ژ وان ئاریشێن ساخلەمیێ نە کو باندۆر لسەر شێوێ ژیانکرنێ ھەیە.
بڕیارا هەڤژینیێ بڕیارەکا ساناهی نینە، ژبەر کو پەیوەندی ب ژیان و داهاتیێ وان دوو کەسان ڤە هەیە، ژبەر ڤێ یەکێ ژی پێدڤیە هەردوو بۆ هەڤ بگونجن.
هێک ب پێکهاتەکێ گرنگ دهێتەدانان و خوارنەکا بمفایە بۆ ساخلەمیێ، گرنگە د سیستەمێ خوارنێ دا هەبیت و ب ئاوایەکێ رۆژانە بهێتە خوارن ژبەر کو مفایێ وێ زێدەترە.
هندەک جاران دەما ژ خەو رادبی هەست ب وەستیانەکا زێدە دکەی و وەها دزانی کو تێر نەنڤستی و لەشێ تە پێدڤی خەوەکا زێدەترە.
هندەک خوارنان ئەر د دەمێن جوودا بخۆی ساخلەمە و لەسێ تە دێ مفایی ژێ پێکهاتێن د ناڤ دا بینیت، لێ خوارنا وان ل سپێدەهیان ب مەعیدێ ڤالا زیانێ ب مەعیدەیی دگەهینیت و زیانێ ن مەعیدە و ساخلەمیا ریڤیکان دگەهین
فرەنگی یا زەنگینە ب چەندی ڤیتامینان و مادەیێن گرنگ کو مفایەکێ زێدە ب لەشی دگەهینیت، دلی ژ نەخوشیان دپارێزیت و دوهنێ خوینێ رێکدئێخیت.
هندەک کەس ب هەبوونا بێهنا نەخوشا دەڤی د نالن، ژبەر کو ددانێن وان پیسبووینە یان ژی کوڕ و توشی ئینتهابا بووینە، گرنگی نەدان ب پاقژیا ددانان و سیستەمێ خوارنێ کو پرۆتین د کێمبن و وەدکەت بێهنا دەڤی نەخوش ب
بکارئینانا پیڤازێ چەندین مفایێن ساخلەمیێ یێن گرنگ هەنە و چارەسەریا چەندین نەخۆشیان دکەت، هەروەسا بۆ پیستی ژی مفایەکێ گەلەک زۆر هەیە بۆ نەهێلا زپکا.
ژبلی مفایێ زۆرێ ساخلەمیێ، لیمۆ بۆ کۆمەکا مەرەمێن جۆدا دهێتە بکارئینان و مفا لێ دهێتە دیتن، وەک سپیکرنا جلکان و ژێڤەکرنا خالێن ڕەشێن سەروچاڤان.
سەدەما زوو توشبوون ب نەخۆشیێن ڤایرۆسی و زوو سارێژنەبوونا برینان ژبەر کێمبوونا ڤیتامین (دی)یە د لەشی دا.
نۆژدارەکا بیاڤێ نەخۆشیێن دلی بەحسا وان نیشانێن دەستپێکی کریە کو ئاماژەیێ ب لاوازیا ماسولکەیێن دلی دکەن.
مەلەڤانیکرن ئێکە ژ گرنگترین چاڵاکیێن مفا بۆ ساخلەمیا لەشی و دەرەونی و پێدڤیە ب بچیکاتی زارۆک بھێنە فێرکرن.
زێدەبوونا گڤاشتنان لسەر چاڤان و باندۆریێن دەرەکی و گەلەک تەرکیزی و ب هووری سەحکرن و بکارئینانا عەدەسێ، باندۆری لسەر ئاستێ شیانێن دیتنێ دبیت.
خوارن ژێدەرێ دابینکرنا هێزێیە، پسپۆرێن وى بیاڤى دبێژن، هندەک جورێن خوارنێ ئەگەر خاڤى بهێنە خارن مفایێ وان زێدەترە و ماددێن خوارنێ ژ دەست نادەن، لێ نابیت هندەک جوران چ جاران ب خاڤى بخون و ب وى ئاواى زی
ب کارئینانا سیرێ و تێکەلکرنا وێ دگەل چەند پیکھاتێن دی مفایەکێ گرنگ بۆ پرچی ھەیە، چونکە سیر یا دەولەمەندە ب زینک و کالیسۆم و گۆگردی کو دبنە ئەگەرێ گەشەیا پرچی و ڕێگریێ دکەن ژ پرچ وەریانێ
لگۆر نووترین ڤەکۆلینا زانستى یا زانینگەها دیکین ل ئوستڕاڵیا دەرێخستیە کو زێدەبوونا ڤیتامین C د لەشى دا رێژا شەکر کێم دکەت.
زارۆکان شیان هەنە ب چەندین شێوان ئەزمانێ خۆ بکاربینن، چێدبیت یەک ژ وان ئینانا دەرا ئەزمانی بیت، ب گشتی ئینانا دەرا ئەزمانی کارەکێ ئاسایی یە بۆ زارۆکان بێ زیانە.
ڤەکۆلینەک کو ڤان دوماهیان ل ویلایەتێن هەڤگرتیێن ئەمریکا هاتیە ئەنجامدان ئاماژە ب وێیەکێ کریە، دوو دەمژمێرا بەری نڤستنێ ئەگەر خۆ بشۆی دێ هەڤکاریاتە کەت گەلەک باشتر بنڤی.
ڤەخواندن یەکە ژ باشترین کریاران بۆ بهێزکرنا کارێ مەژی و شیانێن وێ، دگەل ڤێ یەکێ ژی دا چالاکیا هزر و مەژیێ زێدەتر دکەت و چەندین مفایێن دیێن گرنک هەنە.
هندەك ژ خوارنان هاریکاریا لەشی دکەن کو بکاری خۆ ژ دوهناتیێن لەشی و بتایبەتى یێن زکی رزگار بکەی، ژبەر وی یەکێ گرنگە ئەڤ خوارنە د سیستەمێ رۆژانە دا هەبن.
زمان یەکە ژ گرنگترین ئەندامێن لەشێ مرۆڤی کو ڕۆژانە بێ ڕاوەستیان و ب بەردەوامی د دەما ئاخفتن و نانخوارنێ دا دهێتە بکارئینان، لێ کۆمەکا ڕاستیان لسەر زمانی هەیە کو چێدبیت گەلەک کەس نزانن.
هەبوونا سیستەمەکێ خۆراکیێ ساخلەم و هەڤسەنگ هەڤکارە بۆ نەماما ئاریشەیێن کێمبوونا ڤیتامینان د لەشی دا، کو دگەل کێمبوونا ڤیتامینان کۆمەکا نیشانەیان د لەشی دا دەردکەڤن.
