سودانی و وەلانانی لوت بەرزی!

624 جار خوێندراوەتەوە

جگە لە نوری مالکی ، هادی عامری یەکێک لەلایە براوەکانی ناو چوارچێوەی هەماهەنگی بەئاشکرا دژایەتی خۆی بۆ دووبارە وەرگرتنەوەی پۆستی سەرۆک وەزیران لەلایەن سودانیەوە دەربری.

ئەم دوانە ، مالکی و عامری کە یەکەمیان ٢٩ کورسی و دووەمیان خاوەنی ٢١ کورسین. واتە بەهەردووکیان کەمتر لەسێ یەکی باقی ئەو ١٨١ کورسیەی تر پێک دەهێنن کەلەچوارچێوەی هامەهەنگی ماڵی شیعە کۆکراونەتەوە و پێویستە کاندیدی داهاتووی سەرۆک وەزیرانی عیراق لەم چوارچێوەیەوە بناسێنرێت.

هەرچی لایەنەکانی دیکەیە کەجگە لە خودی هاوپەیمانیەتیەکەی سودانی خاوەن ٤٦ کورسی ، کە خەزعەلی (٢٧کورسی ) و حەکیم و عەبادی (١٨کورسی) و هێزە بچوکەکانی ترن، تارادەیەک لە دەربرینی هەڵوێستیان تەریک کەوتوون و بەرۆشنی خۆیان ساغ نەکردووەتەوە.

لەرەهەندێکی دیکەوە، ئەگەر پرۆسێسی پێکهێنانی حکومەتی عیراق ، پرۆسەیەکی مەحکومکراو بەمشتومری توند و بێنەوبەردەی ناوخۆیی و دەستێوەردانی وڵاتانی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی بێت، ئەوا ئاماژەی تری پێچەوانەیش لەمکاتەدا هەن کەئەم پرۆسێسە ناچار دەکەن بەخێرای و دەست و بردکردن لەپێکهێنانی و دوانەکەوتن وەک کابینەکانی پێشتر.

لەو ئاماژانە:

یەکەم/ مانەوەی چوارچێوەی هەماهەنگی بەیەکگرتوویی و دوورکەوتنە لەلێکترازان، بەتایبەتی دوای ئەوەی کە سودانی وەک براوەی یەکەمی ناو هێزە شیعیەکان بەشداری لەکۆبونەوەکانی هاوپەیمانیەتەکە کرد و خۆی پاراست لەو لوتبەرزیە سیاسیەی کەبەهۆی دەنگ و کورسیەکانەوە زۆرجار دووچاری ئەو سەرۆک وەزیرانە دەبویەوە کەخۆیان بۆ ویلایەتی دووەم کاندید دەکرد، وەک ئەوەی حەیدەر عەبادی لەساڵی ٢٠١٨ دووچاری بویەوە.

دووەم/ بریارە خێراو بەپەلەکەی دادگای فیدراڵی سەبارەت بە کۆتایهاتنی ئەرکی خولی پێنجەمی ئەنجومەنی نوێنەران و دیاریکردنی دەسەڵاتی حکومەت و بەردەوامی سەرۆککۆمار، کەئەمەش لەقوڵاییدا ئاماژەی پەلەکردن دێت بۆ پێکهێنانی حکومەتی داهاتوو.

سێیەم/ دیاریکردنی هەردوو لیژنەی دیاریکردنی کاندیدی سەرۆک وەزیران و لیژنەی دانوستاندن لەگەڵ پێکهاتەکانی تر لە سوننە و کورد لەلایەن چوارچێوەی هەماهەنگی.

چوارەم/ تەفسیرەکەی فائیق زەیدان سەرۆکی دادگای باڵای فیدراڵی دوو رۆژ بەر لە پرۆسەی دەنگدان، پەیوەست بەکێشەی کات لەدیارکردنی رۆژی هەڵبژاردن و ئەگەرەکانی نادەستوریبوونی پرۆسەکە.

