ماوەی زیاتر لە ٧ مانگە و بە تایبەتیش لەوەتەی بانکی ناوەندی دەستیکردووە بە کارکردن لەسەر پلاتفۆرمی ئەلیکترۆنی و سیستەمی گواستنەوەی دارایی نێودەوڵەتی نرخی دۆلار لە عێراقدا سەقامگیر نەبووە سەرەڕای هەوڵەکانی حکومەت و بانکی ناوەندی.

وەزیری نەوتی عێراق رایگەیاند، رۆژانە سێ ملیۆن و ٣٥٠ هەزار بەرمیل نەوت هەناردە دەکەن. هاوکات، بەهۆی بەرزبوونەوەی نرخی نەوت چاوەڕی دەکرێت داهاتی فرۆشی نەوت لە مانگی ئەیلولدا لە ١٠ ملیار دۆلار تێپەڕبکات.

حکومەتی عێراق لەماوەی ٢٠ساڵی حکومڕانی دەسەڵاتی خۆیدا یەکێک لەو دێوەزمانەی بەرۆکی گرتوە پرسی گەندەڵی و بەهەدەردانی سەروەت و سامانی گشتییە کە تا ئێستاش عێراق بەدەستییەوە دەناڵێنێت وزۆربەی کابینە یەک لەدوا یەکەکانش لەم بوارەدا شکستیان هێناوە، بە پێچەوانەی ئەوانەوە سودانی ڕێگای نوێ تاقیدەکاتەوە.

هاوشێوەی کەشوهەوا گەرمەکەی ساڵانە یادە ئاینییەکان بەتایبەت یادەکانى ئاینزاى شیعە کەرتی گەشتیاریی لە عێراق گەرموگوڕ دەکەن. ئەوەش بەهۆى هاتنى زیارەتکارێکى زۆر بۆ شوێنە پیرۆزەکانى ئەو ئاینزایە.

دەستەی دەستپاکی عێراق چەندین بەرپرسی حکومی لە شەش وەزارەتی وڵاتەکەدا بە تۆمەتی ساختەکاری لە گرێبەست و رەزامەندی دامەزراوە حکومییەکان دەستگیرکرد یەکێک لە تۆمەتبارەکان هەڵگری پۆستی یاردەدەری دادوەرە.

سەرۆکوەزیرانی عێراق لەمیانەی کۆبوونەوەیەک کە لە هەفتەی رابردوودا بە بەشداری بەرپرس و کەسایەتییە دیارەکان پاڵاوتگەی بێجی لە پارێزگای سەڵاحەدین کە گەورەترین پاڵاوتگەی نەوتی عێراقە وەرگرتنەوەی کەرەستە دزراوەکانی ئەو پاڵاوتگەیەی راگەیاند، کە هۆکاربوو بۆ پەکخستنی کاروباری پاڵاوتگەکە.

رۆژنامەیەکى بەریتانى راپۆرتێکى لەبارەى چۆنێتى دەربازبوونى عێراق لە گەندەڵییەوە بڵاوکردوەتەوە و نوسەرى راپۆرتەکە ئاشکرایکردوە، ئەگەر سیاسەتمەداران و جێبەجێکاری یاسا لە عێراق، ئیرادەی ئەرێنیان هەبێت دەتوانرێت عێراق لە سنووری گەندەڵی دەربهێنرێت و سامانی ئەو دەوڵەتە بۆ داهاتوی باشتری خەڵکەکەی بەکاربهێنرێت، دەشڵێت "لە چارەنووسی هیچ وڵاتێکدا نەبووە بۆ هەتا هەتایە لە گەندەڵیدا بچەقێت".

٢٠ ساڵ پێش ئێستا بە فەرمانی جۆرج بۆش سەرۆکی ئەوکاتی ئەمریکا، سوپای ئەو وڵاتە هێرشی کردە سەر عێراق و ئۆپەراسیۆنی ئازادکردنی عێراقی دەستپێکرد و لە ئەنجامدا سەدام حوسێنی سەرۆکی ئەو کاتی عێراق لە دەسەڵات لابرا.

چەند هۆکارێکی تەکنیکی دۆلاری (بەرامبەر دینار) گران کردووە، بەڵام حکومەتەکەی سودانی و بانکی ناوەندی عێراق دەتوانن سنورێک بۆ ئەم گرانبوونە دابنێن؛ هاوکات سوریشن لەسەر ئەوەی نەهێڵن دۆلار گرانتربێت لەو نرخە فەرمییەی کە دیاریکراوە.

بەمەبەستی بەشداری کردن لە دانیشتنی ئەمڕۆی پەرلەمانی عێراق کە بڕیارە بۆ هەڵبژاردنی سەرکۆمار بەڕێوەبچێت، تا ئێستا چەند کوتلە و هاوپەیمانێتییەک خۆیان یەکلایی کردووه‌تەوە و بریاری بەشداری کردنیان داوە.

پرۆسەی سیاسیی لە عێراق جۆرێک لە چەقبەستوویی پێوە دیارە ئەویش دوای سەرهەڵدانی ناکۆکییەکان لەسەر پرسی هەڵبژاردنی سەرۆک کۆمارو پێکهێنانی حکومەت. دوای سەردانی سوننەکان بۆ تورکیا و سەرۆکی ئێران بۆ قەتەر چاوەڕێی دەستپێشخەرییەکی نوێ دەکرێت.

ئەندامێکی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا رایگەیاند، هەوڵەکان بۆ بەشداری پێنەکردنی چوارچێوەی هەماهەنگی لە پێکهێنانی حکومەتدا گرفت دروست دەکات. راڤەکارێکی سیایش دەڵێت، "بەشداری پێکردنی دەوڵەتی یاسا لە چوارچێوەی پرۆژەکەی سەدردا جێی نابێتەوە".

ماڵپەڕی ئیندپێندێنتی عەرەبی لە راپۆرتێکی شیکاری خۆیدا لەبارەی زیادبوونی هێرشەکانی سەر فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی بەغدا و بارەگای پارتە سیاسییەکان و ناوچەکانی نیشتەجێبوون ئاماژەی بەوەداوە، هێرشەکان هاوکات بوون لەگەڵ بەردەوامی جیاوازییە سیاسییەکان لە پێکهێنانی حکومەتی داهاتوو و نەبوونی رێککەوتنی سیاسی.

دوای کشانەوەی مانگێک لە هێزەکانی هاوپەیمانان بەسەرۆکایەتی ئەمریکا لە عێراق، هێرشە موشەکییەکان بۆ سەر پێگە و بنکەسەربازییەکان و بارەگای حزبەکان بەردەوامییان هەیە.