ڤەکۆلینەکا نوو ئاشکراکریە ئەو ژنێن سپێدەھیان زوو رادبن ئەگەرا تووشبوون ب خەمۆکیێ کێم دبیت.
چێدبیت زەلام توشی چەندین ئاریشەیێن سێکسی ببن، یەک ژ وان ژی زێدەبوونا حەزا سێکسیە، ب ئاوایەکێ کو ژیانا رۆژانەیا وی کەسی تیکبدەت.
د دەما ھەستکرن ب ئێشانا دەمار و مل و کوخینا بەردەوام و بێھێزیا لەشی ھەبوونا ئاریشێیە د ساخلەمیا سیھان دا، د ڤێ رەوشێ دا ژی دڤێت سەردانا نۆژدارێ پسپۆر بھێتە کرن.
لەشێ مرۆڤی بەردەوام د کارکرنێ دایە بۆ بجهگەهاندنا ئەرکێن خۆ هەتا د دەما نڤستن و بێهنڤەدانێ دا ژی، لێ تۆ دزانی د هەر ٣٠ چرکەیان دا چ د لەشی دا ڕووددەت؟
دروستبوونا ھەستێ ئەڤینداربوونێ د ناڤبەرا دوو رەگەزێن جوودا دا ھەستێ پشتراستیێ زێدە دکەت و دلگرانیێ کێم دکەت، لێ چێدبیت دەربارەی ڤی ھەستی زانیاریێن جوودا و نەبھیستی ھەبن کو تە بڤێت بزانی.
وەریانا پڕچێ یەکە ژ وان ئاریشەیان کو توشی پڕانیا ژن و زەلامان دبیت، بۆ ڤێ ژی کۆمەکا سەدەمێن جودا هەنە و چارەسەر ژی لگۆری سەدەما دهێتە گۆهەڕتن.
گەلەک جاران زارۆک پشتی چەند رۆژان ژ دایکبوونێ توشی زەرکێ دبن، ئەڤ ڕەوشە ژی دەستپیکێ ب گۆھڕینا ڕەنگێ سپیلکا چاڤی بۆ زەری دھێتە گۆھڕین. رۆ پەلا "boldsky" چەند زانیاریەک دەربارەی توشبوونا زارۆکان ب زە
کومەکا نیشانان دیار دکەن کو دوو کەسان ھەستێن تایبەت بۆ ھەڤدوو ھەنە و ئەڤیندارێن ھەڤدوونە بێ کو بۆ ھەڤدوو دیار بکەن.
ڕووپەلا سپوتینکا ڕوسی هەلبژاردەیەک ژ جوانترین وێنەیێن جیهانێ یێن ڤێ حەفتیێ بەلاڤکرن.
هەموو دزانن کو نابیت شە و فرچەیێ ددانا دگەل خەلکێ دی دا هەڤبەش بکەی، لێ هندەک کەلوپەلێن دی هەنە ڕۆژانە ددەیە کەسێن دی، بێ کو ژ مەترسیا ڤان کارا یێ ئاگەهدار بی.
بێژەرەکا ئۆکڕانی بناڤێ ماریچکا بادالکۆ، تووشی ڕوویدانەکا شەرمەزارکەر بوو د دەما پێشکێشکرنا نووچەیان دا ل کەنالا "1+1" یا ئۆکڕانی ددانێ وێ یێ پێش کەت
د دەما هەستکرن ب ئازارا ماسولکان و کۆخکا بەردەوام و بێهێزیا لەشی، نیشانێن هەبوونا ئاریشەیانە د سییان دا، دڤی حالەتی ژی دا پێدڤیە ب زووترین دەم سەرەدانا نوژداری بهێتەکرن.
ئاڤ یەکە ژ پێدڤیێن هەرە گرنگ و دەستپێکێن ژیانا ڕۆژانەیا مرۆڤی و پێدڤیە هەموو کەسەک ژی ڕۆژانە هەری کێم هەشت گلاسێن ئاڤێ ڤەخۆت، دەمێ ڤەخوارنا وێ ژی باندۆری لسەر زێدەبوونا مفایێن وێ دبیت.
ترۆمبێلا بێ بال، ئانکۆ دفڕیت تنێ هزرەکا زانستی بوویە و د فلیماندا خەلکی تەماشاکریە، لێ وەسا دیارە کۆمپانیێن ئیسڕائیلی ئەو هزر کریە ڕاستی، زانیاریێن زێدەتر دڤێ ڤیدیۆی دا ببینە.
دەما بەحسا هەڤژینیێ دهێتەکرن پێدڤیە هەردوو ئالی د بەرهەڤبن بۆ هەڤپشک کرنا ژیان و هەمی بابەتێن تایبەت، لێ خۆ دوورخستن ژ هندەک بابەتان و بەحسنەکرنا وان دیاردکەت کو کەسەک ژ وان یێ بەرهەڤ نینە هەڤژینیێ بک
گەلەک جاران زارۆک پشتی چەند رۆژان ژ دایکبوونێ توشی زەرکێ دبن، ئەڤ ڕەوشە ژی دەستپیکێ ب گۆهڕینا ڕەنگێ سپیلکا چاڤی بۆ زەری دهێتە گۆهڕین.
ئاژانسێن نووچەیێن روسیا ڤیدیۆیەک بەلاڤکر کو تێدا، د دەما باهۆزەکێ دا بریسی ل ستینا ئەستانکینۆیا تەلەفزۆینا باژاڕێ مۆسکۆیا پایتەختا روسیا ددەت.
هندەک جاران تۆ کامیرا خۆ بکاردئینی ژبۆ کو وێنەیەکێ ئاسایی پێ بگری، لێ دەما تەماشە دکەی تە کارەکێ سیحری کریە، وێنەکێ مەندەهۆشکەر دەرچوویە.
چێدبیت گوتنا هندەک تشتان دەربارەی ژیانا تەیا تایبەت ب زەرەر بسەر تەدا بشکێت و ئاریشەیا تە زێدەتر بکەت، هەر ژبەر ڤێ یەکێ نابیت هندەک تشتێن کو د ژیانا تەدا هەنە یان کو ڕووددەن کەسەک بزانیت یان دەرڤەیی ئ
حکومەتا بەریتانیا بڕیاردا، هەموو چالاکیێن کۆمپانیا هەواویێ بۆ جیبجیکرنا ئینتەرنێتا نەوەیێ پێنجێ "5G" د وەلاتێ خۆ دا ڕابگریت، دبێژیتن ژی، " ئەو بڕیار دێ ژ دەستپێکا سالا داهاتی کار پێهێتەکرن".