پێنجەم/ مانەوەی تارمایی شەری دوانزە رۆژەی ئیسرائیل ئیران، بەسەر ئاسمانی ناوچەکە بەگشتی و دۆخی عیراق بەتایبەتی ، هەروەها چاوسوورکردنەوەی ناوە ناوەی ئەمریکیەکان لەمیلیشیا چەکدارەکان. کەوادەکات پەلە بکرێت لە پێکهێنانی حکومەت.

لەلایەکی دیکەوە، سودانی بەوەلانان و پشتگوێخستنی ئەو دژایەتی و گەلەکۆمەیەی کەلایەنەکانی دیکەی ناو چوارچێوەی هەماهەنگی کە لە سەرووبەندی بانگەشەی هەڵبژاردن بەرامبەریان کرد، بریارە دروستەکەی داو خۆی لە لوتبەرزی و غروری سیاسی پاراست کەئەمە هەنگاوێکی عەقڵانیەتی سیاسی بوو، چونکە لەسادەترین مەغزادا ئەگەر کاندیدیش نەکرێتەوە ئەوا هەیمەنەی لەناو ماڵە شیعیەکەدا دەمێنێتەوە.

هەر بۆیە ، سەرباری دیدگای دروستی سودانی بۆ خوێندنەوەی قۆناغی نوێی و هەلومەرجە سیاسیەکە، بەڵام دەکرێ تیشک بخەینەسەر کۆمەڵێک خاڵ کە چانسی سودانی بۆ دووبارە کاندیدکردنەوەی لاواز دەکەن، لەگرنگترینیان:

١- دژایەتی توندی نوری مالکی. راستە مالکی هێزی یەکەمی ناو چوارچێوە شیعیەکە نیە، بەڵام ئەم پیاوە عەقڵی مودەبیری چوارچێوەکەیە و هەرئەمیش بوو لەپشت دەرکردنی سەدریەکان لەناو پرۆسە سیاسیەکە لەساڵی ٢٠٢١ لەکاتی هەڵبژاردنی ئەو ساڵەدا یەکەمی ئەنجامەکان بوون و خاوەنی ٧٣ کورسی پەرلەمانی بوون. ئەمە جگەلەوەی کەلەرابردوو دژایەتی عەبادی و کازمی کردوە و رێگربوە لەکاندیدکردنەوەیان بۆ ویلایەتی دووەم.

٢- بەهێزی پەیوەندی مالکی و عامری لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران. کەهەموان دەزانن ئێرانیەکان کاریگەری روونیان لەسەر گفتوگۆکانی پێکهێنانی حکومەت هەیە. لەبەرامبەردا ئەمریکیەکان بەو شێوەیە نایەنە ناو وردەکاریەکانی ئەو پرۆسێسەوە. تەنانەت بەلاوازی ئێرانیەکانیشەوە دوای جەنگەکەی حوزەیران.

٣- دەنگۆی دیاریکردنی ئەحمەد ئەسەدی وەک کاندیدی شیعە بۆ پۆستی جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران. کەئەسەدی لەهاوپەیمانیەتیەکەی سودانیە و دواجار مومکین نیە لەیەک هاوپەیمانیەتی دوو پۆستە باڵاکەی شیعە کەسەرۆک وەزیران و جێگری سەرۆک وەزیرانە وەربگیرێت.

چوارەم/ وەک جۆرێک لەعورف ، بەردەوام ئەو کەسایەتیانە پۆستی سەرۆک وەزیران وەردەگرن کەکورسی پەرلەمانیان نەبوە یان زۆر کەم بوە. خودی سودانی یەک کورسی هەبوو بوە سەرۆک وەزیران. ئەم قسەیەش بۆ کازمی و عادل عەبدولمەهدی و حەیدەر عەبادی هەر راستە.

پێنجەم/ لاوازی و تێکچوونی پەیوەندیەکانی سودانی لەگەڵ لایەنی کوردی بەتایبەتی لەم ساڵەی کۆتایی کەبەهۆکاری کێشەی موچە و بودجە، جۆرێک لەئاڵۆزی بەخۆیەوە بینی.