کێ کێڵگەی کۆرمۆر بۆردومان دەکات؟

540 جار خوێندراوەتەوە

کێڵگەی غازی کوڕمۆڕ لە ساڵی 2008 وە بەرهەمهێنانی تێدا دەکرێت، بەڵام لەو کاتەوە تا ساڵی 2022 هیچ هێرش و پەلامارێکی لەسەر نەبوو، چونکە بڕی بەرهەمهێنان تێیدا سنورداربوو، تەنها بەشێکی پێداویستی ناوخۆیی پڕدەکردەوە، بەکاردەهێنرا بۆ وێزگەکانی کارەبای بازیان، هەولێر و چەمچەماڵ بۆ زیادکردنی کاژمێرەکانی کارەبا و غازی LPG بۆ بەکارهێنانی ناوماڵ و هەندێک کارگەی بەرهەمهێنان، بەڵام لە دوای ساڵی 2019 وە کە بڕیاڕی فراوانکردن و پەرەپێدانی کێڵگەکە درا بۆ زیادکردنی بەرهەم، توانرا لە مانگی 10 ی ئەمساڵدا ئاستی بەرهەمهێنان بەرزبکرێتەوە بۆ 700 ملیۆن پێ سێ جا لە ڕۆژێکدا، لەگەڵ زیادکردنی تێکڕای بەرهەمهێنان، هێرشەکانیش بۆ سەر کێڵگەکە زیادی کرد. عێڕاق بۆ بەرهەمهێنانی کارەبا غاز لە ئێران دەکڕێت، بەڵام لە مانگی 11ی ساڵی 2018 وە ئەمریکا فشار لە عێڕاق دەکات دەستبەرداری کڕینی غاز و کارەبا بێت لە ئێران، بە هۆی ئەو سزایانەی کە ئەمریکا خستویەتە سەر ئێران، بەڵام لەو کاتەوە بەشێوەی کورت مەودا و بەچەند وەیڤەرێک ئەمریکا مۆڵەتی داوە عێڕاق بەردەوام بێت لە کڕینی، بەڵام لە مانگی سێی ئەمساڵەوە ئەمریکا حکومەتی عێڕاقی ئاگادارکردەوە کە چیتر ناتوانن مۆڵەت بدەن بە عێڕاق بۆ بەردەوامبوون لە کڕینی غاز لە ئێران، لەگەڵ فشار خستنە سەر عێڕاق ئەمریکا فشاری لە دەکرد تاوەک و بەرهەمی کێڵگەی کۆڕمۆڕ بە خێرایی زیادبکرێت بۆ ئەوەی عێڕاق چیتر پێویستی بە ئێران نەمێنێت بۆ ئەم پرسەش کاتێک بەهۆی پەتای کۆڕۆنا و هێرشەکان بۆ سەر کێڵگەکە بوجەی پەرەپێدانی کێڵگەکە کورتی هێنا، ئەمریکا بڕی 250 ملیۆن دۆلاری دا بۆ بەردەوامی پڕۆژەکە، هۆکار ئەوەیە ئێرانیش غازی کۆڕمۆڕ بە مەترسی لەسەر داهاتووی غازی خۆی دەبینێت و وەک جێگرەوەی غازی خۆی سەیردەکات، بە تایبەت کە عێڕاق کڕیارێکی نزیک و بە سودە وە تێچووی گواستنەوەشی کەمە. لە ساڵی 2020 بەهۆی زیادبوونی بەرهەم لە کێڵگەی کۆڕمۆڕ هەرێم ڕۆژانە بڕی 500 مێگاوات کارەبای بە عێڕاق دەدا، بەڵام لە ئێستادا ئەم بڕە بەرزبۆتەوە بۆ سەرو 1000 مێگاوات ، لەگەڵ کەمکردنەوەی پشت بەستن بە وزەی ئێران بۆ بەرهەمهێنانی کارەبا، حکومەتی عێڕاق هەوڵدەدات زیاتر پشت ببەستێت بە کارەبای هەرێم، بۆ ئەم پرسەش لە مانگی 8 ی ئەمساڵدا (عادل کەریم) ڕاوێژکاری سەرۆک وەزیرانی عێڕاق بۆ کاروباری کارەبا ڕایگەیاند " پلانیان هەیە تێکڕای پشت بە کارەبای هەرێم بەرزبکەنەوە بۆ 2000 مێگاوات لە ڕۆژێکدا” لەگەڵ پشت بەستنی زیاتری عێڕاق بە کارەبای هەرێمیش پشت بەستن بە ئێران وەک سەرچاوە کەمدەبێتەوە. لە ئێستا کۆنسۆرتیەمی پیڕاڵ پتڕۆڵیۆم پلانی هەیە تێکڕای بەرهەم بەرزبکاتەوە بۆ 1 ملیار پێ سێ جا لە ڕۆژێکدا لە ڕێگەی کێڵگەیەکی نوێ کە بە کێڵگەی غازی چەمچەماڵ ناسراوە، کارکردن تێیدا دەستی پێکردوە لەم بارەیەوە ( ماجد جعفر) بەڕێوبەری جێبەجێکاری کۆمپانیای نەوتی هیلال ڕایگەیاند " داواکاریمان هەیە لەلایەن حکومەتی عێڕاقەوە کە ڕۆژانە 400 ملیۆن پێ سێ جا گازمان لێبکڕن بۆ ماوەی 20 ساڵ و بڕیاریشی لێدراوە لە دوور مەودادا ئێمە دەتوانین ئەو بڕە بۆ عێڕاق دابین بکەین، لە ئێستاشدا لە کورت مەودادا دەتوانین بڕی 100 ملیۆن پێ سێ جا بە عێڕاق بدەین کە لە ڕێگەی بۆڕیەوە دەیگوازینەوە بۆ دیالە” ئەگەر تێکڕای بەرهەم بگاتە ئەم ئاستە عێڕاق چیتر پێویستی بە پشتبەستن بە ئێران نامێنێت ئەمەشە مەترسی گەورەی لەسەر داهاتووی ئاڵوگۆڕی وزەی ئێران و عێڕاق دروستکردوە، ئێرانیش درکی بەم مەترسیە کردوە و لە ڕێگەی گروپە پڕۆکسیەکانەوە لە عێڕاق هێرشەکان ئەنجام دەدات، پێشتریش بەشێکیان دەستگیرکراون و دانپێدانانیشیان هەیە لە وەزارەتی ناوخۆ سەرجەم هێرشەکانیش لە یەک ئاراستەوە کراون ئەویش لەبەشی باشوری کێڵگەکەوەیە کە ناوچەکانی دوزخورماتو و نەوجولە کە ناوچەی بۆشایی ئەمنی ناسراوە لە نێوان هێزی پێشمەرگە و هێزە ئەمنیەکانی عێڕاقەوە.