مادێ ئاسنی یەکە ژ مادەیێن کانزایی کو لەشی پێدڤەیەکا زۆر پێ ھەیە بۆ پاراستنا رێژەیی ھۆڕمۆنا دەرەقی و گەھشتنا ئۆکسجینێ پێدڤی بۆ خوینێ و پاراستنا پیستی ل نیشانەیێن پیریێ.
ھرمیک ئێک ژ وان فێقیێن تامخۆش و ب مفایە بۆ ساخلەمیا لەشێ مرۆڤی، چونکی رێژەکا باش یا مادێن خوارنێ ڤیتامین دناڤ ھرمیکێ دا ھەنە،مرۆڤی ژ چەندین نەساخیێن مەترسیدار د پارێزیت.
باوەری هەبوون ناڤ و نیشانێ پەیوەندیەکا سەرکەفتیە و ئاماژەیە بۆ هەبوونا پەیوەندیەکا دۆمدرێژ، لێ ئەگەر یەک خیانەتێ بکەت ئەو پەیوەندی نامینیت و ئەگەرا ژێک جوودابوونا وان دوو کەسان زێدەتر دبیت
گەلەک کەس هەنە هزرا خۆ د ساخلەمیا زراڤیێ ناکەن و گرنگیێ ب وان خوارنان نادەن کو ساخلەمیا وێ بەشا لەشی باشتر دکەت یان ژی خرابتر دکەت.
د ڤیدیۆیەکێ دا کو بلەز د تۆڕێن جڤاکی دا بەلاڤبوویە، تێدا دەردکەڤیت مارەکێ مەزنێ ئاناکۆندا ل ولاتێ بەرازیل هێرشی سەر تڕۆمبێلەکێ دکەت.
پۆلیسێن ژاپۆنێ دایکەک دەستەسەرکریە کو چەند ڕۆژان ب برسی زارۆکێ خۆ د مال دا هێلایە و ئەو ژی چوویە ژڤانی دگەل خۆشتڤیێ خۆ دا.
میدیایێن ئەمریکا ڤیدیۆیا ڕزگارکرنا زارۆکەکی ژ ئالیێ وەرزشڤانەکێ بەرێ یێ وی ولاتی ڤە د بوویەرەکا ئاگرکەفتنێ دا ل باژاڕی فینێکسێ ویلایەتا ئەریزۆنا بەلاڤکر، کو بوویە سەدەما ژیان ژ دەستدانا دایکا وی یا ٣٠
بەشەک ژ وان خورانێن کو ڕۆ١انە خەلک دخۆن ھەرب خۆ بھێنا وان نەخۆشە و دبنە سەدەمێ نەخۆشکرنا بێھنا ناڤ دەڤی ژی، ب تایبەت پیڤاز و سیر.
دگەل بلندبوونا پلەیێن گەرمێ ئاریشێن ساخلەمیێ زێدەدبن ، لێ بەلکی تە نەزانیبیت گەرمایێ مفایێن خۆ ھەنە.
ئەلبووما جوانترین وێنەیێن حەفتیێ هاتە بەلاڤکرن و کو تێدا گرنگترین بوویەرێن حەفت رۆژێن دەربازبووی تێدانە.
سەرئێشانا رۆژانە و ئاریشەیێن جوودایێن ساخلەمیێ هندەک جاران چارەسەریا ساناهی هەیە، لێ بێ ئاگەهی، دێ ل ڤێرێ دا یەک ژ گرنگترین و ساناهیترین ڕێیێن چارەسەریا ئازارێ و دوودلیێ بۆ هەوە بەحس کەین.
دروستبوونا هەستێ ئەڤداربوونێ د ناڤبەرا دوو رەگەزێن جوودا دا هەستێ پشتراستیێ زێدە دکەت و دلگرانیێ کێم دکەت، لێ چیدبیت دەربارەی ڤی هەستی زانیاریێن جوودا و نەبهیستی هەبن کو تە بڤێت بزانی.
بۆ پاراستنا ساخلەمیا ھناڤان گرنگە رۆژانە چەند پێنگاڤان بکەین و لدیف سیستەمێ دیارکری و ھایداری ئاوایێ خوارنێ بن.
عادل عەبدولرەحمان ئەکتەرێ سەرەکیێ فلمێ "بارێ گران" خەلاتەکێ دی یێ ناڤدەولەتی وەکو باشترین ئەکتەر ب دەستڤە ئینا.
چەند راپۆرتەكێن نووچەی بەحسا وێیەكێ دكەن، كۆمپانیا فەیسبووك ب ژڤانە گۆهرانكاریێن ریشەی ئەنجام بدەت و هەردوو ئەپێن مێسنجەر و واتسئاپێ بكەتە یەك د یەكێ د یەكێ دا بكاری یا دی ژی بكاربینی، واتە دكاری تنێ
خاڤبوونا ماسولکەیێن لەشی و هەستکرن ب ئازارێ د گەهان دا و بێهێزی ژ نیشانێن دیارێن کێمیا مەگنسیۆمێنە د لەشی دا.
هەموو کەس دزانن سیرێ چەندین مفایێن گرنگ بۆ ساخلەمیێ هەنە، نۆژدار ژی بەردەوامن ڕێنامیا خەلکی دکەن خو بخۆن، لێ ژبەر بێهنا بهێزا وێ گەلەک کەس خۆ ژێ دوور دکەن و ناخۆن.
فرەنگی یا زەنگینە ب چەندی ڤیتامینان و مادەیێن گرنگ کو مفایەکێ زێدە ب لەشی دگەھینیت، دلی ژ نەخوشیان دپارێزیت و دوھنێ خوینێ رێکدئێخیت.
چێدبیت بەرێ گولچیسکێ چ نیشانەکێ زەلال نەبیت، لێ دشێین ب رێکا چەند نیشانان بنیاسین دا کو ب زوویترین دەم چارەسەریێ بۆ بکەین.
باوەسیر پێکدھێت ژ وەرمینا بوریێن خوینێ د کۆمێ دا ، دگەل زێدەبوونا ڤی حالەتی مروڤ تووشی نەرەحتی و ئێشانێ دبیت و زێدە جاران بۆ چارەسەریێ پەنا بۆ نەشتەگەریێ دھێتە برن.
بەرپرسەكێ حكومەتا ئیسپانیا وازهێنان ژ پۆستا خۆ پێشكێشی ئالیێن پەیوەندیدار كر، ژبەر جڤینەكا فەرمی كارێ خوە دا مژولی خۆ شوشتنێ بوویە د سەرشۆكێ دا دەركەفتیە.
