سەرنووچە:

د هەلبژارتنێن تورکیادا؛ بۆچی دەنگێن هەدەپێ کێم کرن؟

AM:09:51:16/05/2023

2008 جار خوێندراوەتەوە

+ -

ل رۆژا ١٤ێ ڤێ مەهێ هەلبژارتنێن تورکیا بڕێڤەچوون و دناڤدا لگۆر ئەنجامێن بەرایی دەنگێن پارتیا دیموکراتیا گەلان "هەدەپێ" کێمکرینە و شەش کورسیێن پەرلەمانی ژ دەستدانە.

د وێ دەربارێ ژی دا جەبار قادر پسپۆرێ کاروبارێن تورکیا بۆ دەنگێ ئەمریکا راگەهاند، "هندەک ژ دروشمێن هەدەپێ دگەل هێزێن پارێزگاران 'محافزکاران"یێن جڤاکێ ناگونجیێن، کو رێژەیەکا زۆر پێکدئینن و ب تایبەتی ئەوێن کو باسکا ئیسلامینە، ب ئەشکرا خۆ دایە دگەل ئەردۆغانی دا."

وی پسپۆرێ تورکیا پێشبینیکر، د خولا دوویێدا ئەردۆغان سەر بکەڤیت و دبێژیت، "وەسا دیارە سینان ئۆغان داخازێ ژ ئالیگرێن خۆ بکەت دەنگی بدەنە ئەردۆغانی ژبەرکو هندەک ئاخفتن کرینە لسەر وێ نێزیکبوونا جەهەپێ و هەدەپێ ژ هەڤدوو."

د وێ دەربارێ ژی دا ئۆغان بۆ ئاژانسا رۆیتەرز راگەهاندیە، "دێ دگەل دەنگدەرێن خۆ گۆتوبێژێن وێ بریارێ کەین بۆ خولا دوویێ یا هەلبژارتنان. لێ مە ئەویەک زەلالکریە کو شەرێ دژی تیرۆرزمێ و هنارتنا پەنابەران هێلا سۆرە بۆ مە."

هەڤدەم، ئۆغان ئاماژە ب وێ ژی کریە، پشتی دەنگدانا ڕۆژا ئێکشەمبیێ تا نها چاڤپێکەفتن دگەل ئەردۆغان و کیلیچدارئۆغلودا نەکریە، لێ "ب پشت گرێدان ب بنەمایان" دەرگەهێ وان بۆ گۆتوبێژان ڤەکری دبیت.

گۆتژی، "بۆ نموونە دشێین پرۆتۆکۆلەکێ دگەل هەڤپەیمانیا نەتەوەیی بۆ ( پشتەڤانیا کلیچدارئۆغلو) ئیمزا بکەین، بۆ کو زەلال ببیت کو ئەو چ دەسهەلاتەکێ ب هەدەپێ نادەن."

لگور ئەنجامێن بەراییێن هەلبژارتنێن تورکیا هەدەپە کو ل ژێر ناڤێ پارتیا چەپا کەسک پشکداریا هەلبژارتنان کربوو شیایە ٦١ کورسیێن پەرلەمانی ژ کۆما ٦٠٠ کورسیان بدەستڤەبینیت، لێ دگەل وێ ژی دا شەش کورسی ژ دەستدانە و تا نها هەدەپە هێشتا د پەرلەمانی دا سێهەم مەزنترین پارتیا سیاسییە.

هەدەپێ ل ڤان باژێران زۆرترین دەنگ بدەستڤە ئیناینە: دێرسیم، ئامەد، مێردین، ئەلێ (باتمان)، موش، شیرنەخ، سێرت، بەتلیس، ئاگری، قەرس، ئیدر، وان و جولەمەرگ ( هەکاری ).

هەدەپێ ڕێژەیا ئاستەنگا ٪٧ دەربازکریە و ٪١٠.٥٤ێ یا دەنگان بدەستڤە ئیناینە، لێ ب هەڤبەر دگەل هەلبژارتنێن سالا ٢٠١٨ ێ لگور ئاژانسا ئەنادۆلو شەش کورسی ژ دەستدانە، هەرچەندە ئەڤ ئەنجامە هێشتا ئەنجامێ فەرمی نینە.

لگور یاسایا تورکیا هەر پارتەکا سیاسی بشێت د هەلبژارتنێ دا ٪٧ دەربابکەت ل وی دەمی ژ ئالیێ خەزینەیا دەولەتێ بودجە بۆ هێتە دابینکرن، هەیا کو ئەگەر دگەل هەڤپەیمانیەکێ ژی دا پشکداربیت ب تنێ ژی وێ ڕێژێ بدەستڤەنەئینیت دێ هەر وی بودجەی وەرگریت.

لگۆرەی ئەنجامێن دەستپێکی یێن هەلبژارتنێن تورکیا یا ٪١٠٠ێ یا دەنگێن جوداکری، ئەردۆغانی ٪٤٩.٥٠ێ یا دەنگان بدەستڤە ئیناینە و کلیچدارئۆغلو ٪٤٤.٨٩ ێ یا دەنگان بدەستڤەئیناینە و بەربژێرێ سێ یێ ژی سینان ئۆغان ژ هەڤپەیمانیا ئاتا ٪٥.١٧ێ یا دەنگان بدەستڤە ئیناینە. ژبەر وێ چ ژ بەربژێران نەشیاینە بگەهنە ٪٥١ێ یا دەنگان ژژبەر وێ هەلبژارتنێن سەرۆکاتیێ دچیتە خولا دوویێ و خولا دوویێ ژی هەلبژارتنێن سەرۆکاتیا تورکیا ل ٢٨ێ ڤێ مەهێ دهێتە ئەنجامدان.

کۆمسیۆنا بلندا هەلبژارتنێن تورکیاژی دبێژیت ڕێژەیا پشکداریا دەنگدانێ ل تورکیا ٪٨٨.٩٢ بوویە و ژ دەرڤەی ولاتی ژی ٪٥٢.٦٩ بوویە.

گەلەری