مەلا هیبەتوڵا ئاخوند زادە لە دیارترین کاندیدەکانە، بەتایبەتی دوای ئەوەی ئەختەر محەمەد مەنسور سەرکردەی پێشووی بوزتنەوەی تاڵیبان لە هێرشێکی فڕۆکە جەنگییەکانی ئەمریکا لە پاکستان کوژرا، بزوتنەوەکە بە سەرکردەی خۆیان هەڵیان بژارد.

عەبدولغەنی برادەر، کاندیدی دووەمە بۆ دەستگرتنی دەسەڵات لە ئەفغانستاندا. پێشتر فەرماندەیەکی سەربازی بزوتنەوەی تاڵیبان بووە. لە ساڵی ٢٠١٠ لە شاری کەراچی لە پاکستان دەستگیرکرا و دواتر بەهۆی فشارەکانی ئەمریکاوە لە ساڵی ٢٠١٨ ئازاد کرا.

عەبدولغەنی برادەر بە عەقڵی دبلۆماسی تاڵیبان دادەنرێت و سەرۆکی شاندی دانوستانکاری بزوتنەوەکە بووە لەگەڵ ئەمریکا و بەهۆی گفتوگۆکانییەوە ئەمریکا و هێزە بیانییەکان لە ئەفغانستان کشانەوە. دواتر سەرۆکی شاندی دانوستانکاری بزوتنەوەکەبووە بۆ گفتوگۆکردن لەگەڵ حکومەتی ئەفغانستان کە شکستی هێنا.

سێیەم کاندید، سیراجەدین حەققانییە، کەسی دووەمی ناو بزوتنەوەی تاڵیبان و سەرۆکی تۆڕی حەققانییەکانە لە ناو بزوتنەوەکەدا، کە لەم ساڵانەی دواییدا توندترین هێرشیان ئەنجامداوە بۆ سەر حکومەتی ئەفغانستان.

لەلایەن خۆیەوە، ئیدارەی ئەمریکا تۆڕی چەکداری حەققانی خستبووە لیستی گروپە تیرۆرستەکانەوە و بە مەترسیدارترین گروپی دانان بەهۆی هێرشەکانی بۆ سەر هێزەکانی ئەمریکا و ناتۆ لە ئەفغانستان.

هەرچی یەعقوب محەمەد عومەرە، سەرۆکی لیژنەی سەربازی بووە لە ناو بزوتنەوەی تاڵیبان، بەهۆی ئەوەی کوڕی مەلا محەمەد عومەرە، پێگە و هەژموونێکی تایبەتی هەیە و سەربازانی تاڵیبان رێزیکی تایبەتی لێدەگرن.

ئەمە لەکاتێکدایە، لەماوەی کەمتر لە ١٠ رۆژ، چەکدارانی بزوتنەوەی تاڵیبان هێرشەکانیان بۆسەر چەندین ویلات لە ئەفغانستان دەستپێکرد و لە کەمتر لە هەشت رۆژدا توانیان لە کۆی ٣٤ ویلایەت دەست بەسەر زیاتر لە ٢٠ ویلایەت و پایتەختەکانیاندا بگرن و چەندین ویلایەتیش بێ روودانی هیچ پێکدادان و شەڕێک کۆنتڕۆڵ بکەن. ئەمڕۆش ئەشرەف غەنی سەرۆکی ئەفغانستان دوای رازیبوونی لە دەستبەردانی دەسەڵات، دەستلەکارکێشانەوەی خۆی پێشکەشی حکومەت کرد و بە فڕۆکەیەکی ئەمریکی بەرە و تاجیکستان وڵاتی بەجێهێشت.