ب کارئینانا سیرێ و تێکەلکرنا وێ دگەل چەند پیکھاتێن دی مفایەکێ گرنگ بۆ پرچی ھەیە، چونکە سیر یا دەولەمەندە ب زینک و کالیسۆم و گۆگردی کو دبنە ئەگەرێ گەشەیا پرچی و ڕێگریێ دکەن ژ پرچ وەریانێ.
زێدەباری کو ھێک یەکە ژ خوارنێن ھەرە ب مفا لێ شەھرزایان رێنمایان ددەن کو ھەموو رۆژەکێ نەھێنە خوارن، ژبەر کو ئەگەر ھەیە زەرەڕێ ب ساخلەمیێ بگەھینیت.
بهێنا نەخوشا پێیان یەکە ژ ئاریشەیێن بێزارکەر کو دبیتە ئەگەرێ شەرمەزاریێ بۆ کەسان، دێ چاوا کاری ڕووبڕوو بی و وێ بێهنێ نەهێلی؟.
گەلەک کەسان ئاریشەیا چەوریا زکی هەیە و ئەو ژی بوویە سەدەمێ ئازارا پشتێ و ژ دەسدانا بالانسا لەشی، چێدبیت ب دویرکەفتن ژ خوارنا خێی چارەسەریا ڤێ ئاریشە یا ساخلەمیێ بهێتەکرن.
لاوازیا سیستەمێ بەڕەڤانیا لەشی باندوری لسەر هەمی لەشی هەیە، ژبلی وێ یەکێ کو ئەگەرێ توشبوون ب نەخوشیان زێدە دکەت، د هەمان دەم دا لەشی ب گشتى لاواز دکەت.
ئەگەر تە د ئامێرێ کەسەکی دی دا ھەژمارا خۆ ڤەکربیت و پشت ڕاستنەبیت ژ داخستنا وێ، ھیچ پێدڤی ب دوودلیێ ناکەت، فەیسبوکێ رێیەک ھەیە کو ڕێیێ ددەت بزانیت چ ئامێریک ود چ دەمەکی دا فەیسبوکاتە بکارئینایە.
ڤەکۆلینەکا نوو ئاشکراکریە، خوارنا دوو سێڤان د رۆژەکێ دا مفایەکێ زێدە بۆ ساخلەمیا دلی ھەیە.
گیرۆبوونا دووگیانیا ژنان چێدبیت بۆ كۆمەكا سەدەمێن جوودا ڤە گەڕیێت، بۆ ڕێگریكرن ژی بۆ ڤان حالەتان باشترە ژن ڕێنمایان ژ نوژداران وەربگرن.
د دەما گەشتکرنێ دا ب بالافرێ پێدڤیە ئاگەهداری خۆ و کریارێن خۆ بی، ژبەرکو پتریا بالفرخانێن ولاتان پرۆتۆکۆلا تایبەت ب خۆ ڤە هەیە، د دەما بنپێکرنان دا ئەگەرێ دەرخستن ژ بالافرێ هەیە و رێکێ نەدەن گەشتێ بکە
د بەرنامەیەکێ ڕاستەوخۆیێ کەنالێ بی بی سیێ بەریتانی دا، نۆژدارەک ب ناڤێ کلیر وینهام مێهڤانا بەرنامەیە و د دەما گۆتۆبێژان دا دەربارەی قەدەغەیا هاتن و چوونێ، زارۆکێ وێ
پەنجەرەیێن هەموو بالەفرێن گەشتیاری و بازرگانی لجهێ کو چارگۆشە و ڕێک بن، شێوەیێ هێکێ و بازنەینە، ڤی شێوازی ژی سەدەمەکا ئەندازیاریا گرنگ ل پشتە.
وەتسئەپێ ڕاکەهاند، کو چەند تایبەتمەندیێن نوو بەرهەڤکرینە و د وەشانا داهاتیا ئەپێدا دێ بەردەست بن.
میدیایێن میسرێ بەلاڤکر، د دەما بزاڤکرن بۆ هەرفاندنا ئاڤاهیەکێ پێنج قاتی دا، ئاڤاهی دهەرفیت و بسەر حەفارەکێ دا دکەڤیت، لێ شوفێرێ وێ ب سلامەتی ژێ دەردکەڤیت و ژ مرنێ ڕزگار دبیت.
ل گۆر ڤەکۆلینەکێ کو رۆپەلا "جۆرناڵ سلیپ میدیسین" بەلاڤکریە و ئاشکرا کریە، کەسێن درەنگ دنڤن توشی ئاریشە و تێکچوونێ دبن، ژ ئالیێ ساخلەمی و دەروونی ڤە.
ل باشورێ ڕۆژئاڤایێ باژاڕێ شانگشینگا چینێ تڕۆمبێلەک لسەر هێلا جادەیەکێ ب لەزاتی وەردگەڕیت و ئاگربەردبیتێ، بوویەر ژ ئالیێ کامیرەیێن چاڤدێریێ ڤە هاتیە تۆمارکرن.
هاتن و چوونا ب پێیان ب یەک ژ وەرزشێن بساناهی دهێتە هژمارتن، رۆلەکێ سەرەکی ژ پاراستنا ساخلەمیا مێشک و لەش، ژبلی کو رێگریێ ژ توشبوون ب نەخوشیێن جوودا دکەن، هێزا لەشی زێدە دکەت و میزاجی باش دکەت.
گرتەڤیدۆیا بڕێڤەچوونا ئاهەنگەکێ د ناڤ یەک ژ قەبرستانێن باژاڕێ مەهدیە یا وەلاتێ تونسێ، کارڤەدانێن دژوارێن بکارئینەرێن تۆڕێن جڤاکی لپەیخۆ ئینان و ب ئاوایەکێ بەرپرسێن وی وەلاتی ئینایە دەنگ و دێ ڤەکۆلینێ
وەریانا پرچێ ل هەمی رەگەزان پتریا خەلکی پێ ڤە دنالن و بەردەوام ل چارەسەریان دگەرن.
ڤەکولینەکا زانستی ئاشکراکریە، خاڤبوونا ماسولکێن دەڤی وەدکەن د دەما نڤستنێ دا دەڤ ب ڤەکری بمینیت، ڤێ یەکێ ژی چەند ئەگەر هەنە
گۆڤارا فۆربس لیستی ناڤێ بهێزترین ژنێن جیهانێ بۆ سالا ٢٠١٩ێ ئەشکەراکر، کو هەر پێنجان سەرکەفتنێن مەزن ووب باندۆر و بهێز د بیاڤێن خۆ دا هەبووینە.
ھاڤین ھات و ئاریشا شەوتسنا پێستی بەر ڕۆژێ دەستپێکریە ، ژبەر وێ یەکێ پێدڤی ب چارەسەریەکا باندۆر ھەیە.
خەوەکا خۆش و ئارام پشتی رۆژەکا تژی وەستیان و کار تامەکا تایبەت ھەیە، بۆ وێ یەکێ ژی رێکارێن ب مفا ھەنە:
مژمژە یەکە ژ فێقیێن ھاڤینی یە و ژبەر بلندبوونا ئاستێ پۆتاسیۆم و مادەیێن خوراکی یێن گرنگ ڕۆلەکێ سەرەکی ھەیە د باشکرنا ساخلەمیا دلی و سورا ھەیڤانە.
مادەیەکێ خوارنێ یێ گرنگ د باھیڤێ دا ھەیە، ب یەک ژ وان چەرەسان دھێتە دانان کو لەشی ڕۆژانە پێدڤی پێ ھەیە و دێ تە ژ نەخۆشیێن مەترسیدار پارێزیت، دگەل ڤێ یەکێ ژی ڕوونێ وێ بۆ پڕچ و پیستی بمفایە.
دگەل بلندبوونا پلەیێن گەرمێ ئاریشێن ساخلەمیێ زێدەدبن ، لێ بەلکی تە نەزانیبیت گەرمایێ مفایێن خۆ هەنە.
ئاڤا سپی یا چاڤان پێکدهێت ژ درۆستبوونا شێلیبوونێ وەکی عەڤرەکێ سپی لسەر رەشکا چاڤی، ئەڤە ژى دەمەکێ روویدەت کو پرۆتینێن چاڤی توپەل دبن و رێگریێ ژ رەشکا چاڤی دکەن کو ب وێنەیان ب زەلالی ببینن.
فێقی رێژەیەکا زێدەیا ڤیتامین و مادەیێن کانزایی تێدانە، کو هاریکارن بۆ بهێزکرنا لەشی، خوارنا فێقی ژی ب مەعیدێ ڤالا چەند مفایێن خۆ بۆ لەشی هەنە.
د گرتەیەکا ڤیدیۆیی دا دەرکەفتیە، کۆمەکا مەلەڤانان ل دوورگەها پلێتنبێرگا ئەفریقیا باشور ڕووبڕووی قرشەکێ دبن و بلەز خۆ ڕزگار دکەن.
هندەک دەما بێ کو گەلەک مۆبایلا خۆ بکاربینی شەحنا وێ کێم دبیت، ئەڤە ژی بێزارکەرە و دبیت نەهێلیت ب ئارامی کارێن خۆ پێ بکەی.
زارۆک بوون خەونا هەموو هەڤژینانە، بۆ ڤان مەرەمان ژی ژن دکارن چەند پێنگاڤێن ساناهی بگرنەبەر کو هەڤکاریا وان دکەن زووتر حەملە( دووگیان ببن.
تیمەک ژ نوژدارێن چینێ مارەک د ماعیدا (گەدە)زەلامەکی دا دەرئینا، کو درێژیا وی ٤٠ سەنتیمەتر بوو.
کرێکارەکی وەلاتێ تەنزانیا ل باکورێ وەلاتێ خۆ دوو بەرێن ب بها دیتن کو بهایێ هەردووکان سێ ملیۆن و ٤٠٠ هزار دۆلارن.
یەلینا سەمیر نۆڤا نوژدار و پسپۆر ژ گرییا پەنجەشێرێ هایداری دایە ب مەترسیا دەرکەفتنا پرسکێن سپیێن ئاڤ تێدای لسەر ئەندامێ نێرینە یان ژی زاوزێ یەکەم نیشانا توشبوون ب پەنجەشێرێ یە.
چەند وێنەیێن هەردوو کچێن ڤلادمێر پوتین، سەرۆکێ ڕوسیا هاتنە بەلاڤکرن کو زارۆکێن ژنا وییا بەرێنە و دیرۆکا وان بۆ دەستپێکا دوو هزارێ و سالێن دیڤدا ڤەدگەریت.
پەنکریاس یەکە ژ ڕژێنە گرنگێن کۆئەندامێ هەرسێ، رۆلێ پێدڤی و گرنگ دبینیت ژ هەرسکرنا خوارنێ دا، ب تایبەت ژ خوارنا چەوردا، ئەگەر ڕژێنێن پەنکریاسێ ژ کاربکەڤیت وی دەمی خوارنێن چەور هەرس نابن و دبنە سەدەما ق
بۆ کێمکرنا کێشا لەشی ژبلی وەرزشکرن و ئاوایێ خۆارنێ پێدڤیە گۆھەرتن د قەبارێ سێنیک و ڕەنگێ وێ دا بھێتە کرن.
خۆ شۆشتن ب ئاڤا سار ھاریکارە بۆ باشترکرنا ساخلەمیا مێشکی و لەشی ب ئاوایەکێ گشتی، ئەگەر مفایێن ڤێ خۆ شۆشتنێ بزانین ب پشتراستی دێ پەیرەو کەین.
خیاری ڕێژەکا زێدە یا ماددێ خۆارنێ تێدایە کو لەشێ مرۆڤی پێدڤی پێیە ھەیا کو ب ساخلەمی بمینیت و مفایەکێ زێدە بۆ چاڤان ھەیە.
زێدە کەس بۆ کێمکرنا کێشا لەشی و حەلاندنا چەۆڕی پەنایێ بۆ ڕێجیم و وەرزشکرنێ دبەن، زێدەی دەمان بێزار دبن و دەستدان لێ بەرددەن.
بەردەوام هەردوو ئالیێن پەیوەندیا ئەڤینداریێ حەز دکەن هەست ب ئارامی و پشتراستیێ بکەن و کەسێ هەمبەر ب تەمامی یێ راستگۆ بیت و بتنێ هەستێن وی بۆ وێ یێ دهەین.
بۆ پاراستنا ساخلەمیا ھناڤان گرنگە رۆژانە چەند پێنگاڤان بکەین و لدیف سیستەمێ دیارکری و ھایداری ئاوایێ خوارنێ بن
مێلاک یەک ژ گرنگترین ئەندامێن ناڤ لەشی و ب بەردەوامی کاردکەت بۆ پاراستنا ساخلەمیا گشتیا لەشی.
ھندەک جاران دەما ژ خەو رادبی ھەست ب وەستیانەکا زێدە دکەی و وەھا دزانی کو تێر نەنڤستی و لەشێ تە پێدڤی خەوەکا زێدەترە.
ژبلی زێدەبوونا کێشێ، چەوریا زکی ژی ئاریشەیەکا بەربلاڤە کو ژبلی زەرەرێن ساخلەمیێ ل جەم پرانیا خەلکی ژی تشتەکێ کرێتە.
هندەک ژ خەلکی وەها هەست دکەن کو زیرەکی تشتەکێ وەک شانسی یە چ بو مابیت یان ژی پێ ژدایک ببیت، لێ د راستی دا ب تەمامی وەها نینە و کەسێ زیرەک هەمی دەما رەفتارێن وان وەها دکەت کو زیرەکیا وان بۆ وان بمینیت.
دەما کەسەک د پەیوەندیا سۆزداریێ دایە دڤێت بزانیت ئەو کەسێ دگەل دایە تا چەند حەژێ دکەت و نیەتا راستین چاوانە ، بۆ ڤێ یەکێ ژی دکارن ب ڕێیا چەند نیشانان بزانن.
د دەما ژ پێیان ڤە ئاڤێ ڤەدخۆی، دبیتە ئەگەرێ تووشبوونا ئاریشەیێن ساخلەمی یێن زێدە، پسپورێن بیاڤێ ساخلەمیێ خەلکی رێنمای دکەن کو ددەما ڤەخوارنا ئاڤێ یان هەر تشتەکێ شل دا ژ پێیاڤە نەبن و بڕینەخار.
پەنجەشێرا پرۆستاتان دەمەکێ دا روودەت کو خانەیێن پرۆستاتان ب ئاوایەکێ نەسرۆشتی لێکڤە دبن و ناهێن کۆنترۆلکرن، هەرچەندە ئەڤ نەخۆشیە زوو بهێتە دیارکرن، دەرفەتا لێ رزگاربوونێ هەیە.
د ڤیدیۆیەکێ دا دەردکەڤیت، کچەک بەڕەڤانیەکا گەلەک باش ژ دزینا مۆبایلا خۆ دکەت و ژبۆ کو دزیکەر نەشێت بدزیت، هزرەکا زیرەک بکاردئینیت و دهاڤێتە حەوشا مالەکێ دا.
ئەڤرۆ ڕۆژغەیرینێ زنجیرا عەسمانی یا عێراق و هەرێمێ ژی ڤەگرت و بۆ نێزیکی دوو دەمژمێران بەردەوام بوو، ئاژانسێن نووچەیان ژی ڤیدیۆیا تەڤاهیا ڕۆژغەیرینێ بەلاڤکر.
پتریا کەسان پێدڤیێن خۆ د دەما سەرشوشتنێ دا دگەل خۆ دبەنە د سەرشۆیێ ڤە و ل وێرێ ددانن وەکی فرچێ ددانا و لیفک و خاولی و پێدڤیێن دی، د دەمەکێ دا ئەڤ کارە یێ شاشە و مەترسی لسەر ساخلەمیێ دروست دکەت.
زەیتا زەیتونان هەر دکەڤن دا ب مەرەما چارەسەریێ بکارئینایە، و هەژمارەکا زێدەیا خەلکی دخۆن، لێ ئەگەر ب مەعیدێ ڤالا بخۆی ل سپێدەهیان دێ ساخلەمیا لەشی ب گشتى باشتر کەت.
میدیایێن بەریتانیا ڤیدیۆیا دەما تەقینا کارگەهەکێ ل باژاڕێ لەندەن بەلاڤکر، کو ب وێ سەدەمێ سێ کارکەر برینداربوون.
کرنا کۆمەکا کریار و شاشیێن رۆژانە وەسا ل مرۆڤی دکەت هەست ب دلخۆشیێ نەکەت و بەردەوام د بێتاقەیێ دا بژیت.
وەکی ئەم دزانین پشتی دەربازبوونا چەند رۆژان ژ کرینێ موز رەش دبن، و رەنگێ وان تێکدچیت، ژبەر ێ یەکێ تاما وێ ژی تێک دچیت و د بیتە سەدەم و نەخوین، لێ ب چەند رێکا دکارین ب پارێزین.
پڕانیا خەلکی دەربارەی کەسێن رۆمانسی هزرکرنەکا شاش هەیە، وەسادزانن کو ڕۆمانسیبوون دگەل پیشە و کارێن رۆژانە ناگونجیت، لێ ل ڤێرەدا دی چەند کارەکان دەستنیشان کەین بۆ ئەوێن کو کەسایەتیەکا ڕۆمانسی هەیە.
هەیا کو د دەمسالا هاڤینێ دا بەردەوام لاشە و پرچاتە بێهنەکا خۆش هەبیت، دکاری مفایێ ژ هندەک رێیێن سرۆشتی و ساناهی وەرگری کو هەڤکارییاتە دکەن ب بەردەوامیا ڕۆژێ بێهنەکا خۆش ژتە بهێت.
د گرتەکا ڤیدیۆیی دا کو زێدە د تۆرێن جڤاکی دا بەلاڤبوویە، ھرچەک دەرکەفتیە د وەرزێ زێدەبوونێ دا سەمایێ دکەت.
میدیایێن ڕوسیا بەلاڤکرن، ل پارێزگەها چیلیابینسکییا ڕوسیا بارهەلگرەک ژبەر نەمانا ئسیتۆپی بسەر پێنج تڕۆمبێلان دکەڤیت و دشێلیت.
ڕووپەلێن تایبەت ب بیاڤێ تەکنەلۆژیا و ئینتەرنێتێ ڕاگەھاندن، کۆمپانیا فەیسبووکێ دەستکریە ب تاقیکرنا کۆمەکا تایبەتمەندیێن نوو بۆ پاراستنا تایبەتمەندیێن کەسیێن بکارئینەریێن ماسنجەرێ.
پۆلیسێن باشورێ ویلایەتا هیسن ل ئەلمانیا سێ ژن دەستەسەرکرن د دەما لێڤەکرنا بەلگێن مێوا د رەزێ تری دا، ب مەرەما دروستکرنا ئیپراخان.
فێقی رێژەیەکا زێدەیا ڤیتامین و مادەیێن کانزایی تێدانە، کو هاریکارن بۆ بهێزکرنا لەشی، خوانا فێقی ژی ب مەعیدێ بەتال چەند مفایێن خۆ بۆ لەشی هەنە.
پسپۆرێن تەندروستیێ دیاردکن، پێدڤیە مرۆڤ د تێشتێ دا کێک و پسکویتان نەخۆن و رێ نەدن زارۆکێن وان ژی بخۆن.
مێلاک یەکە ژ ئەندامێن هەرە گرنگێن لەشی، کو نێزیکی ٤٠٠ ئەرک دلەشی دا هەیە وەک ڕاگرتنا رێژەیا شەکرێ دخوینێ دا و هاڤێتنا ژەهرا لەشی و نەهێلانا چەوریا زێدە، گرنگیدان ب مێلاکێ وەک گرنگی دانە بە دلی، لێ هن
جوانی و سەرنجڕاکێشی لگۆڕەی هزرا کەسان دهێتە گۆهڕین، لێ بگشتی هەبوونا کۆمەکا تایبەتمەندیان د مرۆڤان دا وەسادکەت زێدەتر بالکێشتر(سەرنجڕاکێشتر) بن د چاڤێ کەسێن دی دا.
ئاڤ ژیانە و بێ ئاڤ چ زیندەوەر نەشیت بژیت. نۆژدار و پسپۆرێن تەندروستیێ ژی هەردەم ژێدەرێن تەندروستیێ بەحسا مفایێن ڤەخوارنا ئاڤێ دکەن، ڤەخوارنا ئاڤێ سەدەمە بۆ پاراستنا لەشى ژ هشک بوون و نەمانا هەستێ تێهن
لگۆڕەی تەمەنێن جودا زارۆکان ڕۆژانە پێدڤی ب نڤستنەکا تەمام هەیە، نڤستنەکا باش و کوێر باندۆریێ لسەر شیانا مەژیێ زارۆکان دکەت.
پارێزەرێ خێزانا جۆرج فلۆید ڤیدیۆیەکا نوو یا دەما کۆشتنا فلۆید بەلاڤکریە کو لسەر دەستێ دیریک شۆوڤن پۆلیسێ ژکار دورخستی دهێتە خەندقاندن.
ژبەر غەرەبالغی و تێکەلبوونا خەلکی دگەل جیهانا دیجیتال میدیایێ خەلکەکێ زۆر یاسایێن ئەتەکێتێ ژ هزارا وان چووینە و گرنگیێ پێ نادەن.
ئاسن یەکە ژ کانزایێن سەرەکیێن لەشی، کێمبوونا وی ئەگەرە بۆ توشبوون ب ئەنیمایێ کو ژ کێم خوینیێ درۆست دبیت، بەرپرسە ژ هیموگلوبینا خوین و پرۆتینان کو هاریکارن بۆ درۆستبوونا خرۆکێن سوریێن خوینێ.
کریارەکێ مۆبایلا ئایفۆن ل دادگەھا ویلایەتا میزو یا ئەمریکا سکالا ل دژی کۆمپانیا ئەپل تۆمارکریە و تێدا وەک قەرەبوو داخۆازا یەک ترلیۆن دۆلاران دکەت.
بلندبوونا گڤاشێن چاڤی کو ب زەختا چاڤی بەرنیاسە، ئاریشەیێن بینین و ئێشێ د چاڤی دا درۆست دبیت، کو چەند سەدەم ل پشت توشبوون ب زەختا چاڤی هەنە.
رۆپەلا زێد نێت بەلاڤکریە، ئەپلیکەیشنێ ئای ڤێریفای لسەر نووترین ڤێرژنێ سیستەما ئای ئۆ ئێس شیانێن ئاگەهدارکرنا بکائینەران هەیە د دەما هەر بزاڤەکا هاککرنێ دا.
ڤەکۆلینەکا ئەمریکی نهێنیا وان کەسان ئاشکرا کریە کو بێ کو خارنێ کێم بخۆن لەشەکێ رێک و پێک هەیە.
ڤەکۆلینەکا زانستی گرنگیا رۆلێ ماسکێ د رووبرووبوونا کۆرۆنایێ دا و کێمکرنا توشبوون ب وی ڤایرۆسی ئاشکرا کریە و دسەلمینیت ب گرێدانا ماسکی ، ڕێژەیا توشبوون ب ڤایرۆسی کێم دکەت.
سیر یەکە ژ وان خوارنێن کو د پڕانیا مالان دا هەیە و گەلەک بۆ خوارنێ دهێتە بکارئینان، ژبەر وان مفایێن کو دگەهینیتە لەشی.
مێویژ یان ترییێ هشک، خودان ڤیتامین و کانزایێن زێدەیە و هاریکاریا هەرسا خوارنێ ددەت. ئاستێ ماددەیا ئاسن د ناڤا لەش دا زێدە دکەت. هەستیان بهێز دکەت. بۆ پاراستنا ددانان ژی مفابەخشە.
د نها دا كوخين ل جهێن گشتى گومانێ درۆست دکەت، ژبەر کو کوخین یەکە ژ نیشانێن سەرەکیێن توشبوون ب ڤایرۆسێ کۆرۆنایێ.
هندەک جاران بێ کو سەدەم ژی دیاربیت مۆبایلێن مە گەلەک دەم دڤێت هەیا کو تژی شەحن ببن.
دیارکرنا کەسەکێ خۆپەرست بۆ گەلەک کەسان ساناهیە زی هەست پێ دکەت، لێ ئەگەر تە بخۆ ژی ئەو نەخۆشیا دەروونی هەبوو دی هەست پێ کەی؟
لاشەیێ مرۆڤەکێ ئاسایی پێدڤی ب هەشت دەمژمێران نڤستن دشەڤێ دا هەیە، هەیا بکاری کارێن ڕۆژانە ب تەمامی جیبجی بکەت، لێ کێمبوونا دەمێ نڤستنێ ژبلی نەمانا وزەیا لەشی، ئاریشەیێن دەروونی ژی درۆست دکەت.
دايك و باب بەردەوام بزاڤان دکەن ژ تەمەنەکێ بچووک زارۆکێن خۆ فێری تشتێن نوو بکەن و شیان و زیرەکیا وان بزانن، گەلەک جاران زارۆکێن وان ژ وێ یەکێ زیرەکترن یا ئەو چاڤەرێ دکەن لێ چێدبیت ئەو هەست پێ نەکەن.
هونەرمەندێ بەرنیاسێ سینەما و شانۆیێ یێ باژاڕێ دهۆکێ عادل عەبدوڕەحمان د دوو ڤێستیڤالێن جیهانی دا خەلاتێ باشترین ئەکتەر وەرگرت.
ڤەکۆلینەکا نوو شەش سەدەم ئەشکەرا کرنە کو وەسا دکەن نیشانەیێن پیربوونێ د تەمەنەکێ گەنجیاتیێ دا دەربکەڤن.
ڤیدیۆیا ئاهەنگا بووک و زاڤایەکێ کو ب ئاوایەکێ جوودا ۆ بالکێش هەڤژینی کریە ، ب ڕاددەکێ زۆر د تۆرێن جڤاکی دا بەلاڤبوویە.
ڕۆژانە دیجیتال میدیایا ئێن ئاڕ تی بھایێ دراڤان د بازارێن ھەرێما کوردستانێ دا بەلاڤ دکەت.
وەریانا پرچێ ل هەمی رەگەزان پتریا خەلکی پێ ڤە دنالن و بەردەوام ل چارەسەریان دگەرن
بۆ خۆ پاراستن ژ پرسک و پەلەیان ژن دکارن چەن ڕێیێن ساناهی بکار بگرنەبەر، کو هەڤکاریا وان دکەت هەیا کو پیستێ وان ب سافی و جوانی بمینیت.
گۆلچیسک ب یەک ژ گرنگترین ئەندامێن لەشی دھێت دانان کو خۆینێ ژ ماددەیێن ژەھرێ پاقژ دکەت، و شلەیان د لەشی دا ھەڤسەنگ دکەت.
جودابوونا هەڤژینان تشتەکێ ساناهی نینە، لێ هندەک کریار هەنە کو ب ئاوایەکێ ڕاستەوخۆ کەسی نەچاری وێ ڕێیێ دکەن کو ژێکڤەببن.
ل ئاڤاهیەکێ باژاڕێ ئەلماتا یێ کازخستانێ ئاگرکەفت و ب وێ سەدەمێ ژی بەشەک ژ وان کارکەران ئەوێ کو دوی ئاڤاهیێ کاردکرن ڕێیا چوونەدەرێ ژێ هاتە گرتن.
پسپوران ئاماژە ب وێ یەکێ کرنە، گرنگە ژن د وەرزێ هاڤینێ دا زێدەتر ئاگەهداری ساخلەمیا خۆ بن و وان خوارنان بخۆن کو ساخلەمیا وان باشتر بکەت.
مالپەرێ "Readers Digest" ئاماژە ب دیارترین زیان و مەترسیێن نڤستن و ڕوونشتنا زوور یا ل بەر ئامیرێن هەوا سارکرنێ دا، بڤی ئاوایی:
نڤستن بەشەکا سەرەکیە ژ ژیانا ڕۆژانە و ژ گرنگترین پێدڤیێن ژیانێ یە بۆ مرۆڤى، هەرتێکچونەکا وێ ژى باندور لسەر ساخلەمی و ستایلێ ژیانێ هەیە و دبیت ببیتە ئەگەرێ توشبۆن ب نەخوشیان و ئاریشێن دی لدیف خودا بینی
د دەما دفن گرتنێ دا هەستەکێ گەلەک بێزارکەر و نەخۆش دروست دبیت و هەموو کەس دەما دفنا وان دهێتە گرتن هیڤیخوازە زۆتر خۆ ژێ ڕزگار بکەت.
مە هەمیان هەر ژ کەڤن گوهلێ بوویە کو دبێژن پێدڤیە بەرى تێشتا سپێدێ کەفچکەکێ زەیتا زەیتونان بخوین، لێ چێدبیت مە مفایێن وێ نەزانی بن.
ب دەستئینا مال و مولکی تنێ ب خۆ ماندیکرنێ نابیت، بەلکی پێدڤیە شێوازێ هزرکرنێ ژی بۆ بهێتە گۆهڕین، کەسێن زەنگین ٢٤ دەمژمێران بۆ پەیدارکرن و زێدەکرنا پارە و مولک و سامانێن خۆ بسە دبەن، هندەک ژ کارێن وان
پیڤەرێن جوانی و بالکێشیا زەلامان ژ کەسەکێ بۆ کەسەکێ دی دهێتە گوهەرتن، لێ کومەکا تایبەتمەندیان هەنە ب گشتى رەنجا خاتینان رادکێشیت، و ژ ئالیێ زوور کەسان ڤە ب نمونەیا جوانی و لاوینیێ دهێنە دانان.
بێهنا نەخۆشا لەشی ئاماژەیە بۆ چەند نەخۆشیێن مەترسیدار، لگۆڕەی جۆرا بهێنێ نەخۆشیێ دیاردکەن.
د دەما زڤرۆکا هەیڤانە دا پێدڤیە ژنان گرنگیەکا تەمام ب خوارنێن خۆ بدەن، ژبەر کو باندۆریێ لسەر لەشێ وان چێدکەن، چێدبیت هەندەک خۆرێن خوارنان ئێشا دەمێ زڤرۆکا هەیڤانە زێدە بکەن.
ڕاستە سیکۆتینێ مفایەکێ زۆر هەیە بۆ بڕێکرنا هند کارێن ڕۆژانە، لێ دەما ب دەستی یان هەر جهەکێ دییێ لەشی ڤە دمینیت ژێڤەکرنا وی زەحمەتە.
زانایێن سوێدی دیار دکەن کو ڤەخوارنا چایێ مفایەکێ زۆر بۆ ھەموویان ھەیە و ب تایبەتی بۆ ژنان.
گەلەک کەسان د دەمێن جودا برین و پرسکێن سپیێن ئاڤدار د ناڤ دەڤێ وان درۆست دبیت، کو ئازار و وەرمین و سوربوونەڤە هەیە، د ڤان دەمان دا ژی نان و ئاڤ ڤەخوارن ژی زەحمەت دبن.
بۆ چارەسەریا زەریا ددانان گرنگە چەند پێکهاتەیێن سروشتی بکاربینن و خۆ دوور بکەن ژ کەرستەیێن کیمایی، ژبەرکو هەموویا باندۆریێن نەرێنی زێدەترن ژ ئەرێنیان هەنە.
وەرمینا بەلاعینان نەخۆشیەکا زورە تایبەت د قۆناغا زارۆکینیێ دا ، تووشی ئێش و باش نەخۆارنا خۆارنێ دبن.
ئێک ژ ئەوان فێقیێن کۆ مفای دگەھینیتە لەشێ مرۆڤی خۆخە، ھەروەسا شەربەتا وێ ژی یا دەولەمەندە ب ماددێ خوارنێ و ڤیتامینێن جۆراوجۆر، کۆ چەندین پێدڤیێن جەستەیی دابین دکەت و مرۆڤی ژ گەلەک نەخوشیان دپارێزیت.
باشترین ڕێ بۆ گرنگیدان ب پیستی کەرەستێن سرۆشتی بۆ بھێتە بکار ئینان، ژبەر کو پێدڤیە پیست ماددێن خۆارکی یێن باش وەربگریت ، ژ بۆ کو ب گەنجی بمینیت.
خۆ شۆشتن ب ئاڤا سار هاریکارە بۆ باشترکرنا ساخلەمیا مێشکی و لەشی ب ئاوایەکێ گشتى، ئەگەر مفایێن ڤێ خۆ شۆشتنێ بزانین ب پشتراستی دێ پەیرەو کەین.
ل گۆری ڤەکۆلینەکا نوو یا نۆژداری، پێدڤیە ژنێن دووگیان چەرەزان بخون داکو زارۆکێن وان ژیر و زیرەک بن.
ژبلی کو قاوەی مفایەکێ باش ب لەشی دگەهینیت تێکەهەلکرنا وێ ژی دگەل شامپۆیێ مفایەکێ زۆر ب پرچێ دگەهینیت.
